Trung tướng Phạm Phú Thái: Huyền thoại phi công Việt Nam 4 lần "tung cánh" bay qua Quảng trường Ba Đình trong những tháng ngày lịch sử

Quảng trường Ba Đình, nơi diễn ra các lễ diễu binh, diễu hành quan trọng nhân kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám thành công và Quốc khánh 2/9, cũng là điểm đánh dấu nhiều kỷ niệm đặc biệt trong cuộc đời binh nghiệp của các phi công. Với họ, được bay qua Quảng trường Ba Đình là niềm vinh dự, trách nhiệm lớn lao và là ký ức không thể quên.

Trong đó, Trung tướng Phạm Phú Thái (sinh năm 1949) phi công, AHLLVTND, là người có vinh dự được bay trong đội hình tham gia diễu hành vĩnh biệt Bác Hồ trong Lễ truy điệu Chủ tịch Hồ Chí Minh và 3 lần khác ở cương vị chỉ huy đội bay khi đất nước tổ chức duyệt binh năm 1973, 1975 và 1985 - trích báo Công an nhân dân.

Không chỉ vậy, Trung tướng cũng là người vinh dự được gặp Bác Hồ đến 3 lần trong cuộc đời, trong đó có 1 lần với tư cách sĩ quan phi công tiêu biểu cùng với AHLLVT Nguyễn Văn Cốc đại diện cho Trung đoàn lên Quân chủng gặp Bác.

Ký ức của người lính 4 lần bay trong những trang sử vàng của dân tộc

Kể về những ký ức những lần bay trong đội hình tham gia diễu binh, diễu hành, trong chương trình Rạng rỡ Việt Nam được phát sóng trên VTV1 sáng ngày 2/9, Trung tướng Phạm Phú Thái không khỏi xúc động. Mỗi lần bay lại mang đến cho ông một cảm xúc, ký ức đặc biệt.

"Năm 1969, khi được tin Bác mất, chúng tôi được triệu tập từ các chiến trường về để bay tiễn biệt Bác Hồ. Trong chuyến bay này, chúng tôi bay như những người lính, những người con trở về dự tang lễ của người cha.

Năm 1973, chúng tôi bay trong hoài niệm về những người bạn vừa hy sinh. Chúng tôi khi đó là những người, hầu hết đều là phi công mới bước ra khỏi chiến trận, thương tích đầy mình.

Nhưng đến năm 75 lại là tâm thế hoàn toàn khác hẳn, nó vỡ oà cảm xúc, hạnh phúc bởi đất nước từ nay đã không còn chiến tranh. Và đó là mong mỏi lớn nhất của mọi người dân Việt Nam. Chúng tôi bay trong cảm xúc dâng trào như vậy. Năm đó tôi 26 tuổi, mới có người yêu nên cũng mong bay xong về gặp người yêu.

Tôi bay xong, tôi đã để sẵn xe đạp ở sân bay. Bay xong là mũ bay, quần áo bay... nhờ đồng đội mang về. Tôi đạp xe từ Đan Phúc về Hà Nội, khoảng ba mươi mấy cây mà tôi đi về trong khoảng chưa đầy 1 tiếng. Về đến nơi vẫn thấy bà con chưa ra khỏi quảng trường Ba Đình. Cờ hoa và những gương mặt tràn đầy hạnh phúc, niềm vui.

Mỗi một lần bay lại là một tâm thế khác. Cảnh quan của đất nước cũng khác.

Năm 1985, là cuộc duyệt binh đất nước duyệt binh lớn kỷ niệm 40 năm ngày quốc khánh. Trong kế hoạch có 75 máy bay sẽ tham gia. Bay thử là đã bay qua Ba Đình rồi, xếp hình số 40, máy bay của trường Không quân do trung đoàn trưởng Phùng Văn Em dẫn đội. Tôi vẫn còn ảnh máy bay xếp số 40, rất tiếc năm 85 thời tiết khó khăn, dự kiến 75 máy bay nhưng chỉ có được 42 chiếc và số phi công, máy bay xếp hình 40 không có được." 

Trung tướng Phạm Phú Thái cũng không khỏi tự hào với sự phát triển cường thịnh của đất nước trong lần diễu binh, diễu hành năm nay. Với ông, đây là một "kỳ tích chưa từng có trong lịch sử".

