5 câu nói cha mẹ khôn ngoan sẽ "nuốt vào bụng", cha mẹ thiếu tinh tế lại nói ra không chút do dự

Cha mẹ - hai chữ tưởng như bình thường lại chứa cả hành trình tu dưỡng của một đời người. Lời cha mẹ nói ra chính là "mô hình thế giới" đầu tiên trong tâm hồn trẻ. Một lời khen có thể thắp sáng sự tự tin suốt đời; một lời tổn thương cũng có thể trở thành chiếc gông nặng khiến trẻ bước đi khó nhọc.

Cha mẹ thông minh không phải là những người không có cảm xúc mà là những người hiểu rằng con cái không phải đối tượng để trút giận. Trẻ giống như những mầm cây nhỏ, cần được che chở để lớn lên. Thế nhưng nhiều bậc cha mẹ lại nghĩ trẻ "chịu được hết", một câu buột miệng nói ra có khi cắm vào lòng con như một chiếc gai.

Dưới đây là những câu mà cha mẹ hiểu chuyện luôn biết: dù có tức giận đến mấy cũng không được nói ra. Cha mẹ thật sự có trí tuệ sẽ để những lời này "rụng nát trong bụng", chứ không bao giờ buông ra với con.

1. "Sao con vô dụng thế!"

Con gái của chị A - bé Tiểu Nhã có thành tích học tập trung bình và tính cách rụt rè. Mỗi lần con thi không tốt, chị A lại trách móc: "Người ta học được, sao con vô dụng thế?".

Theo thời gian, Tiểu Nhã trở nên lặng lẽ hẳn, làm bài tập còn hay run tay. Trong một buổi họp phụ huynh, giáo viên nói: "Con bé không phải không học được, mà là quá sợ làm sai, sợ bị phủ nhận".

Lúc đó chị A mới vỡ lẽ đứa trẻ không phải "vô dụng", mà là bị phủ định đến mức không dám dùng khả năng.

Tâm lý học có câu: Trẻ bị dán nhãn sẽ cố gắng sống đúng với nhãn đó.

Cha mẹ thông minh hiểu rằng tự tin là cha mẹ trao cho con; tự ti cũng từ cha mẹ mà ra. Một câu "vô dụng" không khiến trẻ tiến bộ, chỉ khiến trái tim trẻ co lại. Thay vào đó, cha mẹ chỉ cần đổi thành: "Mỗi người giỏi một điều khác nhau. Con cứ từ từ, mẹ tin con".

Ngôn ngữ mềm lại, lòng dũng cảm của trẻ cũng có chỗ nảy mầm.

2. "Nuôi con lớn từng này, cuối cùng chỉ được vậy thôi sao?"

Ở một khu phố nhỏ có chú Châu - người luôn cho rằng con trai phải sống theo kỳ vọng của mình. Khi con trai tốt nghiệp đại học và muốn theo nghề nhiếp ảnh, chú liền mắng: "Học bao nhiêu năm, cuối cùng chỉ đi chụp ảnh? Nếu giỏi thì tự nuôi bản thân đi!".

Cậu con trai tức giận dọn ra ngoài, làm ba công việc một lúc để theo đuổi đam mê. Ba năm sau, cậu kiếm được số tiền đầu tiên nhờ nhiếp ảnh và được công ty lớn mời về làm hướng dẫn chụp thương mại. Lúc ấy chú Châu hối hận vô cùng, nhưng cậu con trai không quay lại sống cùng gia đình nữa.

Trẻ không phải bản sao của cha mẹ. Mỗi đứa đều có con đường riêng. Khi kỳ vọng biến thành trói buộc, nó trở thành tổn thương. Cha mẹ thông minh biết trân trọng thay vì chế giễu. Một đứa trẻ được phép theo đuổi ước mơ, trong tim luôn có ánh sáng.

3. "Con nhìn người ta đi, sao con tệ vậy?"

Có một cậu bé từ nhỏ đã bị đem ra so sánh: "Nhìn anh họ con học giỏi chưa kìa"/ "Người ta ngoan thế, còn con thì chẳng ra gì"...

