"Nhạc rác" đang xâm chiếm, đầu độc thế hệ trẻ

Sự lan tỏa của các sản phẩm trên khiến giới chuyên gia lo ngại âm nhạc đang vô tình trở thành “chất gây nghiện” mới cho giới trẻ - không phải vì giai điệu, mà vì thông điệp lệch lạc.

Chưa bao giờ việc phát hành một ca khúc lại dễ dàng như hiện nay. Chỉ vài cú nhấp chuột, một sản phẩm có thể lan truyền trên YouTube, TikTok hay Spotify và ngay lập tức trở thành “hit” triệu view.

Không ít bài hát gắn mác “hiphop đường phố” hay “underground” lại khai thác những khía cạnh tăm tối của đời sống bằng ngôn ngữ bạo lực, tục tĩu, ẩn dụ về chất kích thích, rượu bia, ma túy. Một số bài còn “chơi chữ”, “nói lái” để lách kiểm duyệt nhưng lại truyền tải trọn vẹn thông điệp phản cảm.

Hay ca khúc Cao Ốc 20 (Bray x Đạt G): "Đứng trên lầu 20 chỉ để hút... và ăn tối với những cô gái nói lời yêu thương chỉ gặp vài lần là chăn gối"; CLME (Hoàng Tôn x Andree x Tinle) với ca từ "Pha vào chai nước chút MDMA... chỉ có giấy bạc và một ít Coca".

Ca khúc Trình của HIEUTHUHAI cũng gây tranh luận vì lời hát “Hay anh phải ngưng làm nhạc tình, chuyển qua làm nhạc mai thúy bật cho mấy thằng nhõi nghiến?”, bị cho là cổ súy tệ nạn xã hội. Gần đây, câu hát “Lào gì cũng tôn” trong một sáng tác của Jack biểu diễn tại Hà Nội cũng vấp phản ứng dữ dội vì bị cho là nói lái tục tĩu.

Tình trạng biến những ca từ nhảm nhí thành bài hát không mới, nhưng ngày càng trở thành vấn nạn. Nhiều khán giả “muốn phát điên” khi thị trường xuất hiện những sản phẩm như Ô Mai Chuối, Mượn Xe Nhớ Đổ Xăng, Đẹp Trai Thì Mới Có Nhiều Đứa Yêu...

MV debut của Phí Phương Anh từng bị gọi là “thảm họa âm nhạc” không chỉ vì giọng yếu mà còn bởi cụm từ “cắm sừng ai đừng cắm sừng em” được lặp đi lặp lại. Diễn viên Lê Dương Bảo Lâm cũng gây khó hiểu với MV Oải Cả Chưởng, ghép nối những từ ngữ, hình ảnh chắp vá nhưng lại lan tỏa mạnh trên mạng xã hội.

Bên cạnh ca từ vô bổ, nhiều ca khúc mang nội dung người lớn cũng được phổ biến rộng rãi như Mẩy Thật Mẩy, Hâm Nóng (Bid Daddy), Krazy (Binz, Andree), Sashimi (Chi Pu)…

Năm 2024, Fever của tlinh và Coldzy trở nên ồn ào khi có những ca từ liên tưởng chuyện quan hệ tình dục, nhưng chỉ sau vài tuần phát hành đã đạt gần 1 triệu lượt nghe. Nhiều đoạn nhạy cảm được cắt nhỏ lan truyền trên TikTok mà không hề gắn mác 18+, khiến người nghe ở mọi độ tuổi - kể cả trẻ em cũng dễ dàng tiếp cận.

Trước đó, tlinh nhiều lần bị chê vì các sản phẩm khêu gợi như Ghệ Iu Dấu Của Em Ơi, Strip 'em Down, Không Cần Phải Nói Nhiều.

