3 kiểu đồng nghiệp nên tránh xa

Môi trường công sở không chỉ là nơi làm việc mà còn là nơi mỗi người vun đắp uy tín và sự an toàn nghề nghiệp. Không phải ai thân thiện cũng đáng tin, và không phải ai khó gần cũng xấu. Điều quan trọng là nhận diện sớm những kiểu tính cách có thể kéo bạn vào vòng xoáy rắc rối, khiến công việc tụt dốc, tinh thần kiệt quệ. 

1. Thích moi chuyện – gom thông tin để mặc cả

Một số người xuất hiện rất đúng lúc: Khi bạn đang bối rối, họ ngồi cạnh lắng nghe, hỏi han tỉ mỉ, khuyên nhủ rất ngọt. Nhưng sau đó, những gì bạn chia sẻ lại chạy vòng quanh văn phòng, thêm thắt đủ mùi vị. Họ không “ngồi lê đôi mách” cho vui. Họ gom thông tin để mặc cả, đổi lấy chỗ đứng trong nhóm, đổi lấy sự ưu ái của sếp, hoặc đơn giản để dằn mặt một ai đó. 

Dấu hiệu thường thấy là khi có việc, họ hỏi sâu hơn mức cần thiết. Khi có xung đột, họ bỗng biết quá nhiều chuyện hậu trường, khi cần ghi công, họ bỗng kể được cả những điều chỉ bạn mới biết. Làm việc gần kiểu người này, bạn liên tục ở thế bị động. Một câu nói vu vơ có thể thành “bằng chứng” chống lại bạn. Một phút yếu lòng có thể bị biến thành cái cớ để gắn nhãn “thiếu chuyên nghiệp”.

Giữ khoảng cách với họ không có nghĩa là tỏ thái độ hay phản ứng gay gắt. Cách bền vững là hạ thấp “biên độ chia sẻ” xuống mức tối thiểu. Chuyện công nói trong khung công việc, chuyện riêng giữ cho bản thân. Nhắn tin hay email thì gọn gàng, rõ ý, tránh pha cảm xúc thừa. Những trao đổi nhạy cảm nên có nhân chứng hoặc được tổng hợp lại bằng một email tóm lược để tránh bị bóp méo. Khi bị xoay kiểu “nghe nói bạn đã…”, đừng cuốn vào tranh cãi, hãy mỉm cười và trả lời đúng phần mình phụ trách, kèm theo các mốc việc rõ ràng. Lâu dần, họ sẽ học được rằng với bạn, không có “hàng” để đem đi đổi chác.

2. Đẩy lỗi nhanh – giành công khéo

Kiểu người này thường rất giỏi nói năng, đi trước một bước trong mọi cuộc họp, luôn nở nụ cười khi cần và cũng biết khép miệng đúng lúc. Khi dự án trục trặc, họ lập tức “điểm danh” các mắt xích khác. Khi dự án thành công, họ xuất hiện ở tấm ảnh “ghi công” rất đúng chỗ. Dấu hiệu dễ nhận biết là họ hiếm khi dùng “chúng ta” khi có lỗi, nhưng dùng “tôi” rất đậm khi có thành tích. Họ thích giao việc qua miệng, ít khi xác nhận bằng văn bản, thích hứa hẹn chung chung, khi có vấn đề thì lùi về “tôi đã nhắc rồi mà”. Làm việc lâu, bạn thấy mình luôn ở cuối chuỗi khen thưởng và đứng đầu danh sách “cần rút kinh nghiệm”.

Giải pháp là xây “lan can” cho chính công việc của mình. Mỗi cuộc trao đổi quan trọng nên được kết lại bằng một dòng tổng hợp: Ai làm gì, trước khi nào, tiêu chuẩn ra sao. Sau cuộc họp, gửi email recap ngắn gọn, không nhằm “bắt lỗi” ai mà để neo thông tin cho cả nhóm. Khi bàn giao hay nhận việc, chỉ cần một checklist vài gạch đầu dòng là đủ. 

Đến khi có trục trặc, bạn không đẩy ai vào thế khó, nhưng cũng không để ai trượt trách nhiệm lên vai mình. Song song, hãy chủ động báo cáo theo mốc. Một bản cập nhật ngắn, có số liệu, có tiến độ giúp người quản lý thấy nỗ lực của bạn. Người thích giành công sẽ ít đất diễn hơn khi mọi đóng góp đều đã được “đóng dấu thời gian” một cách tử tế.

