Chính xác thì con thông minh là do giống bố hay giống mẹ?

Từ bao đời nay, cha mẹ nào cũng mong muốn con cái thông minh, lanh lợi và học giỏi. Khi thấy con có tố chất vượt trội, nhiều người thường nói “thông minh giống bố” hoặc “giống mẹ”. Nhưng rốt cuộc, trí thông minh của con được thừa hưởng từ ai nhiều hơn - bố hay mẹ? Câu hỏi tưởng đơn giản này thực ra đã được khoa học nghiên cứu rất sâu và có những kết luận thú vị.

Trí thông minh di truyền nhưng không hoàn toàn

Các nhà di truyền học khẳng định, trí thông minh có yếu tố di truyền, nhưng không phải 100%. Khoảng 40-60% IQ của trẻ được quyết định bởi gen, phần còn lại chịu ảnh hưởng bởi môi trường, dinh dưỡng, giáo dục và trải nghiệm sống.

Điều này có nghĩa là: con có thể sinh ra với tiềm năng thông minh, nhưng việc tiềm năng đó phát triển đến đâu lại phụ thuộc vào cách cha mẹ nuôi dạy con. 

Gen thông minh: Phần lớn đến từ mẹ

Điều đáng ngạc nhiên là, các gen liên quan đến khả năng nhận thức và trí tuệ phần lớn nằm trên nhiễm sắc thể X.

Phụ nữ có hai nhiễm sắc thể X (XX), còn đàn ông có một X và một Y (XY).

Vì thế, con cái nhận được nhiễm sắc thể X từ mẹ nhiều hơn, và đó là lý do mức độ ảnh hưởng của mẹ đến trí thông minh của con được cho là lớn hơn.

Một nghiên cứu của Đại học Cambridge cho thấy, trẻ có xu hướng thừa hưởng khả năng ngôn ngữ, tư duy logic và trí nhớ từ mẹ, trong khi bố lại ảnh hưởng mạnh đến kỹ năng định hướng, cảm xúc và khả năng sáng tạo thực tế.

Nói cách khác, mẹ cho con “nền tảng trí tuệ”, còn bố góp phần định hình cách con ứng dụng trí tuệ ấy trong đời sống.

Bố – người “đánh thức” trí thông minh cảm xúc

Mặc dù gen di truyền từ mẹ đóng vai trò lớn, song không thể phủ nhận ảnh hưởng của người cha trong việc hình thành trí thông minh cảm xúc (EQ) – yếu tố quyết định thành công của con người trong xã hội hiện đại.

Trẻ thường học được cách xử lý tình huống, khả năng chịu đựng áp lực, tư duy phản biện và lòng kiên trì từ người cha.

Một nghiên cứu của Đại học Newcastle (Anh) chỉ ra rằng: trẻ được cha tham gia nhiều vào việc nuôi dạy, chơi cùng và trò chuyện hàng ngày có chỉ số EQ cao hơn rõ rệt, đồng thời phát triển kỹ năng xã hội tốt hơn.

Con thông minh còn do tình yêu của bố mẹ

Ngay cả khi con sinh ra đã mang gen thông minh, môi trường nuôi dạy vẫn là yếu tố quyết định cuối cùng.

Một đứa trẻ sống trong môi trường khuyến khích khám phá, được cha mẹ trò chuyện thường xuyên, đọc sách cùng và chơi những trò kích thích tư duy, sẽ phát triển trí não nhanh hơn.

Ngược lại, nếu con ít được tương tác, bị gò bó trong môi trường thiếu sáng tạo, trí tuệ tự nhiên của con cũng sẽ bị kìm hãm.

Các chuyên gia tâm lý khuyên rằng, thay vì tranh luận “con thông minh giống ai”, cha mẹ nên cùng nhau xây dựng môi trường học hỏi tích cực, để gen di truyền từ cả hai có cơ hội phát huy tối đa.

Sự khác biệt giữa trí thông minh của bé trai và bé gái

Một điểm thú vị khác là bé trai và bé gái có thể thừa hưởng trí tuệ theo cơ chế hơi khác nhau:

Bé trai chỉ có một nhiễm sắc thể X, nên trí tuệ thường chịu ảnh hưởng rõ ràng hơn từ mẹ.

Bé gái nhận hai nhiễm sắc thể X (từ cả bố và mẹ), nên trí thông minh là sự kết hợp hài hòa của cả hai nguồn gen.

Điều đó cũng lý giải vì sao trong nhiều gia đình, mẹ học giỏi thì con trai thường lanh lợi, còn bố thông minh thì con gái thường sắc sảo và nhanh nhạy.

Nhiều người vẫn nghĩ, để con thông minh, cha mẹ phải thật giỏi. Nhưng khoa học chứng minh, điều giúp con phát triển trí tuệ không chỉ là gen, mà còn là cách cha mẹ thể hiện tình yêu.

Những đứa trẻ được sống trong bầu không khí gia đình tích cực, cha mẹ kiên nhẫn, biết lắng nghe và tôn trọng cảm xúc của con, sẽ tự tin khám phá thế giới hơn. Sự tò mò ấy chính là “mồi lửa” cho trí thông minh bừng sáng.

Kết luận

Con thông minh nhờ cả bố lẫn mẹ và cách bố mẹ cùng nuôi dưỡng con cái.

Trí thông minh của con không hoàn toàn do ai “thắng thế” trong di truyền, mà là sự hòa quyện giữa gen và môi trường, giữa IQ của mẹ và EQ của bố.

Mẹ trao cho con nền tảng tư duy, còn bố giúp con học cách sống thông minh và bản lĩnh.

Điều quan trọng nhất, không phải ai truyền gen thông minh hơn, mà là cha mẹ có cùng nhau tạo điều kiện để con phát triển hết tiềm năng ấy hay không.

Một đứa trẻ được yêu thương, được khích lệ và được tôn trọng – chính là đứa trẻ thông minh nhất.

Hãy cùng nhau nuôi dạy con bằng cả tình yêu, sự kiên nhẫn và niềm tin vào khả năng của con. Bởi đôi khi, “gen tốt nhất” mà bạn có thể trao cho con – chính là tình thương và thời gian của bạn.