Loại quả giá rẻ tại Việt Nam, sang Nhật nửa triệu đồng/kg: Hóa ra là "kho" dược liệu quý

Theo ghi nhận trên sàn thương mại điện tử Rakuten của Nhật Bản, 1kg vải Lục Ngạn của Việt Nam được bán với giá 3.200 yên (tương đương khoảng 568.000 đồng). Sự chênh lệch này khiến nhiều người bất ngờ, bởi vải vốn là loại trái cây quen thuộc, giá rẻ tại Việt Nam.

Theo ghi nhận từ báo Tuổi Trẻ, thời điểm đầu vụ, giá vải thiều loại 1 tại các "thủ phủ" như Lục Ngạn và thị xã Chũ (Bắc Giang) có giá 35.000–40.000 đồng/kg. Tuy nhiên, đến ngày 22/6, giá vải giảm mạnh, chỉ còn 11.000–18.000 đồng/kg tùy loại. Nhiều vườn vải ghi nhận mức giá sụt giảm tới 50% so với những ngày trước. Đặc biệt, các loại vải như vải Thanh Hà, vải u trứng, vải thiều loại 2 và loại 3 hiện chỉ còn dưới 10.000 đồng/kg.

Vải được trồng nhiều ở Việt Nam, phổ biến cả ở Campuchia, Lào, Trung Quốc, Thái Lan và bắc Ấn Độ. Quả vải thường được thu hoạch vào tháng 5–6, dùng ăn tươi, sấy khô hoặc đóng hộp. Vải thiều không chỉ là món tráng miệng quen thuộc trong mùa hè mà còn được đánh giá cao về mặt dược liệu.

Theo nghiên cứu đăng trên Tạp chí Nutrients (năm 2022), oligonol – một polyphenol chiết xuất từ quả vải – có tác dụng hỗ trợ giảm mỡ trong gan ở người mắc gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD) và cải thiện hệ vi sinh đường ruột sau 24 tuần thử nghiệm lâm sàng. Nghiên cứu trên Frontiers in Pharmacology (năm 2021) cũng chỉ ra rằng chiết xuất từ hạt vải giúp giảm đường huyết, cải thiện tình trạng kháng insulin và hỗ trợ hệ thần kinh ở động vật.

Các bộ phận của vải là dược liệu trong y học cổ truyền

Trong cuốn Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam của GS. Đỗ Tất Lợi, quả vải (hay còn gọi là lệ chi) thuộc họ bồ hòn (Sapindaceae), được ghi nhận là dược liệu quý. Theo GS. Đỗ Tất Lợi, "áo hạt" (thịt quả vải) có vị ngọt, chua, tính bình, có tác dụng bổ huyết, tiêu khát, chữa mụn nhọt, làm đẹp da. Tuy nhiên, một số tài liệu cổ khuyến cáo ăn quá nhiều vải có thể gây nóng, chảy máu cam, đau răng. Liều dùng áo hạt khô từ 10–16g/ngày. 

Hạt vải (gọi là lệ chi hạch) được phơi khô, tán nhỏ, sử dụng làm thuốc. Hạt vải có vị ngọt, chát, tính ôn, không độc, được dùng từ lâu đời để chữa sưng đau, thoát vị, tiêu chảy ở trẻ em. Ngày dùng 4–8g dưới dạng bột hoặc sắc uống. 

Các bộ phận khác như hoa, vỏ thân và rễ cây vải cũng được sử dụng làm thuốc, đặc biệt là sắc lấy nước súc miệng chữa viêm họng, đau răng.

Một số bài thuốc dân gian từ quả vải

- Chữa nhọt: Giã nát múi vải với ô mai thành cao, đắp lên mụn nhọt.

- Chữa nấc: Đốt quả vải cả vỏ và hạt thành than, tán bột, hòa với nước nóng uống.

- Chữa đau răng: Quả vải cả vỏ và hạt đem đốt cùng ít muối, tán nhỏ, xát vào răng.

Theo lưu ý của GS Đỗ Tất Lợi, một số người có thể bị ngộ độc sau khi ăn vải với các biểu hiện như nổi mề đay, đau bụng dữ dội, nôn mửa, tiêu chảy, khó thở, tụt huyết áp. Tuy nhiên, nguyên nhân thường không đến từ quả vải mà từ nấm Candida tropicalis – thường xuất hiện ở những quả vải chín quá, bị úng hoặc bị dập. Vì vậy, chuyên gia khuyến cáo không nên ăn quá nhiều vải, đặc biệt là những quả vải có dấu hiệu bất thường.