Qua thời gian, cậu trở nên đố kỵ, mặc cảm, làm gì cũng không dám dốc sức vì sợ thua kém. Trong một buổi họp mặt gia đình, khi người lớn tiếp tục so sánh, cậu cúi đầu nói nhỏ: "Con biết con không bằng người khác. Vậy sao mọi người còn sinh con ra?".

Câu nói ấy khiến cả nhà chết lặng.

So sánh không phải động lực mà là liều thuốc độc. Mỗi đứa trẻ có nhịp phát triển riêng. Khi cha mẹ liên tục nhắc đến "con nhà người ta", đứa trẻ sẽ dần đánh mất chính mình.

Cha mẹ thông minh sẽ nói: "Bố mẹ tự hào vì con đã cố gắng".

4. "Tính bố mẹ nóng, con đừng để bụng"

Nhiều gia đình có cảnh cha mẹ nổi nóng, nạt nộ rồi nói lại: "Tính bố/ mẹ nóng thôi, con đừng để bụng".

Nói thì nói vậy nhưng trẻ chắc chắn sẽ "để bụng". Một câu nói ra trong lúc tức giận, trẻ có thể ghi nhớ suốt nhiều năm. Người lớn xem đó là cảm xúc, còn trẻ thì phải gánh sự tổn thương từ cảm xúc ấy.

Một chuyên gia tâm lý từng nói: "Con cái không phải thùng rác cảm xúc của cha mẹ. Chúng không sinh ra để gánh những phần chưa trưởng thành của người lớn".

Cha mẹ thông minh sẽ nói: "Bố mẹ cũng có lúc mất bình tĩnh. Không phải lỗi của con. Mình cùng học cách bình tĩnh nhé". Đó không phải yếu đuối mà là mẫu mực của sự trưởng thành.

5. "Nói cũng vô ích, con chẳng bao giờ thay đổi được"

Nhiều trẻ nghe câu này đến mức bắt đầu tin rằng mình thật sự vô vọng. Nhưng ẩn sau câu nói ấy không chỉ là thất vọng, mà là việc cha mẹ đã buông tay khỏi quá trình giáo dục.

Trong tâm lý học, đây gọi là "học bất lực" (learned helplessness). Khi bị tước niềm tin quá nhiều lần, trẻ sẽ không còn muốn cố gắng.

Cha mẹ thông minh không dùng lời nói để dập tắt ý chí, mà dùng sự kiên nhẫn để đồng hành. Họ nói: "Mình thử lại cùng nhau nhé" vì điều trẻ sợ nhất không phải là bị mắng, mà là bị từ bỏ.

Miệng cha mẹ là phúc hay họa của con cái

Một câu ấm áp là đôi cánh; một câu cay nghiệt là gánh nặng suốt đời. Trẻ không sinh ra với sự mạnh mẽ, các em lớn lên bằng lời nói của cha mẹ.

90% giáo dục nằm trong cách cha mẹ nói chuyện. Cha mẹ biết nói lời nuôi dưỡng sẽ nâng đỡ con đường dài của trẻ. Cha mẹ nói lời sát thương sẽ để lại vết cắt khó lành.

Có ba câu nói luôn là món quà giáo dục tốt nhất, đó là: "Bố mẹ tin con", "Con rất quan trọng" và "Từ từ thôi, bố mẹ luôn ở đây".

Trẻ không sống để đạt điểm số; trẻ sống để trải nghiệm cuộc đời. Cha mẹ - những người lần đầu làm cha mẹ có thể chưa hoàn hảo, nhưng chỉ cần sẵn lòng trưởng thành, họ đã là tấm gương tốt nhất.

Mong rằng mỗi cha mẹ đều có thể nuốt những lời tổn thương xuống, nói ra những lời khích lệ, và để sự thấu hiểu chảy vào lòng con trẻ. Bởi nuôi dạy con là đang tạo nên một con người của tương lai, cũng là đang hoàn thiện chính mình. Và mong rằng mọi đứa trẻ đều có thể lớn lên trong những lời nói dịu dàng; mọi cha mẹ đều trở thành điểm tựa an yên nhất của con.