Con nên hay hư, là do 5 điều này ở cha mẹ

Người ta vẫn bảo: “Cha mẹ sinh con, trời sinh tính.” Nhưng tính cách ấy không phải từ trên trời rơi xuống, mà phần lớn được nhào nặn ngay từ nếp sống trong gia đình. Cha mẹ cư xử thế nào, ứng xử ra sao, con cái đều soi vào đấy mà học. Nói thì tưởng xa xôi, nhưng thực ra đời con nên hay hư, ngoan ngoãn hay nổi loạn, lại nằm trong chính cách cha mẹ sống mỗi ngày.

Dưới đây là 5 điều quan trọng nhất, tưởng nhỏ thôi nhưng quyết định rất lớn đến tính cách và tương lai của con.

Cách cha mẹ làm gương

Trẻ con học nhanh nhất không phải từ những lời răn dạy, mà từ cách cha mẹ sống. Nếu cha mẹ nói một đằng, làm một nẻo, thì con sẽ nghĩ lời dạy chẳng có giá trị. Chẳng hạn, miệng thì bảo con không được nói dối, nhưng chính cha mẹ lại “nói tránh” với hàng xóm, hay khất nợ bằng những lý do không thật. Con nhìn vào, lập tức học theo.

Ngược lại, nếu cha mẹ giữ chữ tín, sống trách nhiệm, dù không cần dặn nhiều, con cũng tự khắc hình thành thói quen tốt. Thế nên, làm gương là điều đầu tiên, cũng là điều quan trọng nhất.

Cách cha mẹ yêu thương

Yêu con là bản năng, nhưng yêu thế nào lại cần sự tỉnh táo. Nhiều gia đình thương con đến mức chiều chuộng vô điều kiện: con thích gì cho nấy, con sai cũng bao che. Cách ấy lâu dần khiến trẻ ích kỷ, quen được phục vụ, không biết nghĩ cho ai ngoài bản thân.

Cũng có cha mẹ ngược lại, nghiêm khắc đến lạnh lùng, ít khi nói lời âu yếm, ít khi động viên. Trẻ lớn lên trong không khí ấy dễ khép mình, khó chia sẻ.

Một sự cân bằng là cần thiết: vừa có tình thương, vừa có nguyên tắc. Thương con để con thấy mình được che chở, nhưng có nguyên tắc để con hiểu giới hạn, biết điều gì đúng – điều gì sai.

Cách cha mẹ dạy dỗ và kỷ luật

Không ít bậc phụ huynh coi roi vọt là công cụ duy nhất để uốn nắn. Đúng là có lúc đánh mắng làm trẻ sợ, nhưng nỗi sợ ấy chỉ tồn tại trước mặt cha mẹ. Khi cha mẹ không có ở đó, trẻ dễ lặp lại lỗi cũ, bởi chưa thực sự hiểu vì sao mình sai.

Cách kỷ luật hiệu quả hơn là giải thích và cho con thấy hậu quả. Ví dụ, nếu con tiêu hoang, thay vì quát tháo, cha mẹ có thể cho con một khoản tiền nhất định, để khi hết sớm thì con tự cảm nhận cái khó của mình. Chính trải nghiệm thực tế sẽ dạy trẻ bền lâu hơn mọi lời mắng mỏ.

Cách cha mẹ lắng nghe

Một đứa trẻ càng lớn càng muốn được tôn trọng. Nhưng nhiều cha mẹ lại nghĩ: “Con nít thì biết gì mà nói.” Thế là cha mẹ áp đặt, quyết thay, còn con thì im lặng ngoài mặt, trong lòng thì dần xa cách.

Trái lại, khi cha mẹ chịu ngồi xuống lắng nghe, cho con cơ hội nói hết suy nghĩ, con sẽ thấy mình có giá trị. Không nhất thiết lúc nào cha mẹ cũng đồng ý, nhưng ít nhất con được tôn trọng. Sự cởi mở ấy giúp con tin tưởng, dễ chia sẻ cả chuyện vui lẫn chuyện buồn. Và khi đã tin, con tự nhiên cũng sẽ nghe lời nhiều hơn.

Cách cha mẹ xử lý mâu thuẫn và khó khăn

Gia đình nào cũng có lúc mâu thuẫn, lúc gặp chuyện khó. Vấn đề là cha mẹ chọn cách giải quyết như thế nào. Nếu cha mẹ nóng nảy, nói năng nặng lời, hoặc giải quyết bằng bạo lực, con sẽ nghĩ đó là điều bình thường. Dần dần, trẻ cũng ứng xử bằng cãi vã, thậm chí đánh đấm.

Ngược lại, nếu cha mẹ giữ được bình tĩnh, tìm giải pháp khôn ngoan, thì chính cách hành xử ấy là một bài học sống động. Con nhìn vào sẽ học cách kiên nhẫn, biết đối diện với khó khăn thay vì né tránh hay nổi nóng.

Con nên hay hư, ngoan hay ngỗ ngược, phần lớn không phải do “số trời”, mà nằm ngay trong bàn tay cha mẹ. Muốn con tốt, cha mẹ phải bắt đầu từ chính mình: làm gương trong nếp sống, yêu thương một cách tỉnh táo, kỷ luật hợp lý, biết lắng nghe và xử lý khó khăn có văn hóa.

Người ta nói rất đúng: “Cha mẹ chính là cuốn sách giáo khoa sống đầu tiên của con.” Con học từng chữ, từng trang trong cuốn sách ấy. Sách hay thì con nên, sách lệch thì con hư. Bởi vậy, trước khi trách con, cha mẹ hãy tự soi lại chính mình.