3. Hai mặt – nói một đằng làm một nẻo

Đây là nhóm nguy hiểm nhất vì khó nhận ra ngay. Họ khen bạn trước mặt, đồng thuận trong cuộc họp, tỏ ra hợp tác, nhưng khi quay lưng lại thì làm ngược. Họ hứa hỗ trợ nhưng chậm trễ đúng những khâu then chốt, hứa bảo vệ nhưng im lặng lúc bạn cần tiếng nói. Dấu hiệu là cảm giác bất an mơ hồ sau mỗi lần làm việc chung: Bạn không hiểu vì sao mọi việc trật nhịp dù bề ngoài ai cũng “ok”. Đừng vội quy điều này cho xui xẻo. Khi hành động không khớp lời nói, đó là lời cảnh báo rõ ràng nhất.

Với kiểu người hai mặt, hãy giảm kỳ vọng về sự “đồng minh”. Việc cần phối hợp thì vẫn phối hợp, nhưng luôn có phương án dự phòng. Tách nhỏ phụ thuộc: Thay vì chờ họ xử lý cả gói, hãy chia thành từng phần việc có hạn chót riêng, càng cụ thể càng tốt. Khi xin xác nhận, ưu tiên kênh có dấu vết. Nếu họ tiếp tục “lệch pha”, bạn vẫn giữ được tiến độ của mình, đồng thời có căn cứ để điều chỉnh quy trình. Cũng đừng rơi vào bẫy “vạch mặt chỉ tên” giữa đám đông. Ở công sở, điều làm họ khó xử nhất không phải một câu mắng, mà là một timeline rõ ràng, một checklist rành mạch cho thấy ai đã làm gì và làm khi nào.

Vì sao “không kết thân” lại là một lựa chọn tử tế?

Nghe có vẻ lạnh lùng, nhưng giữ khoảng cách đúng mực là cách tôn trọng cả hai bên. Bạn không xem thường họ, chỉ là không đặt mình vào vị trí dễ tổn thương. Bạn vẫn lịch sự, vẫn hỗ trợ trong phạm vi công việc, nhưng không đặt cược sự bình yên của mình vào những tính cách đã nhiều lần cảnh báo. Công sở cần sự phối hợp, nhưng không đòi hỏi ai cũng phải là bạn thân. Sự chuyên nghiệp nằm ở ranh giới: Rõ vai, rõ việc, rõ kỳ vọng.

Hãy bắt đầu từ những thói quen nhỏ và đều: Nói ít điều vô ích, viết nhiều điều cần thiết; hẹn mốc rõ ràng, chốt lại ngắn gọn; báo cáo đúng nhịp, không phô trương nhưng có dấu vết. Xây mạng lưới theo chiều rộng: Đừng dồn niềm tin vào một người, hãy có ít nhất hai kênh liên hệ cho mỗi quy trình. Rèn năng lực “đọc phòng”: Khi thấy câu chuyện trượt khỏi công việc sang đời tư, hãy mỉm cười lái lại về nội dung chính. Khi nghe điều tiêu cực về người vắng mặt, phản hồi bằng tiêu chuẩn công việc thay vì cảm xúc. Và quan trọng nhất: Nếu một mối quan hệ khiến bạn lo lắng nhiều hơn tạo động lực, đó là tín hiệu để giảm tần suất tiếp xúc.

Không phải lúc nào cũng có quyền chọn người đi cùng. Nếu bắt buộc phối hợp, hãy coi đó là bài thực hành quy trình. Tạo bảng tiến độ chung, chia việc theo mốc, nhìn vào dữ kiện, hạn chế phỏng đoán. Ghi nhận công bằng, khen đúng phần, góp ý vào sản phẩm. Khi có mâu thuẫn, trình bày sự thật ở dạng “trước–sau–kết quả” thay vì “anh–tôi–trách”. Bạn không thể thay đổi tính cách của họ, nhưng bạn có thể khiến hệ thống ít chỗ trơn trượt hơn. Qua vài vòng, chính sếp và đồng nghiệp khác cũng sẽ nhìn ra đâu là người làm được việc, đâu là người chỉ giỏi “kể chuyện”.

Sự nghiệp dài hơn một dự án, và uy tín quý hơn một lời khen chớp nhoáng. Biết giữ khoảng cách với ba kiểu đồng nghiệp trên không phải để dựng tường, mà để bạn có chỗ thở, có không gian phát triển. Khi không phải lo “chữa cháy” cho những rắc rối không tên, bạn sẽ có thêm thời gian học thêm một kỹ năng, đọc thêm một báo cáo, nói thêm một câu cảm ơn với người thật sự đáng tin. Đến một lúc, bạn sẽ nhận ra: Điều làm nên một ngày làm việc dễ chịu không phải là văn phòng đẹp, mà là ranh giới trong lành và những cộng sự tử tế.