Loài rắn dài nhất thế giới, Việt Nam cũng có: Từng ghi nhận cá thể đạt gần 10 mét

Loài rắn dài nhất thế giới là trăn gấm (Python reticulatus) vẫn đang sinh sống trong nhiều khu rừng Việt Nam. Giữa không gian ẩm ướt của rừng nhiệt đới, thân hình khổng lồ trườn qua tán lá, lớp vảy vàng nâu ánh lên dưới nắng. Hình ảnh ấy không chỉ gợi cảm giác choáng ngợp mà còn chứng minh thiên nhiên Việt Nam vẫn ẩn chứa những sinh vật kỳ vĩ và bí ẩn.

Kỷ lục gia trong thế giới loài rắn

Trăn gấm được xem là loài rắn dài nhất hành tinh. Những cá thể trưởng thành thường dài từ 6 đến 7 mét, thậm chí có ghi nhận cá thể đạt gần 10 mét ở Indonesia, tương đương chiều dài một chiếc xe buýt mini. Theo National History Museum (Anh), trăn gấm giữ kỷ lục là loài rắn dài nhất thế giới trong suốt nhiều thập kỷ.

So với các loài "khổng lồ" khác như trăn Miến Điện hay trăn xanh Nam Mỹ (anaconda), trăn gấm có thân hình thon hơn nhưng sức siết mồi vẫn khiến mọi sinh vật phải dè chừng. Bộ vảy với hoa văn hình thoi đan xen như lưới trên nền vàng nâu óng ánh giúp trăn gấm ngụy trang hoàn hảo giữa rừng ẩm, bờ suối hay đầm lầy. Cũng nhờ vẻ đẹp ấy mà người Việt gọi chúng là trăn gấm vừa nói lên lớp da lấp lánh như gấm vóc, vừa thể hiện sự uyển chuyển chết người của loài săn mồi này.

Theo A-Z Animals, cá thể trăn gấm nổi tiếng nhất từng được ghi nhận trong điều kiện nuôi nhốt mang tên Medusa, dài tới 7,67 mét và nặng gần 160 kg, được xem là "kỷ lục gia" trong thế giới loài rắn.

Ẩn mình trong rừng Việt Nam

Không chỉ có ở Indonesia hay Thái Lan, trăn gấm cũng phân bố rộng rãi tại Việt Nam. Theo Animal Diversity Web (Đại học Michigan, Mỹ), loài này xuất hiện nhiều ở các quốc gia Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam. Các nhà nghiên cứu trong nước từng ghi nhận trăn gấm sinh sống tại Vườn quốc gia Cát Tiên, U Minh và nhiều khu rừng ẩm ở Tây Nguyên. Chúng ưa sống gần sông hồ, nơi có độ ẩm cao và nguồn thức ăn phong phú.

Tháng 9 năm 2022, theo VnExpress, người dân TP.HCM từng hoảng hốt khi phát hiện một con trăn gấm dài gần 2 mét bò trên cành cây trong sân trường học. Sau khi được bàn giao cho cơ quan kiểm lâm, con trăn được đưa về khu bảo tồn để chăm sóc. Những trường hợp tương tự cho thấy loài trăn khổng lồ này vẫn hiện diện ngay gần khu dân cư, đặc biệt ở những vùng giáp ranh giữa rừng và đô thị.

Theo National Geographic, trăn gấm là loài săn mồi mai phục. Chúng nằm im hàng giờ, chờ con mồi đi ngang qua rồi phóng ra cuốn siết cho đến khi nạn nhân ngừng thở. Dù không có nọc độc, cú siết của trăn gấm đủ mạnh để hạ gục thú lớn như khỉ, heo rừng, thậm chí cả hươu nhỏ. Trong môi trường sống gần người, chúng cũng có thể săn chuột, chim hay gia súc nhỏ.

Biểu tượng sức mạnh và cảnh báo sinh thái

Trong văn hóa dân gian Đông Nam Á, trăn gấm được xem là biểu tượng của sức mạnh và khả năng tái sinh. Nhiều cộng đồng tin rằng gặp trăn giữa rừng là điềm lành, báo hiệu thiên nhiên còn khỏe mạnh.

Thế nhưng không phải lúc nào con người và loài vật này cũng chung sống hòa bình. Việc phá rừng, khai thác đất và săn bắt lấy da khiến nhiều cá thể phải rời rừng, di chuyển đến khu dân cư. Theo BBC Earth, da trăn gấm là một trong những mặt hàng bị buôn bán nhiều nhất trong ngành thời trang, khiến quần thể tự nhiên của chúng bị đe dọa tại nhiều quốc gia Đông Nam Á.

Một số vụ việc trăn lớn tấn công vật nuôi đã được ghi nhận ở Indonesia và Malaysia, làm dấy lên lo ngại về xung đột giữa người và động vật hoang dã. Theo Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN), trăn gấm hiện vẫn thuộc nhóm Ít quan ngại do số lượng còn nhiều, nhưng các nhà bảo tồn cảnh báo rằng nếu nạn phá rừng và buôn bán động vật hoang dã tiếp tục, quần thể của chúng sẽ giảm mạnh trong những năm tới.

Việt Nam – nơi rừng vẫn còn hơi thở hoang dã

Trăn gấm là một trong những loài rắn bản địa quý hiếm nhất còn tồn tại ở Việt Nam, thể hiện sự đa dạng sinh học đặc trưng của vùng nhiệt đới. Theo Wanee Asia, tại các vườn quốc gia như Cát Tiên, Yok Đôn hay U Minh Thượng, sự xuất hiện của trăn gấm được xem là thước đo cho sức khỏe của hệ sinh thái: nơi nào còn trăn, nơi đó rừng vẫn còn sự sống.

Một chuyên gia bảo tồn thuộc Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật chia sẻ với báo Dân Trí: "Trăn gấm không nguy hiểm nếu không bị khiêu khích. Chúng giúp kiểm soát quần thể chuột và thú nhỏ, góp phần bảo vệ mùa màng. Quan trọng nhất là con người cần học cách chung sống thay vì tiêu diệt."

Hiện nay, nhiều trung tâm cứu hộ ở miền Nam đang tiếp nhận và thả về rừng những cá thể trăn gấm bị bắt giữ trái phép, giúp phục hồi quần thể tự nhiên của loài. Các chương trình tuyên truyền cũng được triển khai để người dân hiểu rõ giá trị sinh thái của trăn và hạn chế săn bắt.

Từ hình ảnh một "con rắn khổng lồ" trong truyền thuyết đến sinh vật thật đang lặng lẽ sống trong rừng Việt Nam, trăn gấm là minh chứng cho sức sống bền bỉ của thiên nhiên. Giữa thời đại mà nhiều loài hoang dã đang dần biến mất, việc biết rằng loài rắn dài nhất thế giới cũng hiện diện trên đất Việt không chỉ mang lại niềm tự hào, mà còn nhắc mỗi người về trách nhiệm giữ rừng và bảo tồn sự hoang sơ cho thế hệ sau.

Theo BBC, AZ Animals, NatGeo