Việt Nam "lọt tốp" quốc gia xả thải nhựa ra biển, loại nước có đến 250.000 hạt vi nhựa/lít được ưa chuộng

Theo Báo cáo của Chương trình Môi trường Liên Hợp Quốc (UNEP) vào năm 2018, Việt Nam đứng thứ 4 trong tốp 20 quốc gia có nguồn phát sinh rác thải nhựa (RTN) xả ra môi trường biển nhiều nhất thế giới, ước tính khoảng khoảng 0,28-0,73 triệu tấn rác thải nhựa xả ra đại dương mỗi năm.

Ông Albert. Lieberg, Trưởng Đại diện Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp (FAO) tại Việt Nam từng nhận định: Việt Nam là một trong 5 quốc gia hàng đầu phải chịu trách nhiệm cho khoảng 13 triệu tấn rác nhựa được thải ra đại dương mỗi năm.

Khi mà tiêu dùng nhựa của Việt Nam ngày càng tăng chúng ta cũng đang phải đối mặt với nguy cơ từ vi nhựa. Một trong những nguồn vi nhựa được đưa và cơ thể hàng ngày có thể kể tới đó là nước uống đóng chai.

Năm 2024, một nghiên cứu tại Mỹ được trên tạp chí Kỷ yếu của Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia của Mỹ (PNAS) đã cho thấy 1 lít nước đóng chai trung bình có gần 250.000 hạt vi nhựa vô hình, dù hiện chưa rõ tác động của những hạt này đối với sức khỏe con người.

Các nhà nghiên cứu đã xem xét 5 mẫu nước đóng chai từ 3 nhãn hiệu phổ biến. Sau khi tính toán, họ phát hiện mật độ hạt vi nhựa dao động trong khoảng 110.000-400.000 hạt/lít, trung bình ở mức khoảng 240.000 hạt/lít. Số lượng vi nhựa này cao gấp 10 đến 100 lần so với ước tính trước đây, gây ra những nguy cơ tiềm ẩn cho sức khỏe và cần được được nghiên cứu thêm.

Vì sao nước đóng chai có vi nhựa?

PGS.TS Đỗ Văn Dũng, Nguyên trưởng khoa Y tế Công Cộng, Nguyên phó hiệu trưởng trường Đại học Y Dược TP.HCM cho hay nhiều nghiên cứu đã có thấy nước đóng chai chứa vi nhựa. Có 2 lý do nước đóng chai có nhiều vi nhựa: Vi nhựa này có thể có từ nước dùng làm nguyên liệu cho nước đóng chai. Hoặc vi nhựa có thể bị nhiễm vi nhựa từ trong không khí và từ sự bong tróc các hạt nhựa li ti từ chai nhựa hoặc từ nắp chai hay lót nắp chai.

Đặc biệt với các loại bình nước đóng chai 20l giá rẻ màu xanh với giá bán từ 20.000 -25.000đ được làm bằng nhựa hỗn hợp có khả năng sản sinh ra hạt vi nhựa nhiều. Sự tác động của nhiệt độ môi trường các hạt vi nhựa trong các loại bình này sẽ có khả năng phát tán vi nhựa vào nước và trong môi trường mạnh hơn. Do quá trình đối lưu diễn ra mạnh mẽ do tác động nhiệt.

Cách làm giảm vi nhựa trong nước uống

PGS Dũng cho biết, không chỉ nước đóng chai mà nước uống trong tự nhiên (dù là nước mưa, nước giếng nay nước sông) cũng đều chứa các hạt vi nhựa. Vì vậy, các nghiên cứu về tác động của vi nhựa như thế nào cần phải thực hiện nhiều hơn nữa.

Trong bối cảnh Việt Nam nằm trong số các nước xả thải rác nhựa nhiều nhất trên thế giới, ô nhiễm do vi nhựa trong nước là khó có thể tránh khỏi.

Theo PGS Dũng để xử lý vấn đề vi nhựa trong nước có thể dùng các biện pháp xử lí như: Thẩm thấu ngược (RO) sẽ làm giảm hầu như toàn bộ hạt vi nhựa; Việc lọc qua lõi sứ hay than hoạt tính cũng giảm được khá nhiều các hạt vi nhựa.

“Nước nếu được đun sôi sẽ tạo thành các kết tủa carbonate canxi và các kết tủa này cũng có thể gắn kết với các hạt vi nhựa. Đây cũng là cách giảm đi vi nhựa trong nước uống”, PGS Dũng nói.

Vị chuyên gia Y tế Công Cộng cũng cho biết thêm, do ngoài hạt vi nhựa hiện diện trong nước uống, trong không khí kích thước là khác nhau vẫn chưa được xác định nên người dân không cần những hành động quá cực đoan trong cuộc sống hàng ngày.

Tuy nhiên, để giảm rác thải nhựa trong cuộc sống hàng ngày mỗi người hãy có ý thức sử dụng các vật liệu đựng nước bằng nhựa chuyển sang các vật dụng thay thế. Đó là các sản phẩm có nguồn gốc hữu cơ có khả năng phân huỷ chỉ sau 7 tuần như lá cây.

Thay vì dùng cốc nhựa dùng một lần có thể chuyển sang dùng cốc giấy có tráng màng phân huỷ sinh học. Các loại cốc giấy này sẽ được phân huỷ trong điều kiện tự nhiên.