Tiêm vắc xin sởi có tác dụng phụ không?

Tiêm vắc xin sởi giúp cơ thể tạo miễn dịch chống virus sởi, ngăn ngừa bệnh và giảm nguy cơ biến chứng nguy hiểm. Tiêm vắc xin làm giảm nguy cơ mắc bệnh tới 97%, hạn chế lây lan, bảo vệ cộng đồng. Có 2 nhóm vắc xin sởi là vắc xin đơn chỉ phòng sởi và vắc xin phối hợp (MMR, MMRV) bảo vệ thêm quai bị, rubella, thủy đậu cùng bệnh sởi.

Thông thường, vắc xin sởi cần tiêm 2 mũi hoặc tiêm nhắc tùy loại, thể trạng hay vùng dịch. Trẻ từ 9 tháng tuổi, người lớn chưa tiêm và phụ nữ chuẩn bị mang thai nên tiêm vắc xin sởi. Trẻ dưới 6 tháng, người dị ứng với vắc xin, suy giảm miễn dịch nặng hoặc đang mang thai không nên tiêm. Phụ nữ tiêm vắc xin cần tránh thai ít nhất 1 tháng.

Tiêm vắc xin sởi có tác dụng phụ gì?

Dưới đây là tác dụng phụ khi tiêm vắc xin sởi phân theo nhóm vắc xin đơn và vắc xin kết hợp:

Tác dụng phụ của vắc xin sởi đơn

Vắc xin sởi đơn (MV – Measles Vaccine) chứa virus sởi giảm độc lực, giúp cơ thể tạo miễn dịch mà không gây bệnh. Sau tiêm, một số tác dụng phụ nhẹ có thể xảy ra:

- Phản ứng tại chỗ tiêm: Sưng, đỏ, đau nhẹ, thường hết sau 1-2 ngày.

- Sốt nhẹ: Xuất hiện trong vòng 7-12 ngày sau tiêm, có thể tự khỏi mà không cần điều trị.

- Phát ban nhẹ: Một số trường hợp có thể bị phát ban không lây lan, kéo dài vài ngày rồi tự biến mất.

Tác dụng phụ của vắc xin sởi kết hợp

Vắc xin sởi kết hợp (MMR, MMRV) ngoài phòng sởi còn bảo vệ chống quai bị, rubella và thủy đậu. Do chứa nhiều thành phần hơn, loại vắc xin này có thể gây một số tác dụng phụ tương tự nhưng có tần suất cao hơn một chút:

- Phản ứng tại chỗ tiêm: Cảm giác căng cứng tại chỗ kèm sưng, đỏ, đau nhẹ và thường hết sau 1-2 ngày.

- Sốt nhẹ đến vừa: Xuất hiện khoảng một tuần sau tiêm, có thể kèm theo phát ban nhẹ.

- Sưng tuyến nước bọt: Thường gặp ở vắc xin có thành phần quai bị, nhưng hiếm và nhẹ.

- Đau khớp nhẹ: Đôi khi xảy ra ở người lớn do thành phần rubella trong vắc xin, nhưng không kéo dài.

Lưu ý: Vắc xin sởi kết hợp 4 trong 1 MMRV hiện chưa được phép lưu hành tại Việt Nam.

Tác dụng phụ khi tiêm vắc xin sởi có đáng lo không?

Tác dụng phụ của vắc xin sởi tương tự như nhiều loại vắc xin khác, thường xảy ra do hệ miễn dịch phản ứng với kháng nguyên để tạo kháng thể bảo vệ. Những phản ứng này là bình thường và tạm thời. Tuy nhiên, do chứa virus sống giảm độc lực, vắc xin sởi có thể gây phát ban nhẹ, sốt cao hơn một số vắc xin bất hoạt khác. Dù vậy, phản ứng nghiêm trọng vẫn rất hiếm gặp và vắc xin sởi vẫn an toàn, cần thiết để phòng ngừa bệnh. Tác dụng phụ của vắc xin sởi không đáng lo ngại so với nguy cơ biến chứng nặng khi mắc sởi.

Mức độ của tác dụng phụ khi tiêm vắc xin sởi của mỗi người ngoài loại vắc xin thì còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác. Ví dụ như bệnh nền, miễn dịch sẵn có, mức độ lo lắng khi tiêm, kỹ thuật tiêm hoặc bảo quản vắc xin…

Lưu ý trước và sau khi tiêm vắc xin sởi, xử lý tác dụng phụ ra sao?

Điều quan trọng đầu tiên trước khi tiêm vắc xin sởi là tìm hiểu và tham khảo ý kiến bác sĩ (nếu cần) để biết mình có nằm trong nhóm chống chỉ định - cần hoãn tiêm hay không. Tiếp theo là kiểm tra sức khỏe hoặc thông báo tình hình sức khỏe cho nhân viên y tế.

Nếu đang dùng thuốc ức chế miễn dịch cần hỏi ý kiến bác sĩ vì có thể làm giảm hiệu quả vắc xin. Nếu đang có kế hoạch mang thai, cần tiêm vắc xin sởi trước ít nhất 1 tháng. Nên chọn cơ sở tiêm chủng uy tín để đảm bảo an toàn và xử lý kịp thời nếu có dấu hiệu bất thường sau tiêm.

Sau khi tiêm, cần lại cơ sở y tế ít nhất 30 phút sau tiêm để phát hiện sớm các phản ứng bất thường như sốc phản vệ (hiếm gặp). Khi trở về nhà, hãy uống nhiều nước, nghỉ ngơi hợp lý để giảm mệt mỏi, phát triển miễn dịch hiệu quả hơn. Với các tác dụng phụ của vắc xin sởi, thông thường sẽ thuyên giảm và khỏi hẳn trong khoảng 1 đến 2 ngày mà không phải điều trị. Nếu người tiêm có thể trạng sức khỏe tốt, không có tiền sử bệnh tật nghiêm trọng, các phản ứng phụ của vắc xin thường sẽ thuyên giảm nhanh chóng hơn và biến mất sau vài giờ.

Trong quá trình này, vẫn cần tự theo dõi sát sao. Có thể dùng thuốc hạ sốt như paracetamol nếu sốt trên 38,5 độ C. Nếu có các dấu hiệu bất thường hay phản ứng nặng, không được chủ quan mà phải tới cơ sở y tế ngay.

Nguồn và ảnh: VNVC, Bộ Y tế, GAVI