Thể loại phim cổ trang trinh thám phá án luôn có sức hút lớn đối với khán giả Trung Quốc. Gần đây, trang Sohu đã tổng hợp một danh sách những tác phẩm được coi là "tượng đài" của dòng phim này. Tiêu chí để lựa chọn các bộ phim này rất chặt chẽ, bao gồm: vị thế lịch sử, tầm ảnh hưởng văn hóa, phản hồi của khán giả, chất lượng sản xuất, tính tiên phong và ý nghĩa truyền cảm hứng cho các thế hệ phim sau.
Bộ phim xứng đáng đứng đầu danh sách khi đã tái định nghĩa đỉnh cao của dòng phim cổ trang trinh thám pháp y. Sự kết hợp hoàn hảo giữa bối cảnh lịch sử, kiến thức pháp y chặt chẽ, phân tích sâu sắc về nhân tính và phê phán xã hội. Tống Từ do Hà Băng thể hiện trở thành hình tượng kinh điển trên màn ảnh. Rating của phim từng vượt qua cả Tân Văn Liên Bá, tạo nên tầm ảnh hưởng chưa từng có, đến nay vẫn là đỉnh cao khó vượt qua của thể loại này. Tác phẩm cũng được đánh giá là một trong những bộ phim lịch sử khai thác đề tài phá án giật gân với loạt tình tiết li kì hấp dẫn, với số điểm cao chót vót 9,3 trên Douban.
Bộ phim Đại Tống Đề Hình Quan (2005) kể về nhân vật Tống Từ do diễn viên Hà Băng thủ vai. Mặc dù cha của Tống Từ, một vị quan hình ngục, đã để lại di thư cấm con cháu nối nghiệp sau khi ông chết oan vì một sai lầm, số phận đã đưa đẩy Tống Từ vào con đường điều tra phá án. Sau khi thành công giải oan cho người thân, Tống Từ được thăng chức và trở thành một vị quan chuyên xử lý các vụ án phức tạp của quốc gia. Phim xây dựng hình ảnh Tống Từ là một vị quan chính trực, ghét cái ác nhưng cũng rất hài hước và thông minh, được thể hiện qua những phân cảnh đối đáp lém lỉnh của nhân vật này.
Bộ phim Thần Thám Địch Nhân Kiệt, ra mắt năm 2004, đã trở thành một hiện tượng trên màn ảnh Hoa ngữ nhờ sự kết hợp xuất sắc giữa yếu tố trinh thám ly kỳ và tính giải trí cao. Phim đã khắc họa thành công hình tượng vị quan Địch Nhân Kiệt (do Lương Quan Hoa thủ vai) và Lý Nguyên Phương (Trương Tử Kiện), để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng khán giả.
Thành công của bộ phim đến từ nhiều yếu tố, đầu tiên là diễn xuất của Lương Quan Hoa, người đã vượt qua thử thách với những đoạn thoại dài và phức tạp để tạo nên một Địch Nhân Kiệt thông minh, lém lỉnh. Phong cách suy luận "Địch công" đặc trưng, với những phân tích tỉ mỉ và logic chặt chẽ, đã tạo nên bầu không khí kịch tính, hấp dẫn. Có thể nói, Thần Thám Địch Nhân Kiệt là một trong những ví dụ điển hình cho sự thành công khi dung hòa được yếu tố thương mại và chất lượng nghệ thuật, bằng chứng là tỉ lệ phát lại cực cao và vị thế thương hiệu vững chắc mà nó đã xây dựng được.
Phiên bản Thiếu Niên Bao Thanh Thiên đã tạo nên một làn gió mới cho dòng phim cổ trang trinh thám. Khác với những phiên bản trước đó, bộ phim này thu hút khán giả bằng dàn diễn viên trẻ trung, cùng với phong cách biểu diễn, kỹ thuật quay dựng và âm nhạc hiện đại, bí ẩn. Bộ phim là tác phẩm đi đầu trong việc kết hợp dàn diễn viên trẻ với cốt truyện suy luận chặt chẽ, tạo nên sức hút mạnh mẽ với giới trẻ. Bộ ba nhân vật chính do Châu Kiệt (Bao Chửng), Nhậm Tuyền (Công Tôn Sách) và Thích Tiểu Long (Triển Chiêu) thủ vai đã trở thành kinh điển.
