Bỗng trở thành người thất nghiệp, trong túi chẳng có tiền, hối hận vì “mất bò mới lo làm chuồng” thì cũng đã muộn

Những ngày gần đây, dù lướt bất kỳ MXH nào, chắc hẳn đã đôi lần, bạn bắt gặp những bài tâm sự, những tiếng thở dài mà lý do có thể gói gọn trong 4 từ: Bỗng dưng thất nghiệp. 

Ngay sau Tết, không ít doanh nghiệp “rục rịch” thông báo cắt giảm nhân sự. Cứ tưởng làn sóng này đã là câu chuyện của vài năm trước, ở nơi nào đó rất xa kia. Nhưng hiện thực đã cho chúng ta thấy điều hoàn toàn ngược lại. Đó là câu chuyện vẫn còn đang tiếp diễn ngay lúc này, và chẳng phải ở đâu xa xôi cả. 

Áp lực nặng nề vì đùng cái mất việc, mất thu nhập

Có người mới ra trường, đi làm chưa được bao lâu đã thất nghiệp. Có người gắn bó với công ty khoảng thời gian tính bằng thập kỷ, vẫn thất nghiệp. Mỗi người một câu chuyện, một hoàn cảnh nhưng tựu trung lại, chẳng ai có thể nhìn tên mình trong danh sách cắt giảm nhân sự, mà lại có thể nhẹ lòng, không lo nghĩ.

Đọc những dòng tâm sự, trải lòng này, hẳn không ít người trong chúng ta sẽ liên tưởng tới bộ phim Upstream (Ngược dòng cuộc đời) rất hot gần đây. Bộ phim kể về hành trình làm lại cuộc đời ở tuổi U50 của Cao Chí Lũy - một lập trình viên cấp cao, bất ngờ bị sa thải sau 11 năm cống hiến cho tập đoàn lớn. 

Sau khi thất nghiệp, Cao Chí Lũy đành phải “dẹp đi sĩ diện” để làm shipper giao hàng, kiếm tiền lo cho gia đình. Kết phim, thay đổi lớn nhất của nhân vật chính không phải là ông đã tìm lại được công việc đúng sở thích lẫn sở trường, mà chỉ đơn giản là trạng thái dần chấp nhận hiện thực không dễ dàng, và trân trọng hơn công việc shipper đang cho mình nguồn thu nhập.

Nhìn lại những gì đang diễn ra ngay lúc này trong thị trường lao động, có lẽ khó ai có thể có đủ lạc quan mà nghĩ rằng “phim thôi mà”, ngoài đời đâu đến mức khắc nghiệt thế. 

Rõ ràng, dù ở bất kỳ độ tuổi nào, dù vốn kinh nghiệm có non nớt hay đã dày dặn nhiều thập kỷ, bất kỳ ai trong chúng ta cũng có thể rơi vào cảnh bỗng dưng thất nghiệp. Đương nhiên, nếu được lựa chọn, chẳng ai lại chọn viễn cảnh có phần khó khăn như vậy. 

Nhưng công tâm mà nói, thứ duy nhất chúng ta có thể làm, và có thể lựa chọn, chính là tự “dọn cho mình một đường lui”, để không quá chông chênh, không rơi vào bế tắc nếu có không may thất nghiệp trong trạng thái bị động.

3 việc nên làm ngay lúc này

Nếu bạn vẫn đang có công việc, có một nguồn thu nhập ổn định hàng tháng, việc đầu tiên cần làm chắc chắn là trân trọng những gì mình đang có, và nỗ lực hoàn thành tốt những gì được giao. So với rất nhiều người đang thất nghiệp, vừa mới bị sa thải, những người có việc để làm và được trả đủ lương, hẳn là những người may mắn.

Nhưng đồng thời, bạn vẫn nên tự chuẩn bị cho mình một “plan B”, phòng trường hợp không mong muốn. 

1 -  Chi tiêu ở mức tối thiểu, tiết kiệm và dự phòng tối đa

Đừng ỷ lại vào việc “thu nhập vẫn đang tốt mà” để vung tay quá trán, thờ ơ với việc xây dựng quỹ dự phòng và tiền tiết kiệm. Vì chẳng có gì chắc chắn trong tương lai gần, chúng ta vẫn còn duy trì được nguồn thu nhập như xưa. Tới lúc thu nhập giảm, hoặc thậm chí là không còn thu nhập, mà trong người lại chẳng còn tiền, cuộc sống sẽ ra sao?

Chỉ cần nghĩ thế thôi, bạn sẽ hiểu tại sao nên cắt giảm chi tiêu để tập trung xây dựng quỹ dự phòng và tiền tiết kiệm. 

Nếu đã đang có thói quen tiết kiệm, dự phòng tiền bạc, cũng hãy cố duy trì và tăng thêm tỷ lệ “tiền để dành” hàng tháng. Chẳng có gì bất an và đáng sợ hơn việc đã không có thu nhập, còn không có cả tiền tiết kiệm lẫn tiền dự phòng. Việc này, nếu là người trưởng thành, đã đi làm và đang phải chăm lo cho gia đình, chắc hẳn ai cũng hiểu.

2 - Cố gắng đa dạng thu nhập

Giảm chi tiêu rồi thì cũng nên giảm thời gian thư giãn, vui chơi để tăng thời gian làm việc, kiếm tiền. Không phải tự nhiên mà người ta lại bảo “thời gian là vàng là bạc”. 

Thời buổi khó khăn, hãy cố gắng làm nhiều nhất có thể, kiếm được thêm đồng nào hay đồng ấy. Ban ngày làm văn phòng, buổi tối có thể nhận thêm những công việc khác đúng sở trường để đa dạng hóa thu nhập, hoặc chạy xe ôm công nghệ, làm shipper,... Miễn sao, đừng để bản thân chỉ có một nguồn thu nhập là được.

Việc này không chỉ giúp bạn đảm bảo duy trì được tiền tiết kiệm và quỹ dự phòng, mà còn giống như một “chiếc phao” trong trường hợp không may mất đi công việc - nguồn thu nhập chính.

3 - Không ngừng học hỏi, nâng cao kiến thức, kỹ năng nghiệp vụ

Quay trở lại với nhân vật Cao Chí Lũy trong Upstream, chúng ta nên thừa nhận và chấp nhận sự thật: Không ai là không thể thay thế, dù có là quản lý cấp cao với hơn 10 năm kinh nghiệm.

Trong bối cảnh làn sóng sa thải vẫn còn chưa lắng xuống và AI đang phát triển từng ngày như hiện tại, nếu cứ tặc lưỡi hài lòng với kinh nghiệm, kiến thức của bản thân mà không chịu học hỏi, nâng cao kỹ năng nghiệp vụ, khả năng bị thay thế, đào thải là rất lớn.

Học không bao giờ là thừa, dù đang ở độ tuổi nào đi chăng nữa. Bởi thế, đừng trì hoãn việc nâng cấp bản thân - theo mọi nghĩa. Đây cũng chính là việc “tự mua bảo hiểm cho bản thân”. Đợi đến lúc bị sa thải, đến khi thấy bản thân thực sự không có thế mạnh giữa hàng trăm những CV ứng tuyển khác, mới rục rịch đi học, thì có lẽ cũng đã là muộn mất rồi.