Mùa đông ăn cá nhớ tránh xa 3 thực phẩm này, bổ đâu chưa thấy chỉ thấy độc hại

Khi mùa đông đến, những bát canh cá nóng hổi hay đĩa cá kho thơm lừng gần như trở thành món quen thuộc trên mâm cơm của nhiều gia đình. Cá giàu đạm, ít chất béo, chứa nhiều axit béo không no, đặc biệt là omega-3, từ lâu đã được xem là thực phẩm bồi bổ lý tưởng trong mùa lạnh. Tuy nhiên, các bác sĩ dinh dưỡng thường nhấn mạnh rằng, ăn cá đúng cách quan trọng không kém gì ăn nhiều. Nếu kết hợp sai thực phẩm, lợi ích chưa chắc đã phát huy, thậm chí còn tiềm ẩn rủi ro cho sức khỏe.

Trong thực hành lâm sàng, nhiều thói quen ăn uống tưởng như vô hại nhưng lại gây khó chịu cho hệ tiêu hóa, làm giảm khả năng hấp thu dưỡng chất. Đặc biệt, có ba nhóm thực phẩm khá phổ biến mà bác sĩ khuyến cáo nên hạn chế ăn cùng cá, nhất là trong mùa đông.

1. Thực phẩm chứa nhiều tanin

Điển hình như trà đặc hoặc hồng xanh chưa chín. Quan niệm “ăn cá không uống trà” thực ra có cơ sở khoa học. Cá là nguồn cung cấp protein chất lượng cao, trong khi trà đặc, hồng xanh hay một số loại quả chát lại chứa nhiều tanin. Khi tanin gặp protein trong cá, chúng có thể kết hợp tạo thành hợp chất khó tiêu, khiến cơ thể khó hấp thu dưỡng chất.

Không chỉ vậy, các chất kết tủa này còn có thể gây đầy bụng, khó tiêu, đặc biệt bất lợi với người cao tuổi và trẻ nhỏ có hệ tiêu hóa yếu. Trong trường hợp ăn thường xuyên và với lượng lớn, nguy cơ hình thành sỏi dạ dày tuy không phổ biến nhưng vẫn có thể xảy ra.

Vì vậy, bác sĩ khuyên nên tránh uống trà đặc trong vòng khoảng một giờ trước và sau bữa ăn có cá, đồng thời hạn chế ăn hồng xanh cùng lúc với cá.

2. Thực phẩm giàu vitamin C

Đặc biệt là các thực phẩm bổ sung vitamin C liều cao, chẳng hạn viên vitamin C dùng với liều trên 500 miligam mỗi ngày. Lưu ý này chủ yếu áp dụng với một số loại cá biển như cá ngừ, cá thu, cá mòi vốn chứa hàm lượng histidin khá cao. Trong điều kiện bình thường, histidin không gây hại. Tuy nhiên, khi kết hợp việc ăn nhiều các loại cá này với vitamin C liều cao, môi trường axit trong ruột có thể làm tăng nguy cơ tích tụ histamin, từ đó gây ra những phản ứng giống dị ứng như đỏ mặt, đau đầu, hồi hộp, tức ngực ở người nhạy cảm.

Điều này không đồng nghĩa với việc phải kiêng trái cây giàu vitamin C như cam, ớt chuông hay kiwi, bởi lượng vitamin C tự nhiên trong thực phẩm thấp hơn nhiều so với thuốc bổ sung. Lời khuyên của bác sĩ là nên giãn cách thời điểm uống vitamin C liều cao và bữa ăn có cá khoảng 2-3 giờ.

3. Thực phẩm giàu chất béo bão hòa

Chẳng hạn thịt ba chỉ, nội tạng động vật hoặc các món nhiều bơ, mỡ. Ưu điểm lớn của cá nằm ở hàm lượng chất béo không no có lợi cho tim mạch.

Tuy nhiên, nếu trong cùng một bữa ăn lại kết hợp cá với nhiều thực phẩm béo ngậy, tổng lượng chất béo và năng lượng sẽ tăng cao, gây áp lực cho gan, tụy và hệ tiêu hóa. Điều này không chỉ khiến bạn dễ đầy bụng, mệt mỏi sau ăn mà còn làm giảm bớt lợi ích tim mạch vốn có của cá.

Vì thế, cá nên được chế biến theo cách thanh đạm như hấp, nấu canh hoặc xào nhanh, và ăn kèm với rau xanh, đậu phụ, nấm để giữ cân bằng dinh dưỡng.

Bên cạnh việc tránh các kết hợp không phù hợp, khi ăn cá cũng cần ghi nhớ một số nguyên tắc quan trọng.

- Tuyệt đối không ăn mật cá, bởi mật của bất kỳ loại cá nào cũng chứa độc tố mạnh có thể gây suy gan, suy thận cấp, đe dọa tính mạng, và nhiệt độ cao hay ngâm rượu cũng không thể khử độc.

- Cá sống, đặc biệt là cá nước ngọt, không nên ăn tái hay sống vì nguy cơ ký sinh trùng. Ngay cả cá biển dùng làm sashimi cũng phải đến từ nguồn đã được kiểm soát nghiêm ngặt và cấp đông sâu theo tiêu chuẩn an toàn thực phẩm. Với trẻ em, phụ nữ mang thai và người có hệ miễn dịch yếu, tốt nhất nên tránh ăn cá sống.

- Người mắc bệnh gout cũng cần lưu ý rằng, cá có hàm lượng purin trung bình, nhưng khi ninh lâu, purin sẽ tan nhiều vào nước dùng. Trong giai đoạn gout cấp, nên hạn chế uống canh cá đặc, ưu tiên cá hấp và ăn với lượng vừa phải.

- Ngoài ra, chỉ nên chọn cá tươi, vì cá ươn, đặc biệt là các loại cá biển thịt sẫm màu, dễ sinh histamin gây ngộ độc dù đã nấu chín.

Tóm lại, ăn cá vào mùa đông mang lại nhiều lợi ích, nhưng điều cốt lõi vẫn là sự tươi ngon và cách kết hợp hợp lý. Tránh ăn cá cùng trà đặc, vitamin C liều cao và các món quá béo, đồng thời tuân thủ các nguyên tắc an toàn khi chế biến, sẽ giúp bữa ăn mùa lạnh vừa ngon miệng vừa thực sự tốt cho sức khỏe của cả gia đình.

Nguồn và ảnh: QQ