Các vụ án trong phim được xây dựng tinh tế, kết hợp với không khí hồi hộp, rùng rợn (đặc biệt là phần nhạc nền), mang lại cảm giác trinh thám mãnh liệt. Với nhiều khán giả, bộ phim không chỉ là "ký ức tuổi thơ" mà còn là "bóng ma tuổi thơ" đầy ám ảnh, khẳng định sức ảnh hưởng xã hội sâu rộng của mình.
Bộ phim Bao Thanh Thiên (1993) được coi là một cột mốc quan trọng, có vai trò khai sáng cho dòng phim cổ trang trinh thám tại Trung Quốc. Tác phẩm này đã tạo nên hình tượng Bao Thanh Thiên kinh điển, đầy uy quyền do diễn viên Kim Siêu Quần thủ vai. Phim gây ấn tượng với quy mô lớn, nội dung phong phú khi kết hợp hài hòa các yếu tố truyền kỳ dân gian, võ hiệp, trinh thám và đạo đức. Đặc biệt, mô hình "bộ ba Khai Phong phủ" gồm Bao Chửng, Triển Chiêu và Công Tôn Sách đã để lại ảnh hưởng sâu sắc, và bài hát chủ đề Tân Uyên Ương Hồ Điệp Mộng cũng trở nên vô cùng nổi tiếng.
Trong số các bộ phim cổ trang trinh thám gần đây, Trường An Mười Hai Canh Giờ là tác phẩm nổi bật, đánh dấu một tầm cao mới về chất lượng sản xuất và độ phức tạp của cốt truyện. Với phong cách điện ảnh, phim đã tái hiện một cách sống động khung cảnh kinh thành Trường An thời Đường. Cốt truyện được cô đọng chỉ trong 24 giờ, với nhịp điệu nhanh, dồn dập và tràn ngập những tình tiết gay cấn. Mối quan hệ đối đầu phức tạp giữa các thế lực và lượng thông tin lớn trong phim đã thử thách khả năng suy luận của khán giả. Vai diễn của hai nhân vật chính là Trương Tiểu Kính (Lôi Giai Âm) và Lý Tất (Dịch Dương Thiên Tỉ) cũng được thể hiện thành công, góp phần vào thành công chung của bộ phim.
Ngự Tứ Tiểu Ngỗ Tác là ví dụ điển hình cho sự bứt phá của dòng phim chi phí thấp, kịch bản vững chắc và suy luận tôn trọng trí tuệ khán giả mới là cốt lõi. Bộ phim tập trung vào kỹ năng chuyên môn của ngỗ tác (pháp y), suy luận các vụ án logic và rõ ràng, tuyến tình cảm giữa nam nữ chính thông minh, bình đẳng và tự nhiên. Dù thiếu vắng ngôi sao và không quảng bá rầm rộ, bộ phim vẫn trở thành 'ngựa ô' của năm nhờ chất lượng vượt trội. Tác phẩm này đã chứng minh rằng phim kinh phí thấp vẫn có thể chinh phục khán giả nếu được đầu tư về nội dung.
Bộ phim Vũ Lạc Truyền Kỳ (tên tiếng Anh: The Legend of Dancing Prince), với sự tham gia của Lâm Canh Tân, Chu Ja Hyun và Vu Vinh Quang, kể về cuộc hành trình của hoàng tử Thư Nan Đà (Lâm Canh Tân) dẫn đoàn nghệ sĩ từ nước Phiếu đến Trường An biểu diễn. Trên đường đi, Thư Nan Đà phải nhiều lần cải trang, thậm chí là giả gái để thoát khỏi hiểm nguy.
