Khi nghe đến cụm từ "tăng huyết áp", nhiều người ngay lập tức nghĩ đến thuốc, phẫu thuật, tiền sử gia đình, cho rằng chỉ những người béo phì mới mắc bệnh này. Nhưng thực tế, nó khác với những gì nhiều người nghĩ. Nó liên quan nhiều hơn đến tuổi tác, chế độ ăn uống và thói quen sinh hoạt.
Bất cứ ai coi đó là một bệnh nhẹ và bỏ qua nó thực sự đang tự đào hố chôn mình cho sức khỏe. Vấn đề là nhiều người xung quanh chúng ta không nhận thức được mức độ nghiêm trọng của nó. Một trường hợp đáng chú ý là một người đàn ông 51 tuổi (Tứ Xuyên, Trung Quốc) được chẩn đoán mắc bệnh cao huyết áp trong một cuộc khám sức khỏe định kỳ của công ty. Độ tuổi này không hẳn là trẻ cũng không hẳn là già. Đó là giai đoạn quan trọng khi người ta phải chăm sóc cha mẹ già và nuôi dạy con nhỏ.
Nghe tin đó, phản ứng đầu tiên của anh không phải là tìm mua thuốc, mà là nghĩ cách thay đổi lối sống của mình. Suy nghĩ đầu tiên của anh là bỏ muối. Quyết định này nghe có vẻ dễ dàng, nhưng thực hiện lại vô cùng khó khăn. Nhưng anh đã nghiến răng kiên trì, và 4 tháng sau, cơ thể anh đã thực sự thay đổi.

Những thay đổi khi ngừng ăn muối của người đàn ông này
Các chỉ số huyết áp đã được cải thiện đáng kể
Mối liên hệ giữa chế độ ăn nhiều muối và huyết áp cao đã được nghiên cứu kỹ lưỡng. Việc tiêu thụ quá nhiều natri dẫn đến giữ nước, tăng thể tích máu, do đó làm tăng áp lực lên thành mạch máu. Nói một cách đơn giản, quá nhiều nước tạo ra quá nhiều áp lực lên các mạch máu, và cuối cùng, các mạch máu không thể chịu nổi.
Đây không phải là lời nói quá. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, cứ giảm 1g muối ăn hàng ngày, huyết áp tâm thu giảm trung bình 1,17mmHg và huyết áp tâm trương giảm 0,8mmHg. Đây là những con số đáng kể, đặc biệt đối với những người đã bị huyết áp cao.
Điểm mấu chốt là việc giảm lượng muối ăn vào không chỉ có lợi cho huyết áp mà còn mang lại nhiều lợi ích khác. Ví dụ, nó có thể giảm phù nề, một vấn đề thường gặp, đặc biệt là vào buổi chiều khi chân cảm thấy nặng nề và cổ tất để lại vết hằn, tất cả là do sự tích nước trong các mô.
Độ nhạy cảm vị giác tăng lên
Quá nhiều natri khiến cơ thể giữ nước. Giảm lượng natri nạp vào sẽ cải thiện quá trình chuyển hóa nước, từ đó giảm sưng phù một cách tự nhiên. Một yếu tố khác là vị giác. Những người thường xuyên ăn các loại thực phẩm có vị mạnh thường bị tê liệt vị giác.
Khi loại bỏ muối trong một thời gian, vị giác sẽ trở nên nhạy bén hơn và bạn có thể cảm nhận được hương vị nguyên bản của các nguyên liệu. Một số người nói rằng, họ thậm chí có thể nếm được mùi thơm của rau củ và không còn cần nhiều gia vị để tăng hương vị nữa.

