Từ thời sơ khai, cá đã là nguồn thực phẩm quen thuộc trong bữa ăn của con người và giữ vai trò quan trọng xuyên suốt lịch sử ẩm thực. Tuy nhiên, tình trạng ô nhiễm môi trường hiện nay khiến nhiều loài thủy hải sản nhiễm kim loại nặng, đặc biệt là thủy ngân, khiến việc lựa chọn cá an toàn trở nên khó khăn hơn. Vì thế, các gia đình – nhất là người trực tiếp chọn thực phẩm – cần thận trọng khi mua cá cho bữa ăn hằng ngày.
Dưới đây là 5 loại cá được đánh giá là sạch, gần như không nhiễm thủy ngân và thường được đánh bắt tự nhiên:
Cá mòi
Loại cá thân nhiều thịt, màu trắng đục, dù nhiều xương dăm nhưng lại chứa lượng canxi cao. Chỉ 85g cá mòi đã cung cấp hơn 300mg canxi, vượt cả sữa. Ngoài ra, cá còn giàu vitamin D và DHA – dưỡng chất quan trọng cho phụ nữ mang thai và sự phát triển của thai nhi.
Cá thu đao
Nguồn DHA và axit béo không no dồi dào, có lợi cho trí não trẻ nhỏ. Cá thu đao chủ yếu được đánh bắt tự nhiên ở Nhật Bản, Trung Quốc và Việt Nam, không nuôi công nghiệp.
Cá đối
Sống ở vùng nước mặn và nước lợ, cá đối được y học cổ truyền đánh giá cao nhờ tác dụng hỗ trợ tiêu hóa. Vòng đời ngắn giúp loài cá này ít bị nhiễm độc tố kim loại nặng.
Cá cơm
Phổ biến ở hầu hết vùng biển Việt Nam, cá cơm giàu omega-3, vitamin và khoáng chất. Nhờ vòng đời ngắn và chỉ đánh bắt tự nhiên, cá cơm hầu như không tích tụ thủy ngân.
Cá hố
Sống ở tầng nước sâu, giàu protein và axit béo tốt. Cá hố không nuôi công nghiệp do giá trị thấp hơn cá hồi, cá ngừ, nên gần như 100% là cá đánh bắt tự nhiên, sạch và an toàn.
Chọn cá tươi
Khi mua cá, hãy ưu tiên những con có phần thịt săn chắc, đàn hồi tốt, mắt còn trong và sáng, không xuất hiện mùi lạ. Bạn có thể quan sát kỹ khu vực mắt, mang và toàn thân cá để nhận biết độ tươi. Đồng thời, nên chọn sản phẩm có nguồn gốc rõ ràng, được bảo quản đúng quy trình; tránh xa những loại cá không rõ xuất xứ hoặc trữ lạnh kém.
Chế biến chín kỹ
Để đảm bảo an toàn thực phẩm, cá cần được làm chín hoàn toàn trước khi ăn. Nhiệt độ cao giúp loại bỏ vi khuẩn, ký sinh trùng mà vẫn giữ lại giá trị dinh dưỡng. Trong khi nấu, nên ưu tiên các phương pháp như hấp, luộc, hầm – những cách này dùng nhiệt vừa phải và ít làm mất dưỡng chất hơn so với chiên hoặc nướng ở nhiệt độ cao.
Ăn cá điều độ
Dù cá giàu dưỡng chất, việc sử dụng quá nhiều cũng không có lợi. Các chuyên gia khuyến cáo mỗi người nên ăn khoảng 300–500g cá mỗi tuần, tương đương 2 bữa. Lượng vừa phải giúp cơ thể nhận đủ dưỡng chất mà hạn chế nguy cơ hấp thụ kim loại nặng. Riêng phụ nữ mang thai và trẻ nhỏ cần kiểm soát khẩu phần chặt chẽ hơn.
Đa dạng hóa loại cá
Mỗi nhóm cá mang giá trị dinh dưỡng khác nhau, vì vậy bạn nên thay đổi thường xuyên để có thực đơn phong phú. Cá biển sâu như cá hồi, cá trích hay cá cơm giàu Omega-3 tốt cho tim mạch, trong khi các loại cá nước ngọt như cá chép, cá rô lại cung cấp nhiều protein và khoáng chất.
Kết hợp thực phẩm hợp lý
Khi dùng cá, hãy ăn kèm rau củ, trái cây và ngũ cốc nguyên hạt để tăng hiệu quả dinh dưỡng. Rau và trái cây bổ sung vitamin – giúp tiêu hóa tốt hơn, còn ngũ cốc nguyên hạt giàu chất xơ và vitamin nhóm B, hỗ trợ hệ ruột khỏe mạnh. Một thực đơn cân bằng giúp bữa ăn từ cá trở nên trọn vẹn hơn.
(Tổng hợp)