Nâng cao nhận thức về sức khỏe sinh sản, tình dục cho thanh thiếu niên

Bà Lê Thị Hồng Vân, Giám đốc Sở Y tế Yên Bái nhận định: Nhận thức của thanh thiếu niên về sức khỏe sinh sản, tình dục không đúng sẽ dẫn đến những hành động không đúng, và để lại nhiều hệ quả sau này như có thai sớm, có thai ngoài ý muốn, phá thai không an toàn, không biết cách phòng tránh các bệnh lây truyền qua đường tình dục như HIV, viêm gan... Nó sẽ tác động đến sức khỏe là cái đầu tiên, sau đó sẽ là sự phát triển của trẻ, tương lai của trẻ và cũng là tương lai của cả cộng đồng.

Với mục tiêu nâng cao nhận thức, cải thiện hành vi và tăng cường khả năng tiếp cận dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản (SKSS) và tình dục cho thanh thiếu niên (TTN) từ 15-19 tuổi, đặc biệt là tại các khu vực vùng sâu, vùng xa và trong cộng đồng dân tộc thiểu số tại tỉnh Yên Bái, Dự án "Cải thiện sức khỏe sinh sản và tình dục cho thanh thiếu niên tỉnh Yên Bái" đã bắt đầu được triển khai từ tháng 7/2023 đến tháng 3/2025 trên địa bàn huyện Mù Cang Chải và huyện Văn Chấn. Dự án được triển khai bởi Tổ chức Cứu trợ Trẻ em, Sở Y tế tỉnh Yên Bái, Sở Giáo dục & Đào tạo tỉnh Yên Bái, và Bệnh viện Sản - Nhi tỉnh Yên Bái, với sự tài trợ từ Công ty Dược phẩm Daiichi Sankyo Nhật Bản.

Theo đó, Dự án đã tổ chức tại các trường học thông qua mô hình Câu lạc bộ TTN và các sự kiện truyền thông ngoại khóa, tạo điều kiện để học sinh có không gian thảo luận cởi mở, tiếp cận kiến thức một cách chủ động và thực tế. Công tác truyền thông giáo dục SKSS cũng được tăng cường trong cộng đồng thông qua mô hình Câu lạc bộ cha mẹ tại thôn bản, các sự kiện truyền thông địa phương,và lồng ghép nội dung về chăm sóc SKSS vị thành niên vào các buổi họp thôn. Những hoạt động này giúp cha mẹ và người dân vượt qua rào cản tâm lý để có thể trao đổi và chia sẻ cởi mở hơn về những thắc mắc liên quan đến SKSS vị thành niên – một chủ đề vốn được coi là nhạy cảm trước đây.

Bên cạnh đó, Dự án cũng tập trung vào đào tạo giáo viên và nhân viên y tế nhằm nâng cao nănglực tư vấn và hỗ trợ cho TTN, đảm bảo rằng các em có thể tìm kiếm sự giúp đỡ từ những nguồnđáng tin cậy. Ngoài ra, việc cung cấp dịch vụ chăm sóc SKSS thân thiện tại các cơ sở y tế địa phương cũng được đẩy mạnh, giúp TTN dễ dàng tiếp cận các dịch vụ tư vấn và hỗ trợ một cách an toàn và hiệu quả hơn.

Sau gần 2 năm triển khai dự án, theo báo cáo đánh giá cuối kỳ (tháng 1/2025), các chỉ số quan trọng về kiến thức và hành vi liên quan đến SKSS và tình dục của TTN đã có những thay đổi tích cực rõ rệt so với thời điểm bắt đầu dự án:

- Tỷ lệ TTN có kiến thức cơ bản về SKSS và tình dục vị thành niên tăng từ 32% lên 83%; 

- Tỷ lệ TTN hiểu biết về bình đẳng giới tăng từ 70% lên 91%; 

- Tỷ lệ TTN chấp nhận sử dụng các biện pháp tránh thai hiện đại tăng từ 63% lên 82%; 

- Tỷ lệ TTN có khả năng tiếp cận dịch vụ chăm sóc SKSS và tình dục tăng mạnh từ 24% lên 88%.

Đáng chú ý, 81,7% TTN đã có ý định sử dụng phương pháp tránh thai hiện đại để phòng tránh thai, tăng 19% so với đầu kì. Tỷ lệ TTN nhận thấy có nhiều khả năng tiếp cận hơn với các dịch vụ chăm sóc SKSS và tình dục cho TTN tại các cơ sở y tế địa phương gấp 3,7 lần so với đầu kì.

Đánh giá tác động của Dự án, bà Lê Thị Hồng Vân cho biết Dự án đã mang lại chuyển đổi tích cực cho các nhóm tác động (bao gồm bản thân thanh thiếu niên từ 15-19 tuổi, cha mẹ, ông bà, người thân chăm sóc các em, cán bộ y tế, giáo viên...). Là một trong những người hưởng lợi ích từ đó, em Nguyễn Hà Anh, học sinh Trường THPT Văn Chấn (Yên Bái) cho biết, các em đã có cái nhìn bao quát hơn rất nhiều, hiểu rõ hơn về những tác hại của quan hệ tình dục quá sớm, tảo hôn cũng như biết đến các biện pháp tránh thai an toàn và quy tắc để chống xâm hại tình dục.

Ông Trần Đăng Khoa, Phó Cục trưởng Cục Bà mẹ và Trẻ em, Bộ Y tế khẳng định: Đối với tỉnh Yên Bái, đây là một dự án can thiệp rất hay, cần được nhân rộng ra toàn tỉnh cũng như trên toàn quốc.