Từ những năm 1950 đến 1980, việc người dân Trung Quốc tình cờ đào được cổ vật không phải chuyện hiếm. Tuy nhiên, trong bối cảnh mức độ hiểu biết của họ về di vật văn hóa còn hạn chế, nhiều món đồ cổ đã bị sử dụng như vật dụng trong gia đình, thậm chí có món còn bị xem như phế liệu và đem bán. Câu chuyện dưới đây là một trong những trường hợp như thế.
Vớt được khối sắt lạ, ngư dân đem bán với giá rẻ
Khoảng những năm 1980, một ngư dân họ Đường ở Trùng Khánh đang thả lưới trên sông thì bất ngờ cảm thấy lưới nặng trĩu bất thường. Khi kéo lên, anh hoang mang phát hiện một vật thể lạ: một trụ sắt hen gỉ dài 1,15 m, nặng tới 90 kg, trên thân còn khắc những dòng chữ khó hiểu. Không biết nguồn gốc ra sao nhưng nghĩ có thể bán được chút tiền, anh liền mang vật này đến cửa hàng thu mua phế liệu.
Tại đây, sau khi cân đo, khối sắt được định giá 65 NDT (hơn 242.000 đồng). Vào thời điểm ấy, 65 NDT cho 90kg sắt phế liệu được xem là món tiền không nhỏ. Tưởng mình gặp may, ngư dân này vui mừng khoe khắp làng, không biết rằng món “quà từ trên trời rơi xuống” thực chất là một cổ vật vô giá.

Ảnh: Baijiahao
Câu chuyện nhanh chóng thu hút sự chú ý của cơ quan bảo vệ di vật văn hóa địa phương. Khi nhận được thông tin khối sắt có khắc chữ, họ lập tức nghi ngờ đây có thể là di vật lịch sử nên cử chuyên gia đến kiểm tra.
Khi đến nơi, các chuyên gia phát hiện chủ cửa hàng đang gom toàn bộ sắt vụn để chuẩn bị đưa đi nấu chảy. Nhận thấy vật thể lạ nhiều khả năng là cổ vật, đoàn công tác lập tức yêu cầu phong tỏa điểm thu mua để tìm kiếm. May mắn thay, họ đã kịp thời tìm thấy khối sắt trước khi nó biến mất trong lò luyện.
Quan sát một lát, các chuyên gia đã nhận ra những dòng chữ khắc đặc biệt trên bề mặt khối sắt. Ngay sau đó, chủ cửa hàng đã đồng ý giao lại nó cho cơ quan chức năng phục vụ nghiên cứu.
Báu vật hơn 2.000 năm tuổi lộ diện
Qua giám định, các chuyên gia xác định vật thể này là mảnh trụ cầu bằng sắt có niên đại từ thời Tây Hán, tức hơn 2.000 năm tuổi. Đây cũng được xem là trụ cầu sắt sớm nhất từng được phát hiện tại Trung Quốc. Dựa trên kích cỡ và trọng lượng 90kg, giới khảo cổ đánh giá cây cầu xưa kia có quy mô khá lớn.

Ảnh: Baijiahao
Phát hiện này mang ý nghĩa đặc biệt trong nghiên cứu lịch sử cầu đường, giao thông và công nghệ luyện kim thời nhà Hán. Không chỉ là minh chứng cho kỹ thuật luyện sắt tiên tiến, hiện vật còn cung cấp tư liệu quý cho khảo cổ học và nghiên cứu lịch sử Trung Quốc.
Theo ước tính, giá trị của mảnh trụ cầu này có thể lên tới 300 triệu NDT – tương đương hơn 1.119 tỷ đồng. Hiện báu vật này đang được lưu giữ và trưng bày tại Bảo tàng tỉnh Tứ Xuyên.
Trải qua hàng nghìn năm lịch sử, mỗi vùng đất ở Trung quốc còn ẩn chứa vô số cổ vật chưa được khám phá. Câu chuyện của ngư dân họ Đường cho thấy tầm quan trọng của việc báo cáo kịp thời cho cơ quan chức năng khi gặp vật thể nghi là cổ vật. Chỉ khi có chuyên gia vào cuộc, giá trị văn hóa – lịch sử của chúng mới được xác định và bảo tồn đúng cách.
(Theo Baijiahao)