Nguyên tắc của chế độ ăn Ketogenic là bạn phải giảm lượng carbohydrate xuống mức tối thiểu, khoảng 20-50 gam/ngày (tương đương 5% tổng lượng thức ăn). Điều này khiến cơ thể đốt cháy hết toàn bộ glucose đang dự trữ. Sau đó, nếu muốn có thêm năng lượng để hoạt động, nó buộc phải chuyển sang cơ chế đốt cháy chất béo.
Kết quả của Ketogenic là chất béo bị đốt cháy, bạn giảm cân, từ đó giảm được rất nhiều nguy cơ sức khỏe khác như bệnh tim mạch, tiểu đường, Alzheimer và cả ung thư. Có vẻ như đó chính là điều mà người dùng Google trên toàn thế giới muốn tìm kiếm.
Vậy đâu là điểm mấu chốt của Ketogenic? Đó là những nguyên tắc sau: Bạn chưa giảm cân, nếu chất béo chưa được đốt cháy. Chất béo chưa được đốt cháy, một khi bạn còn glucose dự trữ. Và bạn sẽ còn glucose dự trữ nếu tiếp tục ăn nhiều carb. Vậy hãy bắt đầu giảm ăn carb, chu trình sẽ đảo ngược lại.
Đó là những tóm tắt cơ bản. Còn bây giờ, hãy thử nhìn sâu hơn vào cơ chế phân tử của Ketogenic, sẽ còn có rất nhiều điều thú vị.
Nguyên tắc của chế độ ăn Ketogenic là bạn phải giảm lượng carbohydrate xuống mức 30-50g/ngày
Ai cũng biết rằng mọi thứ muốn “hoạt động” trong vũ trụ đều cần có năng lượng, cả cơ thể con người cũng vậy. Năng lượng mà cơ thể sử dụng hàng ngày được nạp vào thông qua các bữa ăn. Một bữa ăn điển hình sẽ có tỷ lệ 20% chất béo, 30% protein và 50% carbohydrate.
Hãy tập trung vào carbohydrate, bởi đó là nguồn năng lượng "ưa thích" của cơ thể. Sau khi ăn, hệ tiêu hóa sẽ phá vỡ carb thành các phân tử glucose trong máu. Glucose được coi là nguồn nhiên liệu ưu tiên cho cơ thể, cũng giống như điện năng trong một chiếc xe đạp điện.
Bạn sẽ không phải đạp xe, một khi nó còn điện. Cũng như, cơ thể tiếp tục đốt năng lượng glucose, nếu bên trong bạn còn glucose. Quá trình này được gọi là glucosis.
Thế nhưng, với một chế độ ăn 50% carb cộng thêm cả thói quen ít vận động, bạn chắc chắn sẽ nạp vào cơ thể một mức năng lượng dư thừa. Lúc này, glucose không được sử dụng, nó sẽ đi tới gan và được chuyển thành một dạng dự trữ gọi là glycogen, một đại phân tử polysaccharide đa nhánh của glucose.
Mặc dù glycogen còn được lưu trữ trong các cơ, hồng cầu, thận và cả các tế bào thần kinh đệm, tỷ trọng của đại phân tử này ở gan là lớn nhất, và chỉ có glycogen ở gan đóng vai trò làm nguồn năng lượng dự trữ cho các cơ quan khác. Trở lại với chiếc xe đạp điện, chúng ta gọi glycogen trong gan là một chiếc ắc quy dự phòng.
Vấn đề tiếp đó là, glycogen chỉ có thể được lưu trữ trong gan tới một lượng nhất định, từ 100-120 gam ở người trưởng thành. Khi cơ thể không thể lưu trữ thêm glycogen, nó sẽ làm gì với glucose? Câu trả lời là chuyển glucose thành chất béo rồi lưu trữ dưới dạng mỡ thừa.
Bây giờ, bạn phải nhận ra rằng chính carbohydrate và glucose mới là lý do khiến bạn tăng cân và béo lên. Đừng đổ lỗi cho 30% lượng chất béo trong chế độ ăn hàng ngày của mình. Trên thực tế, chất béo không có lỗi. Thậm chí với Ketogenic, bạn có thể ăn tới 70% lượng calo hàng ngày từ chất béo, không tập thể dục mà vẫn giảm cân. Tại sao vậy?
Cơ thể sử dụng glucose như nguồn nhiên liệu ưu tiên. Nó sẽ đốt glucose, một khi vẫn còn glycogen dự trữ
Trong chế độ Ketogenic, thay vì ăn tới 50% carbohydrate khiến chúng có cơ hội chuyển thành chất béo, bạn sẽ chỉ ăn một lượng bằng 1 phần 10: 5% calo từ các bữa ăn đến từ carb, 25% từ protein và tới 70% từ chất béo. Điều gì diễn ra tiếp theo?
Bởi bạn ăn rất ít carb, bạn nạp vào cơ thể rất ít glucose. Ngay cả khi bạn là một người lười vận động và ngồi không cả ngày, lượng glucose nạp vào này cũng chẳng đủ cho cơ thể hoạt động. Nên nhớ rằng con người là một cỗ máy ngốn nhiên liệu kinh khủng. Ngay cả việc tiêu hóa thức ăn, lưu thông máu hay suy nghĩ thôi cũng đã tiêu tốn năng lượng rồi.
Không đủ glucose, gan bạn bắt đầu phá vỡ glycogen thành glucose. Cơ thể sẽ tiếp tục hoạt động trên quá trình glucosis. Bạn còn nhớ chiếc xe đạp điện của chúng ta không? Lúc này, ắc quy dự phòng của nó đã được sử dụng đến rồi. Sớm muộn, 120 gam glycogen dự trữ bên trong gan cũng sẽ cạn kiệt, và đó là lúc bạn phải đạp chiếc xe của mình.
Khi bạn đạp chiếc xe đạp điện, nghĩa là chất béo đang được sử dụng làm nguồn nhiên liệu. Cơ chế phân tử của nó như sau: Khi gan nhận được một lượng 15g lớn axit béo bị phá vỡ từ các mô chứa mỡ trong cơ thể, nó sẽ chuyển hóa các axit béo này thành một phân tử quan trọng gọi là Acetyl-CoA.
Đó cũng là thứ được sinh ra từ quá trình đường phân carbohydrate. Acetyl-CoA này chính là đầu vào cho chu trình Krebs xảy ra ở ty thể các tế bào. Chu trình Krebs tạo đồng tiền năng lượng ATP cho mọi hoạt động trong cơ thể, điều mà chúng ta đã đều được học trong chương trình phổ thông.
Do đó, một cách ngắn gọn, chế độ Keto giúp bạn giảm cân nhanh chóng là bởi sự hạn chế lượng carb đã buộc cơ thể phải đốt cháy mỡ thừa để tạo ra năng lượng. Điều cũng chính là điểm khác biệt lớn nhất giúp giữa Keto và các chế độ giảm cân thông thường khác.