Người dân TP.HCM trước đề xuất hạn chế xe xăng dầu vào trung tâm: Sẵn sàng chuyển đổi vì môi trường, băn khoăn vì sinh kế

Sở Xây dựng TP.HCM vừa nghe báo cáo Đề án kiểm soát khí thải phương tiện giao thông trên địa bàn TP do đơn vị tư vấn là Liên doanh công ty CP đô thị bền vững - Viện Khoa học công nghệ năng lượng môi trường thực hiện.

Theo Đề án kiểm soát khí thải phương tiện giao thông do đơn vị tư vấn xây dựng, từ năm 2026 thành phố sẽ thiết lập vùng phát thải thấp (LEZ) tại trung tâm, hạn chế xe xăng, dầu không đủ chuẩn khí thải. Cần Giờ cũng nằm trong diện thí điểm, nhằm bảo vệ khu dự trữ sinh quyển và phát triển du lịch bền vững.

Phạm vi trung tâm dự kiến ở các quận cũ gồm 1, 3, 5, 6, 8, 10, 11, Bình Thạnh, Tân Bình, Tân Phú, Phú Nhuận; giới hạn bởi 15 cây cầu và 17 tuyến đường chính, với khoảng 3,2 triệu dân và hơn 9,2 triệu lượt di chuyển mỗi ngày. Đơn vị tư vấn cho rằng đây là khu vực thường xuyên có nồng độ bụi mịn PM2.5, PM10 vượt ngưỡng cho phép và có mạng lưới giao thông công cộng tương đối tốt, tạo điều kiện để người dân lựa chọn phương tiện thay thế.

Theo Đề án này, từ năm 2026, TP.HCM dự kiến thiết lập vùng phát thải thấp tại khu vực trung tâm, từng bước siết chặt và tiến tới cấm xe xăng, dầu không đạt chuẩn. Song song, thành phố sẽ hỗ trợ người dân chuyển đổi sang xe điện, phát triển mạng lưới buýt điện và xe đạp công cộng. Chính sách này nhận về nhiều sự quan tâm của người dân ở các ngành nghề khác nhau như tài xế xe công nghệ, dân văn phòng, sáng tạo tự do, kinh doanh... Không ít người lo ngại kế sinh nhai bị ảnh hưởng, trong khi nhiều người khác ủng hộ vì tin đây là bước đi cần thiết để cải thiện môi trường sống.

Ủng hộ vì môi trường, sẵn sàng chuyển đổi nếu hạ tầng đáp ứng

Bạn Cao Phúc Hoàng (Phường Bảy Hiền, TP.HCM) cho biết, "Nếu mà đề suất này được thực hiện thì chắc chắn là nhu cầu đi lại của em sẽ thay đổi. Tại vì em chỉ có xe xăng thôi, em không thể nào đi vào đây bằng xe xăng được. Nên là em sẽ dùng phương tiện công cộng và nó sẽ thay đổi rất là nhiều. Nếu mà đổi về xe điện và thay xăng thì chắc chắn là về vấn đề môi trường thì sẽ cải thiện được rồi. Nhưng mà theo em nghĩ thì mọi người sẽ sử dụng phương tiện công cộng nhiều hơn. Nên là vấn đề môi trường ở trong trung tâm sẽ được cải thiện đáng kể".

Nhưng bạn Hoàng cũng vẫn có nhiều trăn trở nếu sử dụng xe điện làm phương tiện đi lại. "Về xe điện thì việc về quê của em nó khá là bất tiện. Còn khi em đi xe xăng thì nói chung nó sẽ thoải mái, sẽ tiện hơn. Còn về xe điện thì mình khó có thể đi xa".

Ở góc độ môi trường, Nguyễn Thị Bích Ngân (phường Bàn Cờ) bày tỏ lo ngại về tình trạng ô nhiễm. "Bụi rồi khí bụi rồi các thứ thì nó rất là nhiều. Hiện tại là cao điểm nữa nên nhiều khi đi xe ngoài đường thấy rất ngột ngạt. Nhiều khi mình phải đeo khẩu trang rồi bịt kín thì quá là ngột ngạt".

