Suy thận mãn tính đang trở thành "khủng hoảng y tế toàn cầu": Nguyên nhân chính là 4 điều này

Một nghiên cứu mới cho thấy số ca mắc bệnh thận mãn tính (suy thận mãn tính) đã tăng hơn gấp đôi chỉ trong vòng 30 năm qua, làm dấy lên lo ngại lớn về sức khỏe cộng đồng toàn cầu, báo Anh Daily Mail đưa tin.

Các nhà nghiên cứu Hoa Kỳ, sau khi phân tích hơn 2.000 bộ dữ liệu, ước tính hiện có tới 800 triệu người trưởng thành trên toàn thế giới đang sống chung với căn bệnh không thể chữa khỏi và có khả năng gây tử vong này.

Lauryn Stafford, nhà nghiên cứu sức khỏe cộng đồng cao cấp tại Đại học Washington, Mỹ và là đồng tác giả nghiên cứu, nhận định: “Bệnh thận mãn tính đang trở thành một cuộc khủng hoảng y tế toàn cầu, dù phần lớn tác động của nó có thể phòng ngừa được.”

Tiến sĩ Theo Vos, chuyên gia y tế công cộng cùng trường, nói thêm: “Suy thận mãn tính vừa là yếu tố nguy cơ chính cho nhiều bệnh tổn hại sức khỏe hàng đầu, vừa là gánh nặng bệnh tật đáng kể. Tuy nhiên, nó vẫn nhận được rất ít sự quan tâm từ các chính sách y tế, dù tác động của bệnh đang tăng nhanh nhất tại những khu vực có bất bình đẳng y tế nghiêm trọng.”

Theo nghiên cứu, năm 2023, bệnh thận mãn tính đã trở thành nguyên nhân gây tử vong đứng thứ 9 toàn cầu, cướp đi gần 1,5 triệu sinh mạng, vượt qua cả bệnh lao phổi (tuberculosis).

Khác với các nguyên nhân tử vong phổ biến khác như bệnh tim hoặc đột quỵ, tỷ lệ tử vong do bệnh thận mãn tính đã tăng kể từ năm 1990, thay vì giảm.

Các nhà khoa học cũng phát hiện rằng phần lớn trong số 800 triệu người bệnh đang ở giai đoạn đầu, cho thấy tầm quan trọng của việc tầm soát sớm và điều trị kịp thời, đặc biệt là kiểm soát huyết áp.

Căn bệnh “thầm lặng” với ít triệu chứng ban đầu

Các chuyên gia nhấn mạnh rằng nguy hiểm lớn nhất của bệnh thận mãn tính là đa số người bệnh không hề có triệu chứng cho đến khi thận gần như ngừng hoạt động — khi đó thường đã quá muộn để điều trị.

Khi bệnh tiến triển, các triệu chứng có thể bao gồm mệt mỏi, sưng mắt cá chân, bàn chân hoặc bàn tay, khó thở, buồn nôn và có máu trong nước tiểu.

Một khi thận đã bị tổn thương, các tổn thương này không thể đảo ngược, do đó, phòng ngừa và phát hiện sớm luôn là cách bảo vệ duy nhất.

Hiện nay, chưa có cách chữa khỏi hoàn toàn CKD, nhưng điều trị có thể giúp giảm triệu chứng và kiểm soát biến chứng.

Các phương pháp điều trị bao gồm:

Thay đổi lối sống, Dùng thuốc kiểm soát huyết áp và mỡ máu cao, Chạy thận nhân tạo vài lần mỗi tuần hoặc ghép thận ở giai đoạn nặng.

Chạy thận là quá trình lọc bỏ chất thải và lượng dịch dư thừa khỏi cơ thể, thay thế một phần chức năng của thận. Đây là một trong những chi phí y tế lớn nhất của hệ thống y tế quốc gia Anh (NHS), dự kiến đạt 13 tỷ bảng mỗi năm vào cuối thập kỷ này.

Nếu không được điều trị, suy thận có thể dẫn đến các biến chứng chết người như nhồi máu cơ tim hoặc đột quỵ.

Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ

Các chuyên gia cho rằng bệnh thận mãn tính gia tăng chủ yếu do sự bùng nổ các ca tiểu đường, cùng với béo phì, huyết áp cao và cholesterol cao. Thống kê cho thấy khoảng 40% người mắc tiểu đường sẽ phát triển bệnh thận mãn tính.

Tiểu đường xảy ra khi cơ thể không thể duy trì mức đường huyết ổn định, do không sản xuất hoặc sản xuất không đủ insulin – hormone giúp điều hòa đường huyết. Khi glucose trong máu quá cao, thận phải làm việc quá sức để đào thải đường dư, lâu dài dẫn đến tổn thương thận không thể phục hồi.

Bên cạnh đó, bệnh còn liên quan đến việc sử dụng thuốc giảm đau kéo dài, đặc biệt là thuốc kháng viêm không steroid (NSAID) như aspirin và ibuprofen, vốn gây áp lực lớn lên thận. 

Mối nguy hiểm đến từ cách cơ thể xử lý các loại thuốc này, gây kích ứng niêm mạc dạ dày và làm tăng nguy cơ viêm phúc mạc, nếu không được điều trị có thể gây tổn thương các cơ quan nội tạng bao gồm cả thận.

Ngoài ra, có một số yếu tố nguy cơ có thể phòng tránh được, chẳng hạn như ăn ít rau quả và tiêu thụ quá nhiều muối.

Trước đây, các chuyên gia tại Anh đã kêu gọi thực hiện xét nghiệm sàng lọc phát hiện sớm bệnh thận từ tuổi 45, cho rằng điều này có thể giúp cứu sống hàng trăm nghìn người khỏi các bệnh tim mạch nguy hiểm do biến chứng từ bệnh thận mãn tính gây ra.