Phim đã khéo léo lồng ghép yếu tố trinh thám vào bối cảnh vùng biên cương thời Đường, tạo nên một câu chuyện thông minh và lôi cuốn. Vũ Lạc Truyền Kỳ gây ấn tượng nhờ cốt truyện liên tục có những cú "lật kèo", danh tính nhân vật bí ẩn, cùng các tình tiết được sắp xếp chặt chẽ và logic. Chính nhờ cấu trúc phức tạp và chất lượng nội dung vượt trội, bộ phim đã nổi bật trong dòng phim cổ trang trinh thám, đạt điểm Douban cao và sở hữu một lượng fan hâm mộ trung thành.
Đại Tống Thiếu Niên Chí đã phát hành phần 1 vào năm 2019 và phần 2 vào năm 2023. Nhìn chung, dàn diễn viên của phần 2 không có nhiều thay đổi. Khán giả vẫn sẽ gặp lại nhóm Thất Trai quen thuộc với sự tham gia của Châu Vũ Đồng, Trương Tân Thành, Vương Hữu Thạc, Tô Hiểu Đồng và Trịnh Vỹ. Chỉ có một thay đổi duy nhất là vai Vi Nha Nội đã được thay thế bằng nhân vật Vi Nguyên do diễn viên Phó Vỹ Luân thủ vai.
Một tác phẩm xuất sắc khác của đạo diễn Vương Quyện, Đại Tống Thiếu Niên Chí, tập trung vào chủ đề "tuổi trẻ nhiệt huyết kết hợp với trinh thám điệp chiến thông minh". Bộ phim không chỉ theo chân sự trưởng thành của những thiếu niên mà còn lồng ghép một cách khéo léo tình cảm với đất nước và những âm mưu chính trị phức tạp.
Bộ phim gây ấn tượng với cốt truyện đầy những cú "bẻ lái" bất ngờ, nhân vật được xây dựng sống động và thú vị. Lời thoại sắc sảo, hài hước cùng mô hình phá án theo nhóm mới mẻ đã tạo nên sức hấp dẫn đặc biệt. Phần hai của phim vẫn duy trì được chất lượng, thậm chí đào sâu hơn về chủ đề chính, chứng tỏ sự bền vững của series.
Đường Triều Quỷ Sự Lục đã tạo nên một hiện tượng trên thị trường phim ảnh nhờ chất lượng xuất sắc. Bộ phim này đã thành công "hồi sinh" vũ trụ Địch Nhân Kiệt, dù nhân vật chính là Tô Vô Danh, với bối cảnh diễn ra sau thời Địch Nhân Kiệt.
Phim gây ấn tượng mạnh với khán giả thông qua việc trình bày nhiều vụ án kỳ lạ mang màu sắc chí quái thời Đường theo hình thức phim đơn vị. Hiệu ứng hình ảnh nổi bật, bầu không khí trinh thám đậm đặc và sự kết hợp khéo léo các yếu tố thể loại (kỳ ảo, kinh dị, hành động, trinh thám) đã tạo nên sức hấp dẫn đặc biệt. Thành công vang dội của bộ phim đã thu hút sự quan tâm lớn tới các tác phẩm tương tự và khiến phần tiếp theo của nó trở thành một trong những dự án được mong đợi nhất.
Với sự góp mặt của Âu Dương Chấn Hoa trong vai Tống Từ, bộ phim Nhân Chứng là một trong những tác phẩm tiêu biểu của dòng phim trinh thám cổ trang Hồng Kông, tạo được ảnh hưởng rộng rãi ở khu vực Hoa Nam và Đông Nam Á. Phim không đi sâu vào các chi tiết pháp y mà tập trung vào cốt truyện ly kỳ, đan xen với những câu chuyện tình cảm nhẹ nhàng. Âu Dương Chấn Hoa đã thể hiện một Tống Từ vừa chuyên nghiệp, vừa hài hước, mang lại tính giải trí cao cho người xem. Dù không mang màu sắc nghiêm túc và sâu sắc như Đại Tống Đề Hình Quan, phong cách tươi sáng cùng với việc xây dựng nhân vật thành công đã giúp Nhân Chứng tiếp cận được đông đảo khán giả.