Báo động gia tăng ca mắc ung thư, yêu cầu đột phá về chính sách

Số ca mắc mới tăng nhanh

Phát biểu khai mạc hội thảo, TS.BS Diệp Bảo Tuấn, Giám đốc Bệnh viện Ung Bướu TPHCM, cho biết, mỗi năm thế giới ghi nhận khoảng 20 triệu ca ung thư mới và gần 10 triệu ca tử vong. Riêng Việt Nam có hơn 180.000 ca mắc mới và trên 120.000 ca tử vong, khiến ung thư trở thành nguyên nhân tử vong đứng thứ hai, chỉ sau bệnh lý tim mạch.

Tại Bệnh viện Ung Bướu TPHCM, số lượt khám năm 2025 dự kiến vượt 1,08 triệu ca, tăng 20% so với năm 2024. Số ca mắc mới ghi nhận trên 42.000 trường hợp, trong đó ung thư vú chiếm tỷ lệ cao nhất (23%), kế tiếp là ung thư phổi (18%).

“Áp lực quá tải ngày càng lớn phản ánh gánh nặng ung thư không ngừng gia tăng tại Việt Nam”, BS Tuấn nhấn mạnh.

Theo TS.BS Diệp Bảo Tuấn, tỷ lệ mắc ung thư tại Việt Nam và thế giới liên tục tăng trong nhiều năm qua. Các số liệu ghi nhận cho thấy, giai đoạn 2020–2022, tỷ lệ mắc mới tăng từ 141 lên 151 ca/100.000 dân. Tại Bệnh viện Ung Bướu TPHCM, số lượt khám cũng tăng nhanh: Năm 2024 tiếp nhận hơn 880.000 lượt, dự kiến năm 2025 tăng thêm khoảng 200.000 lượt. Tổng số lượt khám và điều trị năm 2025 dự kiến khoảng 1,08 triệu người.

Đáng lo ngại là khoảng 50–80% bệnh nhân nhập viện ở giai đoạn muộn (III–IV), làm tăng chi phí và giảm hiệu quả điều trị. Nguyên nhân chủ yếu là người dân chỉ đi khám khi đã có triệu chứng, chưa chú trọng tầm soát định kỳ.

Tại hội thảo TS.BS Hà Anh Đức, Cục trưởng Cục Quản lý Khám chữa bệnh Bộ Y tế cho biết: Tình trạng quá tải bệnh nhân ung thư đang diễn ra ở hầu hết các trung tâm ung bướu lớn trên cả nước. Bệnh viện Ung Bướu TPHCM hiện mỗi năm ghi nhận hơn 1,08 triệu lượt khám, thường xuyên kín chỗ ở cả ba cơ sở. Tại Hà Nội, Bệnh viện K và Bệnh viện Bạch Mai cũng trong tình trạng tương tự. Số bệnh nhân điều trị nội trú luôn vượt công suất giường bệnh.

Theo ông Đức, nguyên nhân chính là số ca ung thư tăng nhanh, trong khi phần lớn bệnh nhân nhập viện ở giai đoạn muộn khiến thời gian điều trị kéo dài, tạo áp lực dồn lên tuyến cuối. Ông nhấn mạnh mô hình phòng chống ung thư hiện nay vẫn nghiêng về điều trị, chưa chú trọng tầm soát sớm, dẫn đến hệ thống y tế ngày càng quá tải. Vì vậy, Bộ Y tế đang thúc đẩy mở rộng mạng lưới sàng lọc và tăng năng lực các bệnh viện vệ tinh nhằm giảm áp lực cho các cơ sở đầu ngành.

Trao đổi với phóng viên, TS.BS Diệp Bảo Tuấn cho biết thêm, Bệnh viện Ung Bướu TPHCM đang đẩy mạnh mở rộng hệ thống tầm soát, phát hiện sớm nguy cơ ung thư cho cộng đồng. Dự kiến, bệnh viện sẽ khai trương hai khối phòng khám chuyên biệt cho những người hoàn toàn chưa có biểu hiện bệnh trong thời gian tới. Bên cạnh đó, các kỹ thuật hiện đại như xạ trị điều biến liều, xạ trị định vị thân, phẫu thuật nội soi, vi phẫu và ghép tủy tự thân đang góp phần kéo giảm tử vong và giảm gánh nặng điều trị ung thư, nâng chất lượng sống cho người bệnh.

Từ chữa bệnh, sang phòng bệnh

TS.BS Hà Anh Đức cho biết, trong bối cảnh Việt Nam đang phải đối mặt xu hướng gia tăng nhanh số ca ung thư, phát hiện bệnh muộn khiến việc điều trị khó khăn thì yêu cầu đặt ra là phải “chuyển trục căn bản” trong chiến lược ung thư quốc gia.

Cụ thể: Bộ Y tế đang nỗ lực thực hiện các giải pháp chuyển từ mô hình chủ yếu tập trung vào điều trị sang mô hình ưu tiên phòng bệnh và sàng lọc. “Nếu không đẩy mạnh tầm soát sớm, hệ thống y tế sẽ tiếp tục quá tải. Điều này đã và đang xảy ra và sẽ không có điểm dừng tại các bệnh viện ung bướu lớn” – ông Đức nói.

Theo đại diện Bộ Y tế, một trong các nhiệm vụ trọng tâm giai đoạn tới là xây dựng các trung tâm sàng lọc ung thư theo chuẩn quốc tế. Tại nhiều quốc gia phát triển, hệ thống sàng lọc được tổ chức chặt chẽ giúp phát hiện bệnh ở giai đoạn rất sớm, từ đó nâng hiệu quả điều trị và giảm chi phí xã hội. Việt Nam hiện còn thiếu các trung tâm sàng lọc quy mô lớn và đồng bộ.

Bộ Y tế đang xây dựng các chính sách mới nhằm mở rộng mạng lưới điều trị ung thư, tăng quy mô bệnh viện, đặc biệt là thúc đẩy ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong chẩn đoán, tiên lượng và quản lý dữ liệu. Dự án hồ sơ bệnh án điện tử và liên thông dữ liệu ung thư toàn quốc (big data) được xem là nền tảng quan trọng nhằm hỗ trợ nghiên cứu và nâng cao chất lượng điều trị.

Công nghệ điều trị chính xác, xét nghiệm phân tích bộ gen khối u, điều trị đích và liệu pháp miễn dịch cũng được Cục Quản lý Khám chữa bệnh xác định là hướng ưu tiên phát triển. “Chúng ta có tiến bộ nhưng vẫn chậm hơn so với thế giới về một số kỹ thuật. Nhiệm vụ của hệ thống y tế là tạo điều kiện để bệnh nhân Việt Nam tiếp cận sớm hơn với các liệu pháp tiên tiến” - ông Đức nói.

Đại diện Bộ Y tế cũng đề nghị các bệnh viện ung bướu tăng cường hợp tác quốc tế, mở rộng nghiên cứu lâm sàng và trở thành địa chỉ uy tín để các tổ chức nước ngoài triển khai thử nghiệm thuốc điều trị ung thư thế hệ mới.