Trên thế giới, thuật ngữ Oopart (out of place artifact – hiện vật lạc chỗ) thường được dùng cho những vật thể tiền sử nhưng mang trên mình dấu vết của một trình độ công nghệ vượt quá niên đại của chúng. Những hiện vật này thường khiến giới khoa học truyền thống khó lý giải, trong khi lại khơi gợi sự hứng thú cho những người theo đuổi các giả thuyết và châm ngòi các cuộc tranh luận.
"Đường ống sắt" 150.000 năm tuổi trong hẻm núi Trung Quốc
Năm 1998, thông tin xuất hiện về một kim tự tháp bí ẩn ở tỉnh Thanh Hải, gần núi Baigong. Tại đây, người ta ghi nhận ba hang động chứa những “đường ống” kéo dài ra hồ nước mặn gần đó, thậm chí có cả những ống nằm dưới lòng hồ và ven bờ. Các ống có nhiều kích cỡ, có ống nhỏ hơn cả chiếc tăm.
Hình ảnh được cho là mô tả cấu trúc kì lạ của "những đường ống" núi Baigong. (Nguồn: Pinterest)
Viện Địa chất Bắc Kinh tiến hành định tuổi bằng phương pháp phát quang nhiệt, cho thấy những đường ống này có thể đã được "luyện ra" từ khoảng 150.000 năm trước. Nếu thật sự những đường ống này do con người chế tạo, điều đó đồng nghĩa lịch sử nhân loại phải được viết lại, vì các bằng chứng khảo cổ cho thấy con người chỉ bắt đầu xuất hiện ở khu vực này từ khoảng 30.000 năm trước, và chủ yếu là các nhóm du mục vốn không để lại công trình bền vững nào.
Tân Hoa Xã đưa tin về phát hiện này và cử nhóm nghiên cứu đến điều tra vào năm 2002, sau đó Sina cập nhật thêm vào năm 2003. Khi đó, một số nhà khoa học, trong đó có Dương Cát từ Viện Khoa học Xã hội Trung Quốc, còn gợi ý rằng công trình có thể do những sinh vật thông minh xây dựng, thậm chí không loại trừ khả năng có liên quan đến người ngoài hành tinh.
Tuy nhiên, báo cáo của Sina năm 2003 kết luận từ mẫu phân tích rằng những vật thể này thực chất là sự kết hợp tự nhiên của carbon và pyrit, chứ không phải sản phẩm nhân tạo.
Những đặc điểm bí ẩn
Ban đầu, các báo cáo cho biết nhiều đường ống dẫn thẳng xuống hồ nước mặn, trong khi hồ “sinh đôi” gần đó lại chứa nước ngọt. Khu vực xung quanh rải rác những khối đá có hình thù kỳ lạ, nhô lên như những cột gãy. Phân tích tại một xưởng luyện kim địa phương cho thấy 8% thành phần ống không xác định được, phần còn lại gồm oxit sắt, oxit silic và oxit canxi - dấu hiệu của quá trình tương tác lâu dài giữa sắt và sa thạch. Kỹ sư Lưu Thiếu Lâm, người trực tiếp phân tích, thừa nhận: “Kết quả này càng khiến địa điểm thêm bí ẩn".
Ông cho biết khu vực núi Baigong rất khắc nghiệt, không có cư dân hay công nghiệp hiện đại, chỉ có vài nhóm du mục sinh sống ở phía bắc. Đáng chú ý, năm 2007, nhà nghiên cứu địa chất Trịnh Kiến Đông từ Cục Động đất Trung Quốc tiết lộ một số đường ống được phát hiện có mức phóng xạ cao.
Một lối vào dẫn đến hang động có khối cấu trúc kì lạ và một đoạn cấu trúc vừa giống cây vừa giống ống nước.
Giả thuyết về nguồn gốc của các “ống”
Ông Trịnh cho rằng có thể dung nham giàu sắt đã trồi lên từ lòng đất, chảy vào các khe nứt và rắn lại thành hình ống. Ông thừa nhận có những đặc điểm khó giải thích, trong đó có hiện tượng phóng xạ. Giả thuyết khác cho rằng trầm tích sắt bị nước lũ cuốn vào các khe, tạo thành cấu trúc dạng ống.
Dù Tân Hoa Xã và nhiều báo Trung Quốc từng gọi đây là một “kim tự tháp bí ẩn”, một số ý kiến cho rằng đây thực ra chỉ là một khối tự nhiên có dạng giống kim tự tháp.
Một giả thuyết khác cho rằng đó là rễ cây hóa thạch. Tạp chí Tân Dân Châu Báo năm 2003 dẫn lời các nhà khoa học cho biết họ tìm thấy vật chất thực vật trong mẫu ống, thậm chí cả dấu vết giống vòng sinh trưởng của cây. Theo lý thuyết địa chất, trong điều kiện nhiệt độ và hóa học nhất định, rễ cây có thể trải qua quá trình biến chất và hình thành cấu trúc chứa sắt.
Tuy nhiên, nhiều báo cáo về giả thuyết rễ cây đều dẫn nguồn từ Tân Dân Châu Báo và thiếu dẫn chứng cụ thể. Độ tin cậy của giả thuyết này đối với “ống Baigong” vẫn chưa được làm rõ.
Một nghiên cứu đăng trên Journal of Sedimentary Research năm 1993 từng mô tả hiện tượng rễ cây hóa thạch ở bang Louisiana, Mỹ, cho thấy hiện tượng này hoàn toàn có cơ sở.
Điều này dẫn đến hai khả năng vẫn đang được thảo luận: hoặc các báo cáo ban đầu đã thổi phồng hiện tượng trước khi có nghiên cứu kỹ lưỡng, và “ống cổ đại” thực chất chỉ là hiện tượng tự nhiên; hoặc, như một số người tin tưởng, những sự thật phức tạp hơn vẫn chưa được khám phá.