Sự thay đổi ban đầu của người đàn ông trung niên này thực sự bắt đầu bằng việc chủ động theo dõi lượng muối tiêu thụ hàng ngày. Ông không loại bỏ hoàn toàn muối mà bắt đầu bằng cách kiểm soát nó. Ví dụ, ông ngừng sử dụng các loại gia vị có hàm lượng natri cao như nước tương và nước dùng gà khi tự nấu ăn, giảm lượng muối và nước tương trong tất cả các bữa ăn mua mang về, thậm chí tránh uống nước dùng và tiêu thụ càng ít nước ép rau củ càng tốt.
Ban đầu, việc thích nghi quả thực khó khăn, thức ăn cũng không ngon. Nhưng sau 2 tuần, vị giác của ông dần dần điều chỉnh, khẩu vị cũng thay đổi. Cảm giác "không thể ăn thiếu muối" ban đầu biến mất. Ông thấy thoải mái hơn khi ăn những món ăn được nêm nếm nhẹ nhàng, không còn cảm thấy ngấy và khó nuốt nữa.
Gánh nặng tim mạch giảm đáng kể
4 tháng trôi qua nhanh chóng và ông ấy đi khám lại. Huyết áp trước đây cao tới 145/95 mmHg, đã ổn định ở mức 125/85 mmHg, khiến bác sĩ vui mừng ra mặt. Sự cải thiện như vậy, đạt được chỉ nhờ kiểm soát chế độ ăn uống mà không cần dùng thuốc, thực sự rất hiếm.
Quan trọng hơn, sự thay đổi này không chỉ là tạm thời. Nếu bạn tiếp tục, áp lực lên hệ tim mạch sẽ giảm dần, giảm gánh nặng cho tim và phục hồi độ đàn hồi của mạch máu. Đây là một con đường hoàn toàn khác so với những người chỉ dựa vào thuốc. Nó giải quyết cả triệu chứng và nguyên nhân gốc rễ.
Tóm lại, việc tiêu thụ muối không xấu. Theo PGS.TS Trần Đình Toán (Nguyên Viện trưởng Viện Dinh dưỡng lâm sàng), điều quan trọng là bạn tiêu thụ bao nhiêu và như thế nào. Nhiều người hiểu sai về chế độ ăn "ít muối", nghĩ rằng có nghĩa là loại bỏ hoàn toàn. Điều này không thực tế và cũng không cần thiết. Cơ thể con người cần natri để duy trì cân bằng điện giải, nhưng con người hiện đại đang tiêu thụ nhiều hơn mức cần thiết rất nhiều và cần điều chỉnh lại.
Ai xung quanh chúng ta mà không biết rằng ăn quá nhiều muối là không tốt hiện nay? Rất dễ để được khuyên nên ăn ít hơn, hoặc thậm chí là không ăn gì cả, nhưng hầu hết mọi người đều phản đối, nói rằng nó không có vị và ăn giống như nhai sáp. Tuy nhiên, trường hợp này cũng nhắc nhở chúng ta rằng vấn đề cốt lõi có thể không chỉ là việc tiêu thụ quá nhiều muối, mà là sự phụ thuộc cố hữu của chúng ta vào vị mặn, quên mất rằng cơ thể chúng ta thực sự không cần nhiều muối đến vậy.

Ăn bao nhiêu muối mỗi ngày là hợp lý?
Theo nghiên cứu của Viện Dinh dưỡng Quốc gia, người Việt Nam tiêu thụ trung bình 9,4g muối/ngày, gần gấp đôi mức khuyến nghị của WHO. Tình trạng này đã góp phần vào tỷ lệ mắc bệnh cao huyết áp ngày càng tăng trong cộng đồng, với khoảng 25% người trưởng thành hiện đang bị tăng huyết áp.
Tổ chức Y tế Thế giới khuyến nghị lượng natri tiêu thụ hàng ngày không quá 2g, hoặc khoảng 5g muối. Tuy nhiên, một số thực phẩm chế biến sẵn, đồ hộp và mì ăn liền, mặc dù có nhãn mác ghi rõ hàm lượng natri, lại chứa hàm lượng natri cao đáng báo động; một bát mì có thể dễ dàng chứa 3-4g muối.
Một chi tiết thường bị bỏ qua là hầu hết các loại gia vị bán sẵn trên thị trường đều chứa hàm lượng natri cao đáng báo động, có nghĩa là ngay cả khi không thêm muối, người ta vẫn có thể vượt quá lượng natri khuyến nghị. Ví dụ, một thìa nước tương chứa khoảng 1g natri, trong khi một gói nhỏ rau muối chua có thể chứa gần 2g natri.
Do đó, nếu bạn thực sự muốn kiểm soát lượng natri nạp vào cơ thể, chỉ đơn giản là "dùng ít muối" là chưa đủ; bạn cũng cần phải cẩn trọng với các loại gia vị và sản phẩm chế biến sẵn. Các nghiên cứu cho thấy, trong số những bệnh nhân tăng huyết áp đã điều chỉnh lối sống, khoảng 30% đã giảm huyết áp đáng kể trong vòng 6 tháng, phần lớn trong số họ kiểm soát chế độ ăn uống và giảm lượng muối tiêu thụ. Dữ liệu này minh họa một vấn đề thực sự: Chế độ ăn uống hàng ngày của chúng ta, chứ không phải thuốc men, mới là yếu tố quan trọng thực sự quyết định sức khỏe.