Lý do Lô Lô Chải từ bản nghèo thành làng du lịch tốt nhất thế giới

Tin vui đến với hơn trăm hộ dân nơi cực Bắc của Tổ quốc - những người đã viết nên câu chuyện "từ đất nghèo thành điểm đến toàn cầu" bằng chính đôi tay và khát vọng đổi đời.

Từ một bản nhỏ heo hút dưới chân núi Rồng, nay Lô Lô Chải đã trở thành niềm tự hào của Việt Nam khi được Tổ chức du lịch thế giới Liên Hợp Quốc (UNWTO) công nhận là “Làng du lịch tốt nhất thế giới 2025”, ngày 17/10.

“Khi nghe tin làng được vinh danh, cả bản đều vui mừng. Những giọt mồ hôi và nước mắt của hơn chục năm làm du lịch giờ đã đơm hoa kết trái,” ông Sình Dỉ Gai - Trưởng thôn Lô Lô Chải xúc động - chia sẻ.

Ông Gai chính là người tiên phong đưa du lịch cộng đồng về với vùng cực Bắc của Tổ quốc. Năm 2009, trong chuyến tham quan mô hình homestay ở Sa Pa, anh nhận ra cơ hội đổi đời từ việc đón khách, giữ văn hóa và bảo vệ môi trường. Hai năm sau, anh mở homestay đầu tiên của bản, chỉ có một phòng nhỏ đón 6 khách.

“Ngày ấy, tôi không biết tiếng, không có kỹ năng, chỉ đón khách bằng tấm lòng chân thật,” ông Gai kể.

Những vị khách đầu tiên đến ở nhà ông Gai bị cuốn hút bởi sự mộc mạc của nếp sống người Lô Lô, bởi chén rượu ngô cay nồng và ngọn khói bếp nghi ngút chiều biên giới. Từ thành công ban đầu, năm 2014, anh đầu tư thêm hai ngôi nhà truyền thống, nâng tổng sức chứa lên hơn 50 khách. Homestay của anh vẫn giữ nguyên kiến trúc trình tường đất, mái ngói âm dương, trưng bày nhạc cụ, khung cửi, trang phục dân tộc, để du khách ở cùng, ăn cùng và sống cùng người bản địa.

Sự kiên trì của người trưởng thôn dần lan tỏa. Từ 3 hộ đầu tiên, đến nay toàn thôn có hơn 50 hộ làm homestay, 120 hộ tham gia dịch vụ du lịch như cà phê, nhà hàng, tắm lá thuốc, chăn nuôi cung ứng thực phẩm sạch. Các hộ cùng nhau học làm du lịch, vay vốn ưu đãi, cải tạo nhà cửa, tập huấn phục vụ khách. Thôn cũng hình thành các nhóm liên kết nghề phụ - nhóm trồng rau an toàn, nhóm nuôi lợn đen, nhóm làm rượu ngô, nhóm biểu diễn văn nghệ - để chia sẻ lợi nhuận và đảm bảo nguồn thu bền vững cho cả cộng đồng.

Quả ngọt từ niềm tin và bản sắc

Nếu ai từng đặt chân tới Lô Lô Chải hôm nay sẽ thấy giữa những triền đá xám là những ngôi nhà trình tường vàng sậm, những nụ cười rạng rỡ của người dân. Từ đầu năm đến nay, thôn đã đón gần hàng lượt khách lưu trú và khoảng 50.000 lượt khách tham quan. Bình quân, mỗi hộ làm du lịch có thu nhập từ 16 đến 20 triệu đồng mỗi tháng, con số từng là điều không tưởng ở vùng đất này.

Không chỉ làm kinh tế, người dân nơi đây còn gìn giữ nguyên vẹn linh hồn văn hóa của người Lô Lô.

Theo ông Sình Dỉ Gai, nguyên tắc của thôn là “làm du lịch nhưng không đánh mất bản sắc”. Bà con tuyệt đối không bê tông hóa nhà cửa, vẫn giữ lối kiến trúc cũ, giữ nguyên lễ hội, trang phục, âm nhạc dân tộc.

“Du khách đến phải được nghe tiếng khèn, xem múa truyền thống, ăn bữa cơm có mèn mén, thịt lợn đen, rau bản. Chính những điều ấy làm nên sức hút của Lô Lô Chải,” ông Gai nói.

Các hộ làm du lịch còn liên kết chặt chẽ để cung cấp dịch vụ trọn gói - nhà nghỉ, ẩm thực, biểu diễn văn nghệ, nông sản. Mỗi người đều có vai trò trong chuỗi hoạt động, từ nấu ăn, hướng dẫn đến biểu diễn, trồng hoa. Nhờ vậy, nguồn thu được phân bổ đồng đều, ai cũng được hưởng lợi. Không còn cảnh bỏ bản đi làm xa, thanh niên trở lại quê hương làm du lịch, trẻ em được học hành, người già vẫn có việc làm từ chính ngôi nhà truyền thống của mình.

Ông Trần Đức Chung - Chủ tịch UBND xã Lũng Cú - cho biết, sau 10 năm chuyển đổi sang làm dịch vụ du lịch, tỷ lệ hộ nghèo của bản Lô Lô Chải giảm từ trên 80% xuống còn dưới 10% vào năm 2024, dự kiến đến hết năm 2025 chỉ còn 2 hộ nghèo. Có thể đánh giá hiệu quả mô hình phát triển du lịch cộng đồng tại bản Lô Lô Chải đang thực sự là điển hình, là mô hình mẫu, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng cuộc sống ấm no, hạnh phúc cho người dân trên địa bàn xã Lũng Cú.

Giờ đây, những mái nhà trình tường rêu phong, những dải váy thổ cẩm rực rỡ, tiếng khèn gọi bạn vang vọng giữa núi rừng biên giới không chỉ là hình ảnh của Hà Giang mà còn là biểu tượng của du lịch cộng đồng Việt Nam trên bản đồ thế giới.

“Thời gian tới đây, chính quyền xã Lũng Cú sẽ triển khai công tác quy hoạch lại tài nguyên du lịch, làm tốt công tác quản lý xây dựng, quản lý đất đai, gắn với bảo tồn kiến trúc truyền thống của địa phương, giữ gìn bản sắc văn hóa của các dân tộc trên địa bàn xã; tổ chức đào tạo nghề, dạy ngoại ngữ, dạy kỹ năng giao tiếp cho người dân làm du lịch; có chính sách hỗ trợ khởi nghiệp, hỗ trợ đầu tư phát triển hạ tầng; đẩy mạnh xây dựng, phát triển các sản phẩm nông nghiệp đặc trưng của địa phương để phục vụ du lịch, xây dựng môi trường du lịch “sạch - xanh - bền vững - thân thiện”.

Địa phương tăng cường xúc tiến quảng bá, liên kết với các công ty du lịch, các điểm đến du lịch trên Cao nguyên đá Đồng Văn như: Mã Pì Lèng, nhà Vương, nhà Pao để phát triển đa dạng sản phẩm du lịch; tăng cường giao lưu, liên kết với các điểm đến du lịch trên cả nước để người dân có cơ hội chia sẻ, trao đổi kinh nghiệm và học tập cách làm du lịch”, ông Trần Đức Chung cho biết.