Như Cái Lò của Huyền Sambi từng là ca khúc được xếp vào hàng thảm họa nhạc Việt với phần ca từ cho đến cách dàn dựng MV khiến người xem "đỏ mặt gai mắt". Chi Pu cũng là trường hợp gây tranh cãi Black Hickey. Ca khúc bị lên án vì những hình ảnh được cho là cổ súy tình dục chốn công sở khiến nữ ca sĩ phải nhanh chóng gỡ bỏ.

Những “hạt sạn” trên không chỉ là lỗi cá biệt, mà phản ánh xu hướng đáng lo: Âm nhạc Việt đang bị kéo trượt về phía dung tục hóa, nơi “gây sốc” trở thành chiến lược marketing.

Câu hỏi đặt ra là phải chăng âm nhạc đang “tự do” đến mức đánh mất giới hạn đạo đức và trách nhiệm xã hội? Khi “rác âm nhạc” có thể dễ dàng phát hành chỉ bằng vài cú nhấp chuột, câu chuyện không còn là “thị hiếu người nghe”, mà là vấn đề văn hóa, giáo dục và an ninh tinh thần.

Ca khúc Trình của HIEUTHUHAI là ví dụ điển hình. Dù công ty đại diện khẳng định câu hát “Hay anh phải ngừng làm nhạc tình, chuyển qua làm nhạc mai thúy bật cho mấy thằng nhõi nghiến?” chỉ là “ẩn dụ châm biếm”, nhưng dư luận cho rằng việc mang hình ảnh chất cấm vào nhạc vẫn là hành vi vượt rào, đi ngược thuần phong mỹ tục.

Nguồn gốc của những câu chuyện về ma túy, ăn chơi trong rap đến từ văn hóa hip hop Mỹ thập niên 1980, nơi âm nhạc phản ánh đời sống băng đảng và đường phố. Nhưng khi đem mô hình ấy sang Việt Nam - nền văn hóa khác biệt về bối cảnh và chuẩn mực đạo đức thì việc “mượn tạm” sự tự do đó hoặc sao chép mù quáng dễ dẫn tới méo mó. Không thể lấy cái tự do ở nơi khác để bao biện cho sự phản cảm trong văn hóa Việt.

Ngoài HIEUTHUHAI, nhiều nghệ sĩ khác cũng gây tranh cãi vì lời hát nhạy cảm. Gần nhất, Jack cũng vướng tranh cãi vì biểu diễn bài hát chưa cấp phép tại Hà Nội tối 16/10, với ca từ bị cho là “nói lái tục tĩu”. Dù đại diện ca sĩ phủ nhận, cho rằng bài hát chỉ muốn truyền cảm hứng tự tin, nhưng nhiều khán giả nhận định ca từ nhảm nhí và thiếu tôn trọng người nghe.

Trong vài năm gần đây, không ít nghệ sĩ từng bị xử phạt vì nội dung phản cảm. B-Ray bị cảnh báo với bản rap Để Ai Cần, nhóm Rap Nhà Làm bị phạt 35 triệu đồng vì xúc phạm tôn giáo, rapper Chị Cả bị phạt 45 triệu đồng vì ca từ trái thuần phong mỹ tục.

Tuy nhiên những vụ xử phạt này chỉ là hạt muối bỏ biển so với vô số “nhạc rác", khi MV nhảm đang tràn lan trên mạng. Khoảng 10 năm qua, số vụ xử phạt của cơ quan chức năng với âm nhạc độc hại chỉ đếm trên đầu ngón tay. Số tiền phạt vài chục triệu không đủ sức răn đe nên tình trạng rap rác vẫn nhan nhản. Đa số khi bị dư luận lên án, các nghệ sĩ này tìm cách ẩn sản phẩm hay tạm gỡ khỏi các trang nghe nhạc. Sau một thời gian yên ắng, số ca khúc này lại âm thầm trở lại như chưa có chuyện gì.

Những vụ việc nối tiếp nhau cho thấy thực tế đáng lo, đó là ranh giới giữa sáng tạo và phản cảm đang bị xóa nhòa, khi nhiều nghệ sĩ chọn cách gây sốc để nổi tiếng.