Chuyên gia cảnh báo về “đại dịch khói trắng” học đường

Đây là cảnh báo được PGS.TS. Phan Thu Phương, Giám đốc Trung tâm Hô hấp, Bệnh viện Bạch Mai, đưa ra tại buổi tọa đàm "Học sinh nói không với thuốc lá điện tử" vừa được tổ chức tại Trường THCS Phú Thượng (Tây Hồ, Hà Nội), với sự đồng hành của Quỹ VinFuture.

Hiểm họa hiện hữu

Sự kiện nằm trong khuôn khổ "Chương trình can thiệp về phòng chống và kiểm soát thuốc lá điện tử tại các trường trung học cơ sở ở các thành phố lớn tại Việt Nam" do Trường Đại học Y tế Công cộng phối hợp cùng Quỹ VinFuture triển khai, thu hút khoảng 1.000 học sinh, giáo viên, phụ huynh và đại diện chính quyền địa phương.

Tại buổi chia sẻ, PGS.TS. Phương nhấn mạnh: "Thuốc lá điện tử không hề vô hại như nhiều người trẻ lầm tưởng." Theo bà, các nghiên cứu quốc tế và thực tiễn tại Việt Nam cho thấy sản phẩm này chứa nhiều chất gây nghiện, đặc biệt là nicotine dạng muối – dễ hấp thụ và gây nghiện mạnh hơn. Không ít sản phẩm còn bị pha trộn ma túy tổng hợp, gia tăng nguy cơ ngộ độc.

"Trung tâm chống độc Bệnh viện Bạch Mai đã tiếp nhận nhiều ca ngộ độc thuốc lá điện tử. Có bệnh nhân nhập viện trong tình trạng hôn mê, suy đa tạng, tổn thương não hoặc phổi cấp tính do thành phần vitamin E acetate", bà cho biết.

PGS.TS. Phan Thu Phương – Giám đốc Trung tâm Hô hấp, Bệnh viện Bạch Mai chia sẻ thông tin khoa học về tác hại của thuốc lá điện tử

Số liệu từ Trung tâm Chống độc Bệnh viện Bạch Mai ghi nhận giai đoạn 2022–2023 có tới 120 ca ngộ độc liên quan. Riêng năm 2023, gần 700 cơ sở y tế trên cả nước báo cáo 1.224 ca nhập viện do thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, với các triệu chứng phổ biến là dị ứng, ngộ độc, tổn thương phổi cấp.

Việc Quốc hội thông qua Nghị quyết 173/2024/QH15 cấm thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng từ năm 2025 được các chuyên gia đánh giá là bước tiến quan trọng, đưa Việt Nam trở thành quốc gia thứ 6 trong ASEAN áp dụng lệnh cấm hoàn toàn với thuốc lá thế hệ mới. Tuy nhiên, theo bà Phương, chính sách thôi là chưa đủ, việc thực thi sẽ gặp nhiều thách thức nếu thiếu các chương trình can thiệp toàn diện và hệ thống chế tài đồng bộ.

"Không thể ngồi chờ"

TS. Trần Thị Phương Thảo (Trường Đại học Y tế Công cộng Hà Nội) cho biết, có tới 10,6% học sinh tin rằng thuốc lá điện tử không gây hại hoặc ít hại hơn thuốc lá truyền thống; tỷ lệ này với thuốc lá nung nóng là 3%. Đây là quan niệm sai lầm, làm gia tăng nguy cơ lan rộng "đại dịch khói trắng" trong học đường.

Theo PGS.TS. Phương, ưu tiên hàng đầu trong môi trường học đường phải là phòng ngừa sớm. Trang bị kiến thức cho học sinh, giáo viên và phụ huynh sẽ tạo nên "lá chắn" hữu hiệu, thay vì chỉ tập trung điều trị hậu quả.

Trước đó, vào tháng 5/2025, Trường Đại học Y tế Công cộng và Quỹ VinFuture đã công bố triển khai Chương trình can thiệp về phòng chống và kiểm soát thuốc lá điện tử tại các trường trung học cơ sở ở các thành phố lớn tại Việt Nam. Chương trình nhằm xây dựng mô hình can thiệp hiệu quả dựa trên cơ sở khoa học, thúc đẩy phối hợp giữa ngành y tế và giáo dục, từ đó ngăn chặn tình trạng sử dụng thuốc lá điện tử đang gia tăng.

Chương trình cũng hợp tác chuyên môn cùng nhóm nghiên cứu REACH do GS. Bonnie Halpern-Felsher (Đại học Stanford, Mỹ) dẫn dắt, góp phần bảo vệ sức khỏe học đường, nâng cao nhận thức và xây dựng môi trường giáo dục lành mạnh.

"Chúng ta không thể ngồi chờ bệnh nhân nhập viện mới điều trị. Khi đó, gánh nặng cho gia đình và xã hội là quá lớn. Việc có các Quỹ như VinFuture đồng hành sẽ giúp chương trình được triển khai chuyên nghiệp và có trọng tâm", PGS.TS. Phan Thu Phương đánh giá.