Loại hoa "gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn" không những đẹp thanh khiết còn là "thuốc quý"

Cây sen - "Kho dược liệu" quý giá

Tờ Phụ nữ & Pháp luật dẫn lời bác sĩ chuyên khoa II Huỳnh Tấn Vũ (Bệnh viện Đại học Y dược TP.HCM cơ sở 3) cho biết, cây sen, một loài thực vật thủy sinh quen thuộc ở Việt Nam và thường nở rộ vào mùa hè, không chỉ nổi tiếng với vẻ đẹp thanh tao mà còn là một kho dược liệu quý giá. Theo bác sĩ Vũ, trong khi nhiều người chỉ biết đến tác dụng của hoa sen, bát sen (đế sen) hay ngó sen, thì ít ai biết rằng toàn bộ các bộ phận của cây sen đều mang lại lợi ích sức khỏe.

Trong y học cổ truyền, các bộ phận khác nhau của cây sen mang những tên gọi và công dụng riêng biệt. Hạt sen, khi còn lớp màng đỏ bao bọc bên ngoài, được gọi là liên nhục. Mầm xanh nằm bên trong hạt sen được biết đến với tên gọi liên tâm (tâm sen). Tua sen, sau khi loại bỏ phần hạt gạo ở đầu, được gọi là liên tu. Lá sen, thường được thu hái vào mùa thu, có tên là liên diệp. Thân rễ của cây sen, thường được gọi là củ sen, được biết đến với tên gọi liên ngẫu. Tất cả các bộ phận này đều có thể được sử dụng làm thực phẩm hoặc làm thuốc chữa bệnh.

Thành phần hóa học của các bộ phận cây sen cũng rất đa dạng và phong phú. Hạt sen chứa nhiều tinh bột, protein, các acid amin thiết yếu, dầu béo và một số steroid. Tâm sen chứa các hoạt chất quý như methylcorypalin, armepavin, lotusin và nuciferin. Lá sen cũng chứa nhiều hoạt chất có lợi cho sức khỏe, bao gồm nuciferin, nornuciferin, roemerin và liriodenin.

Bác sĩ Huỳnh Tấn Vũ nhấn mạnh: “Trong thế giới tự nhiên, có lẽ rất hiếm có loài thực vật nào mà toàn bộ các bộ phận đều có thể được sử dụng làm thuốc chữa bệnh như cây sen. Đây cũng là loài cây mà đại danh y Hải Thượng Lãn Ông đã đúc kết: Cây mọc từ dưới bùn đen mà không ô nhiễm mùi bùn, đượm khí thơm trong lành của trời đất, nên củ, lá, hoa, tua, vỏ quả, ruột đều là thuốc hay”.

Công dụng của lá sen và củ sen

Trong cuộc sống hàng ngày, trong khi hạt sen và hoa sen được nhiều người biết đến và sử dụng rộng rãi, thì lá sen và củ sen lại chưa thực sự được coi trọng. Tuy nhiên, đây lại là hai bộ phận có nhiều tác dụng chữa bệnh nếu được sử dụng một cách khoa học và thường xuyên.

Lá sen có vị đắng, tính bình, có khả năng tác động vào ba kinh can, tỳ và vị. Trong y học cổ truyền, lá sen được sử dụng để chữa các chứng thủy thũng (phù thũng do bệnh thận), lôi đầu phong (đau đầu từng cơn), nôn ra máu, chảy máu cam, băng huyết và lỵ ra máu. Đặc biệt, lá sen còn có công dụng hỗ trợ điều trị béo phì và hạ mỡ máu. Để đạt được hiệu quả này, có thể nấu lá sen tươi uống thay nước hàng ngày, mỗi ngày một lá. Hoặc, có thể kết hợp lá sen với hoa hòe (mỗi vị 10g) và cúc hoa vàng (4g), sắc lấy nước uống. Ngoài ra, lá sen bánh tẻ (30g), sau khi rửa sạch, thái nhỏ và phơi khô, có thể sắc hoặc hãm để uống, giúp trị chứng khó ngủ, hồi hộp và huyết áp cao.

Củ sen là một nguồn cung cấp chất xơ dồi dào cho cơ thể. Trong 100g củ sen, có chứa 4,9g chất xơ, đáp ứng 13% lượng chất xơ cần thiết hàng ngày. Chất xơ có vai trò quan trọng trong việc giảm cholesterol trong máu, kiểm soát đường huyết, hỗ trợ giảm cân và ngăn ngừa táo bón. Bên cạnh đó, củ sen còn là một nguồn cung cấp vitamin C dồi dào và chứa nhiều khoáng chất quan trọng như đồng, sắt, kẽm, magiê và mangan, mang lại nhiều lợi ích sức khỏe khác nhau cho cơ thể.