Tour đêm Đường sách có đủ sức thành điểm nhấn cho du lịch TP Hồ Chí Minh?

Giữa bức tranh kinh tế đêm còn nhiều khoảng trống của thành phố, liệu không gian tri thức này có thể trở thành sản phẩm du lịch văn hóa đặc thù?

Kinh tế đêm: Tiềm năng lớn vẫn còn bỏ ngỏ

TP Hồ Chí Minh vẫn thường được gọi là "thành phố không ngủ", nhưng thực tế cho thấy các sản phẩm du lịch đêm chưa phát triển tương xứng với tiềm năng. Sau hợp nhất đơn vị hành chính với Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu, thành phố có lợi thế thị trường nội địa lớn hơn, dòng khách đa dạng hơn và đặc biệt là có "tài nguyên" không gian để mở các khu kinh tế đêm bài bản.

Theo bà Bùi Thị Ngọc Hiếu, Phó Giám đốc Sở Du lịch TP Hồ Chí Minh, nhu cầu chi tiêu của du khách vào ban đêm chiếm khoảng 70% mức chi tiêu trong một đường tour. Ban ngày, khách chủ yếu đi tham quan các địa danh, ăn uống theo chương trình có chi phí trọn gói. Đến buổi tối mới là thời gian tự do để họ khám phá các hoạt động khác.

Hiện thành phố có 5 nhóm sản phẩm du lịch giải trí về đêm: chương trình biểu diễn văn hóa nghệ thuật tại các sân khấu; không gian văn hóa ẩm thực, dịch vụ ăn uống về đêm; hoạt động mua sắm giải trí ở trung tâm thương mại; hoạt động tham quan thành phố về đêm; và các dịch vụ chăm sóc sức khỏe, làm đẹp. Tuy nhiên, các điểm đến quen thuộc như phố đêm Bùi Viện, chợ đêm Bến Thành, phố đi bộ Nguyễn Huệ... chủ yếu tập trung vào ẩm thực và giải trí.

Những sản phẩm du lịch đêm hiện có vẫn quá ít so với một đô thị lớn và tiềm năng như TP Hồ Chí Minh. Nhiều năm qua, các hoạt động của Đường Sách chủ yếu diễn ra vào ban ngày. Sau 18h, không gian này dần khép lại, chưa phát huy hết giá trị của một điểm đến văn hóa nằm ngay trung tâm thành phố. Chính thực tế này đặt ra yêu cầu phải mở rộng hoạt động vào buổi tối nhằm kéo dài nhịp sống văn hóa, tạo thêm không gian gặp gỡ, giao lưu cho người dân - đặc biệt là giới trẻ, các gia đình, gắn kết cộng đồng và du khách quốc tế.

Công thức khác biệt để bứt phá

Mô hình "Ngày hội Sách và Văn hóa đêm" được thiết kế với công thức khác biệt: lấy văn hóa đọc làm cốt lõi, kết hợp các hoạt động văn hóa - giáo dục - nghệ thuật và giải trí cộng đồng. Ban tổ chức không biến nơi đây thành khu phố ẩm thực hay hội chợ đêm thông thường, mà giữ vững định vị Đường sách là "điểm đến tri thức", đồng thời mở rộng thành "không gian văn hóa sống động về đêm" - nơi hội tụ sách, nghệ thuật, âm nhạc, ẩm thực và các hoạt động trải nghiệm.

Trong 3 đêm thử nghiệm từ 21-23/11, khách tham quan được trải nghiệm 7 hoạt động chính: ngày hội gặp gỡ giao lưu trao đổi sách; không gian nghệ thuật truyền thống Câu hò điệu lý quê hương với đờn ca tài tử, cải lương, hát bội; khu trưng bày sản phẩm thủ công sáng tạo đậm chất văn hóa Việt; trò chơi dân gian kết hợp yếu tố hiện đại; trình diễn làng nghề với nghệ nhân từ nhiều vùng miền; sân khấu kể chuyện văn hóa theo chủ đề; và không gian ẩm thực dân gian. Sự tham gia của Nhà hát cải lương Trần Hữu Trang, Ban Đờn ca đó đây, Trung tâm Văn hóa và Triển lãm TP Hồ Chí Minh cùng nhiều đơn vị khác cho thấy nỗ lực kết nối đa dạng nguồn lực văn hóa nghệ thuật.

Mô hình này nằm trong bối cảnh TP Hồ Chí Minh đang triển khai Đề án "Phát triển ngành công nghiệp văn hóa đến năm 2030". Ban tổ chức đặt lộ trình rõ ràng: từ thử nghiệm 3 đêm đầu tiên này, rút kinh nghiệm để tiến tới tổ chức vào 3 ngày cuối tuần mỗi tháng, rồi mở rộng thành hoạt động thường xuyên vào cuối tuần.

Tuy nhiên, con đường từ thử nghiệm đến vận hành ổn định là không đơn giản. Ông Lê Hoàng - Giám đốc Công ty TNHH Đường sách - thừa nhận cần "kêu gọi và kết nối rộng rãi các nguồn lực xã hội" để duy trì chất lượng và sức hấp dẫn. Các mô hình kinh tế đêm tại Việt Nam thường gặp khó khăn về kinh phí vận hành, nhân sự và duy trì sự mới mẻ theo thời gian. Điểm thuận lợi là chương trình đã nhận được sự đồng thuận về chủ trương từ Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành Ủy, Sở Văn hóa Thể thao TP Hồ Chí Minh. Những đơn vị này cũng cam kết hỗ trợ để mô hình Văn hóa đêm tại Đường sách phát triển bền vững lâu dài.

Với định hướng hướng đến giới trẻ, gia đình và du khách quốc tế, "Ngày hội Sách và Văn hóa đêm" có tiềm năng trở thành sản phẩm du lịch văn hóa khác biệt, góp phần khẳng định TP Hồ Chí Minh là đô thị sáng tạo, năng động và giàu bản sắc. Nhưng để chứng minh hiệu quả thật sự cần rất nhiều thời gian, nỗ lực, không ngừng đổi mới.