"Bước vào năm 2025, chúng ta mới tổ chức được cuộc diễu binh lớn thế này, một ấn tượng rất mạnh trong cá nhân tôi, vị thế đất nước của chúng ta đã vượt xa những năm trước đây. Chúng ta ngoài lực lượng quân đội của chúng ta còn mời được quân đội của 4 nước, Nga, Trung Quốc cùng hai nước anh em Lào và Campuchia, họ cũng đã tham gia. Đây là kỳ tích chưa từng có trong lịch sử."

"Bay như Thái..."

Theo báo Vietnamnet, Trung tướng Phạm Phú Thái sinh ra trong một gia đình có truyền thống yêu nước. Cha ông là cụ Phạm Thuần, tham gia Thanh niên Cách mạng đồng chí hội năm 1927, được kết nạp Đảng năm 1930. Cụ từng là Chủ tịch Uỷ ban Hành chính tỉnh Phú Thọ. Cụ từng bị Thực dân Pháp bắt giam và bị tù đày ở nhiều nhà lao lớn như Hoả Lò, Sơn La, Côn Đảo từ những năm đầu của cuộc cách mạng và vượt ngục Côn Đảo trở về đất liền tiếp tục hoạt động cách mạng.

Từ Liên Xô về nước năm 1968, sớm hơn các bạn cùng khoá do đặc cách học giỏi, chàng trai binh nhất mới 19 tuổi Phạm Phú Thái (học phi công từ 16 tuổi) được chỉ định làm phi công tiêm kích số 2 cho Đại đội trưởng Phạm Thanh Ngân, bay số 1 (cũng là AHKQ, sau này là Uỷ viên Bộ Chính trị, Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị QĐNDVN). Ông Thái từng bị thương trong chiến đấu, phải nhảy dù vì bị địch bắn khi mới có vài tuần xuất kích. Thế nhưng ông "giấu nhẹm", nói với tổ chức rằng mình chỉ bị thương nhẹ để được quay trở về ngay vị trí tiếp tục chiến đấu.

Trong chiến tranh, phi công Phạm Phú Thái đã xuất kích hơn 200 lần trong hàng chục nhiệm vụ khác nhau. Ông đã gặp địch, tìm địch và đánh hơn hai chục trận, 7 lần nổ súng và trực tiếp bắn rơi 4 chiếc F-4 của Không quân và Hải quân Mỹ. Ông tham gia chiến đấu bảo vệ an toàn tuyến đường giao thông huyết mạch ở Khu 4 cũ, là đoạn khởi đầu của đường 559 - Đường Hồ Chí Minh huyền thoại.

Ông và các đồng đội đã từng nhiều lần xuất kích để hướng mục tiêu của địch về phía mình, khiến kẻ địch mất tập trung vào mục tiêu chúng cần tìm. Những người lính phi công chiến đấu không chỉ làm nhiệm vụ ngắm địch rồi nổ súng. Họ còn phải thật thông minh, tìm mọi cách "vít cổ" máy bay địch, buộc chúng phải hạ độ cao xuống cho lực lượng Phòng không mặt đất nã đạn.

Trung tướng Phạm Phú Thái từng kinh qua các vị trí chỉ huy trong không quân với đầy đủ các chức vụ từ đội trưởng đến sư đoàn trưởng. Ông từng là Tham mưu trưởng Quân chủng Không quân (sau nhập lại thành PK-KQ) cả thảy là 12 năm, trong đó có 4 năm làm Phó Tư lệnh thứ nhất Quân chủng PK-KQ. Năm 2008, ông là Chánh Thanh tra Bộ Quốc phòng rồi nghỉ hưu năm 2010.

Khi còn ở cương vị chỉ huy cấp chiến thuật, chiến dịch, các đơn vị mà ông lãnh đạo đều có giờ bay trung bình hàng năm rất cao. Đặc biệt, không một đơn vị nào do ông chỉ huy lại để xảy ra mất an toàn bay, một việc mà đến giờ không phải vị chỉ huy không quân nào cũng làm được.

Trong cuộc đời binh nghiệp, ông đã trực tiếp bắn rơi 4 máy bay Mỹ, bị thương 2 lần. Qua rất nhiều cương vị chỉ huy trong lực lượng phòng không không quân, ông luôn xứng đáng với câu truyền tụng ngày nào của đồng đội: "Bay như Thái..."

Thượng tướng Phạm Thanh Ngân, người phi công đàn anh từng có thời gian bay cùng phi đội với ông có lần nhận xét, AHLLVTND Phạm Phú Thái là một phi công tiêm kích dũng cảm, bay giỏi, có thể được xem là một trong những phi công huyền thoại của Không quân nhân dân Việt Nam.