Từ vụ 3 bệnh nhi ngộ độc botulinum, có dấu hiệu này cần đưa đến bệnh viện ngay

Mới đây, một gia đình 4 người (1 người lớn, 3 trẻ nhỏ) ở TP.HCM sau khi ăn chả lụa không rõ nguồn gốc đã gặp phải tình trạng đau bụng, buồn nôn, ói và tiêu chảy nhiều lần. Tiếp đó, dần dần xuất hiện các triệu chứng mệt mỏi, đau người và 3 đứa trẻ bị yếu cơ dần.

Các bác sĩ xác định các bệnh nhi bị ngộ độc botulinum. May mắn là sau khi được dùng thuốc BAT để giải độc, các bệnh nhi đều ổn định không có biểu hiện bị phản vệ.

Thực tế, đây không phải trường hợp đầu tiên bị ngộ độc botulinum tại nước ta. Trước đó, năm 2020, nhiều trường hợp được báo cáo bị ngộ độc botulinum sau khi sử dụng sản phẩm pate Minh Chay, thậm chí đã có trường hợp tử vong. Gần đây nhất, chất độc này là thủ phạm gây ngộ độc cho 10 người ở Quảng Nam sau khi ăn cá chép ủ muối chua.

Độc tố botulinum là gì?

Theo TS. BS. Hoàng Minh Đức, Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức, "chất độc botulinum do vi khuẩn Clostridium botulinum (C.botulinum) sinh ra. Đây là một loại vi khuẩn spore-forming (tạo khuẩn tổ) và sinh độc tố gây ra bệnh động kinh và tử vong có thể xảy ra. Khi ăn thực phẩm nhiễm vi khuẩn Clostridium botulinum, chúng ta có thể bị ngộ độc và dẫn đến chứng nhiễm độc thực phẩm botulism. 

Vi khuẩn Clostridium botulinum sinh ra chất độc botulinum (Ảnh: Mayo Clinic)

Mức độ nguy hiểm của nó rất cao, một lượng rất nhỏ của độc tố này có thể gây tử vong cho người tiêu dùng. Thực phẩm có thể nhiễm Clostridium botulinum thường gặp bao gồm thực phẩm đóng hộp, các món thịt và hải sản, đặc biệt phát triển mạnh trong thức ăn ôi thiu, thịt hộp để lâu ngày".

Ngoài ra, C.botulinum phân bố rất rộng rãi trong tự nhiên, có thể tìm thấy trong đất vườn, phân động vật tươi hoặc đã ủ, bụi bẩn, nước ao, nước sông hồ, ruột gia súc...

Dấu hiệu của ngộ độc botulinum

Các triệu chứng ngộ độc do thực phẩm thường bắt đầu từ 12 đến 36 giờ sau khi chất độc xâm nhập vào cơ thể bạn. Nhưng tùy thuộc vào lượng chất độc mà bạn đã tiêu thụ, thời điểm bắt đầu các triệu chứng có thể kéo dài từ vài giờ đến vài ngày.

Biểu hiện sụp mí mắt khi bị ngộ độc botulinum (Ảnh: CDC)

Các triệu chứng ngộ độc thực phẩm bao gồm:

- Khó nuốt hoặc nói.

- Khô miệng. 

- Mặt yếu ở cả hai bên mặt.

- Nhìn mờ hoặc nhìn đôi.

- Sụp mí mắt.

- Khó thở.

- Buồn nôn, nôn và co thắt dạ dày.

- Bại liệt.

Bạn nên tìm kiếm sự chăm sóc y tế càng sớm càng tốt ngay khi có những triệu chứng này và nghi ngờ mình bị ngộ độc botulinum. Điều trị sớm làm tăng cơ hội sống sót của bạn và giảm nguy cơ biến chứng. 

Biến chứng của ngộ độc botulinum

Vì nó ảnh hưởng đến việc kiểm soát cơ khắp cơ thể nên độc tố botulinum có thể gây ra nhiều biến chứng. Mối nguy hiểm trước mắt nhất là bạn sẽ không thể thở được. Không thở được là nguyên nhân gây tử vong phổ biến trong ngộ độc botulinum. Các biến chứng khác, có thể cần phục hồi chức năng, có thể bao gồm: khó nói, khó nuốt, yếu sức, hụt hơi kéo dài.

Phòng ngừa ngộ độc botulinum

Sử dụng các kỹ thuật thích hợp khi đóng hộp hoặc bảo quản thực phẩm tại nhà để đảm bảo vi khuẩn C.botulinum bị tiêu diệt. Việc chuẩn bị và bảo quản thực phẩm một cách an toàn cũng rất quan trọng:

- Nấu áp suất thực phẩm đóng hộp tại nhà ở nhiệt độ 250 độ F (121 độ C) trong 20 đến 100 phút, tùy thuộc vào loại thực phẩm. 

- Hãy nghĩ đến việc đun sôi những thực phẩm này trong 10 phút trước khi ăn. 

- Không ăn thực phẩm đã bảo quản nếu hộp đựng bị phồng lên hoặc nếu thực phẩm có mùi khó chịu. Tuy nhiên, không phải lúc nào vị giác và khứu giác cũng cho thấy sự hiện diện của C. botulinum. Một số chủng không làm cho thực phẩm có mùi khó chịu hoặc mùi vị khác thường. 

- Nếu bạn bọc khoai tây trong giấy bạc trước khi nướng, hãy ăn nóng. Nới lỏng giấy bạc và bảo quản khoai tây trong tủ lạnh - không ở nhiệt độ phòng. 

- Bảo quản dầu tự chế với tỏi hoặc thảo mộc trong tủ lạnh. Vứt bỏ chúng sau bốn ngày. 

- Làm lạnh thực phẩm đóng hộp sau khi bạn mở chúng.

Bảo quản thực phẩm đúng cách rất quan trọng trong việc phòng tránh ngộ độc (Ảnh: WHO)

Ngoài ra, để phòng tránh ngộ độc thực phẩm nói chung, TS. Đức cũng nhắc nhở mọi người cần lưu ý những điểm sau: 

- Mua thực phẩm đảm bảo chất lượng và không sử dụng thực phẩm hết hạn.

- Lưu trữ và bảo quản thực phẩm đúng cách.

- Giữ vệ sinh khi chế biến và tiêu thụ thực phẩm.

- Sử dụng nguồn nước đảm bảo chất lượng.

- Xem xét nguồn gốc các sản phẩm trước khi sử dụng.

- Nếu có biểu hiện bất thường sau khi tiêu thụ thực phẩm, nên đến khám bác sĩ ngay lập tức.