Nhiều người dân cũng kì vọng hệ thống các phương tiện công cộng sẽ có thể đáp ứng được nhu cầu đi lại của người dân trong thời gian tới để có thể giảm thiểu việc sử dụng phương tiện cá nhân chạy bằng xăng. "Nếu như mà mình sắp xếp được hết những cái phương tiện công cộng thì càng tốt. Ví dụ như là xe bus điện mình thấy tiện quá hay lại metro này. Ví dụ như tuyến metro mình có thể triển khai được hết ở tất cả khu vực trung tâm các quận hay không. Bởi vì dân mình ở bên ngoài vẫn đi vô trung tâm làm việc rất là nhiều. 

Lo ngại bất tiện, chi phí và hạ tầng chưa sẵn sàng

Trong khi đó, bạn Huỳnh Quốc Thái (phường An Huệ Tây) cũng cho biết có lẽ bạn sẽ phải đổi lộ trình hoặc sử dụng phương tiện công cộng để di chuyển. "Có thể là em sẽ thay đổi lộ trình của mình hoặc là sẽ sử dụng các phương tiện công cộng như là xe bus hoặc là cái gì đó. Đối với các tuyến đường xa hoặc là việc làm ngoài giờ của mình thì phương tiện công cộng không đáp ứng được. Không đảm bảo được thời gian để mình tiện lợi hơn là xe xăng.

Ông Thanh Tân (tài xế xe công nghệ) cũng có nhiều băn khoăn trước thông tin sẽ hạn chế xe xăng tại một số tuyến đường trung tâm trong thời gian tới. "Có nhiều người ta giàu có nhưng nhiều người cũng khó khăn. Mà ví dụ như nhà 2 người có 2 chiếc xe rồi. Bây giờ phải bỏ chiếc xe xăng đi mua chiếc xe điện mấy chục triệu nữa là điều hết sức là khó khăn cho những người dân lao động".

Bên cạnh đó, không ít người dân cũng bày tỏ sự quan tâm, trăn trở về vấn đề trạm sạc. "Phải tính trước vấn đề những trạm sạc.Ví dụ như chạy xe xăng mà vào cây xăng đổ là có thể di chuyển luôn, còn điện là vô sạc phải chờ mấy tiếng. Rồi việc sử dụng sao cho an toàn nữa. Rồi bây giờ đổi xe xăng sang xe điện thì vấn đề giá cả cũng đáng quan tâm. Người dân sẽ được hỗ trợ như thế nào", một người dân cho biết.  

Thế nhưng khi được hỏi có sẵn sàng sử dụng xe điện hoặc phương tiện cá nhân thay thế cho xe xăng để giảm thiểu khí thải ra môi trường hay không thì đa số mọi người đều đồng tình. "Nếu mà mọi thứ tiện lợi mà đáp ứng đủ với nhu cầu của em như là đi lại hoặc là tiện lợi thì em sẽ chấp nhận đổi sang xe điện hoặc phương tiện công cộng để phù hợp hơn với môi trường và định hướng của nhà nước. Em nghĩ trong tương lai gần, phương tiện công cộng nó sẽ bao phủ hơn, phổ biến rộng rãi hơn với mọi người. Và nếu như chỉ cần đi ra khỏi nhà thôi là mình có thể bước lên phương tiện công cộng rồi thì lúc đó nó sẽ thoải mái hơn". 

Ngoài ra, nhiều người cũng đề xuất các cơ quan chức năng nên thí điểm việc hạn chế xe xăng ở khu vực nhỏ trước để hạn chế gây xáo trộn ảnh hưởng đến cuộc sống của người dân. 

Có thể thấy, kế hoạch hạn chế xe xăng ở trung tâm TP.HCM vừa mở ra cơ hội cải thiện chất lượng không khí, vừa đặt ra thách thức không nhỏ cho sinh kế và thói quen đi lại của người dân. 

Sự thành công của chính sách sẽ phụ thuộc lớn vào việc thành phố chuẩn bị hạ tầng giao thông công cộng, hệ thống trạm sạc, cũng như cơ chế hỗ trợ tài chính phù hợp. Khi những yếu tố này được đáp ứng, việc “xanh hóa” phương tiện không chỉ là chủ trương của chính quyền, mà còn có thể trở thành lựa chọn tự nguyện của phần đông người dân.