Con nói 5 câu này, đừng nghĩ bịt miệng lại là xong: Cha mẹ phải lập tức thay đổi cách dạy, càng sớm càng tốt

Con ngoan là con biết nghe lời, lễ phép, hiếu thảo là điều mà bất cứ người cha, người mẹ nào cũng mong ước. Nhưng trong nhiều gia đình, có những lúc con bỗng nói ra những câu khiến cha mẹ đau lòng: "Con ghét ba mẹ", "Ước gì con không sinh ra ở nhà này"… Nhiều bậc cha mẹ coi đây là sự hỗn hào, lập tức mắng con, phạt con, bắt xin lỗi. Thế nhưng, nếu nhìn sâu hơn, những câu nói ấy lại giống như tiếng chuông cảnh tỉnh: có thể cách dạy con, cách yêu thương con của cha mẹ đang có vấn đề, khiến con cảm thấy tổn thương đến mức phải thốt ra lời cay đắng.

Một đứa trẻ không tự nhiên trở nên "bất hiếu". Đằng sau những câu nói làm đau lòng cha mẹ là cảm xúc bị kìm nén, là sự cô đơn, là những lần con cố gắng giãi bày nhưng không được lắng nghe. Nếu chỉ bịt miệng con lại, yêu cầu con im lặng và nghe lời, cha mẹ có thể dập tắt lời nói hôm nay, nhưng sự xa cách giữa cha mẹ và con sẽ ngày càng sâu.

1. "Con ghét ba/mẹ"

Nghe con nói "ghét" mình, trái tim cha mẹ như bị xé ra. Nhưng hãy dừng lại và suy nghĩ: tại sao một đứa trẻ vốn yêu ba mẹ vô điều kiện, nay lại dùng từ "ghét"? Đa số trường hợp, trẻ nói vậy không phải vì thật sự ghét, mà vì trẻ cảm thấy bị tổn thương, không được thấu hiểu. Khi cha mẹ quát mắng nặng lời, áp đặt ý kiến, hoặc so sánh con với người khác, trẻ sẽ thấy mình bị phủ nhận.

Cha mẹ cần bình tĩnh hỏi: "Con đang buồn điều gì khiến con nói ghét mẹ?" Khi cho con cơ hội giải thích, con sẽ cảm thấy mình được tôn trọng. Đây cũng là lúc cha mẹ học cách xin lỗi nếu mình nóng nảy, bởi xin lỗi không làm cha mẹ "mất quyền lực", mà ngược lại dạy con cách chịu trách nhiệm cảm xúc.

2. "Ba/mẹ lúc nào cũng bênh (em, người khác) chứ không thương con"

Câu nói này thường xuất hiện trong gia đình có nhiều con hoặc khi cha mẹ so sánh con với bạn bè, anh chị em. Dù cha mẹ có thể không cố ý thiên vị, nhưng cách cư xử, lời nói vô tình làm con thấy mình bị bỏ rơi. Khi trẻ cảm thấy tình yêu của cha mẹ bị chia sẻ không công bằng, chúng sẽ dễ nảy sinh ghen tị, thậm chí căm ghét anh chị em.

Điều cần làm là thừa nhận cảm xúc con, thay vì phủ nhận. Cha mẹ có thể nói: "Mẹ hiểu con thấy mẹ quan tâm em nhiều hơn, điều đó làm con buồn phải không?" Khi con cảm thấy mình được lắng nghe, cảm giác bất công sẽ dịu lại. Sau đó, cha mẹ cần điều chỉnh hành vi: chia sẻ thời gian chất lượng với từng đứa trẻ, tránh so sánh kiểu "em ngoan hơn con" hoặc "con không bằng bạn A".

3. "Con ước mình không sinh ra ở nhà này"

Đây là câu nói cực kỳ nghiêm trọng, bởi nó cho thấy trẻ không còn cảm thấy gia đình là nơi an toàn. Có thể con đang chịu áp lực học hành quá lớn, thường xuyên bị quát mắng, hoặc không được phép bày tỏ cảm xúc. Một đứa trẻ hạnh phúc sẽ tự hào về gia đình mình. Khi con muốn "rời bỏ" gia đình, đó là tín hiệu cầu cứu: "Con đang rất đau, con không biết nói với ai."

Cha mẹ nên dành thời gian chất lượng để nói chuyện với con, không phải để hỏi bài vở hay điểm số, mà để lắng nghe xem con đang trải qua điều gì ở trường, có bị bắt nạt, có áp lực bạn bè hay không. Một cái ôm, một bữa ăn chung ấm áp, hay chỉ đơn giản là ngồi cạnh con im lặng cũng có thể giúp con cảm thấy gia đình vẫn là chỗ dựa.

4. "Con nói ra cũng vô ích thôi"

Khi trẻ nói câu này, nghĩa là trước đó trẻ đã từng thử nói, nhưng lời của con bị bỏ qua, bị cắt ngang, hoặc bị phán xét. Dần dần, con mất niềm tin rằng cha mẹ sẽ lắng nghe mình. Đây chính là gốc rễ của sự xa cách trong nhiều gia đình: con có chuyện buồn cũng không dám chia sẻ, đến khi cha mẹ phát hiện thì mọi thứ đã quá muộn.

Cách khắc phục là cha mẹ cần học kỹ năng lắng nghe chủ động: tạm gác điện thoại, nhìn vào mắt con, kiên nhẫn nghe hết câu chuyện trước khi bình luận. Đôi khi con chỉ cần được lắng nghe, chứ không cần giải pháp. Khi con cảm thấy ý kiến được tôn trọng, con sẽ cởi mở hơn.

5. "Ba/mẹ chỉ biết học học học, đâu có quan tâm con muốn gì"

Trong nhiều gia đình Á Đông, thành tích học tập được coi là thước đo duy nhất của thành công. Cha mẹ lo lắng tương lai con nên bắt con học thêm, đặt áp lực điểm số mà quên rằng trẻ cũng có ước mơ, sở thích, và nhu cầu nghỉ ngơi. Khi con nói câu này, đó là tiếng kêu cứu về sự ngột ngạt, mệt mỏi.

Thay vì ép buộc, cha mẹ nên cùng con lập kế hoạch học tập hợp lý, dành thời gian cho hoạt động vui chơi, sáng tạo. Đôi khi một buổi đi dã ngoại, cùng nhau xem phim, nấu ăn, sẽ giúp con cân bằng tâm lý và quay lại việc học với tinh thần tốt hơn.

Bài học cho cha mẹ

Khi con nói ra những câu "bất hiếu", đừng vội nổi nóng. Đằng sau mỗi câu nói là một cảm xúc cần được thấu hiểu. Cha mẹ cần dũng cảm nhìn lại bản thân: mình có đang quá khắt khe? Có bỏ lỡ những tín hiệu cầu cứu của con? Có áp đặt suy nghĩ lên con mà không hỏi con muốn gì?

Giáo dục không chỉ là dạy con vâng lời, mà còn là dạy con trở thành một người biết yêu thương và được yêu thương. Khi cha mẹ thay đổi cách giao tiếp, mở lòng lắng nghe, gia đình sẽ trở thành nơi con muốn trở về, chứ không phải nơi con muốn rời bỏ.

Một gia đình hạnh phúc không phải là gia đình không có mâu thuẫn, mà là nơi mọi cảm xúc được thừa nhận và mọi xung đột được giải quyết bằng tình yêu thương.