Việt Nam sở hữu loại gia vị đắt bậc nhất thế giới, thu về chục triệu USD/năm

Không chỉ góp mặt trong danh sách những gia vị đắt đỏ nhất thế giới, bạch đậu khấu còn đang trở thành nguồn thu ổn định cho nhiều hộ dân vùng cao, mở ra mô hình sinh kế gắn với bảo vệ rừng theo hướng bền vững.

Theo Cơ quan Phát triển Quốc tế Mỹ (USAID), bạch đậu khấu đứng trong nhóm gia vị có giá trị cao hàng đầu toàn cầu, chỉ sau nhụy hoa nghệ tây và vani. Trên thị trường quốc tế, loại quả này từng được bán với giá tới 90 USD/kg, tương đương hơn 2,3 triệu đồng. Đây cũng là một trong những loại gia vị mang về kim ngạch hàng chục triệu USD mỗi năm cho Việt Nam.

Số liệu của Hiệp hội Hồ tiêu và Cây gia vị Việt Nam (VPSA) cho thấy, 6 tháng đầu năm 2025, Việt Nam xuất khẩu 1.684 tấn bạch đậu khấu và nhục đậu khấu, trị giá 15,3 triệu USD. Năm 2024, con số này đạt 3.402 tấn với 27,6 triệu USD; năm 2023 đạt 27,4 triệu USD với 3.551 tấn.

Hiện Việt Nam có khoảng 30 thị trường nhập khẩu bạch đậu khấu, trong đó ba thị trường lớn nhất là Hà Lan, Mỹ và Anh. Việc ngày càng nhiều quốc gia ưu tiên nguyên liệu tự nhiên và dược liệu có nguồn gốc rõ ràng cũng giúp bạch đậu khấu Việt Nam gia tăng sức cạnh tranh.

Cây họ gừng có giá trị kinh tế cao

Bạch đậu khấu (Cardamom) thuộc họ gừng (Zingiberaceae), là cây thân thảo sống nhiều năm, cao 2–3 m, mọc thành khóm lớn. Lá dài, hoa trắng pha tím mọc thành cụm ở gốc thân. Quả hình cầu hơi dẹt, màu trắng ngà hoặc vàng nhạt, chứa 20–30 hạt có mùi thơm đặc trưng nhờ chứa hàm lượng tinh dầu cao.

Bạch đậu khấu là loại cây ưa bóng râm, thích nghi tốt với khí hậu nhiệt đới ẩm, có lượng mưa dồi dào và nhiệt độ ổn định. Nhiệt độ lý tưởng cho sự phát triển của cây thường dao động từ 18-35°C, cùng với độ ẩm cao trên 75%. Cây cần đất thoát nước tốt, giàu mùn và có độ pH từ 5.5 đến 6.5. Điều này giải thích tại sao nhiều vùng núi rừng nhiệt đới lại trở thành môi trường sống lý tưởng cho loại gia vị quý giá này.

Tại Việt Nam, bạch đậu khấu phân bố nhiều ở những vùng núi cao khí hậu lạnh như: Cao Bằng, Lào Cai, Hà Giang (cũ), Sơn La…

Nhận thấy giá trị kinh tế lớn, nhiều địa phương đã quy hoạch vùng trồng bạch đậu khấu theo hướng hữu cơ, áp dụng tiêu chuẩn quốc tế để đáp ứng yêu cầu ngày càng khắt khe của thị trường xuất khẩu.

Việt Nam hiện là quốc gia mạnh về sản xuất gia vị với hơn 500.000 ha diện tích trồng các cây gia vị và khoảng 400 doanh nghiệp cùng hàng trăm nghìn hộ nông dân tham gia sản xuất, chế biến và xuất khẩu. Trong đó, bạch đậu khấu đang trở thành mắt xích quan trọng trong chuỗi giá trị gia vị – dược liệu.

Lợi ích kép từ mô hình trồng bạch đậu khấu

Điểm đáng chú ý nhất của bạch đậu khấu là khả năng sinh trưởng tốt dưới tán rừng yếu tố tạo điều kiện để phát triển mô hình lâm – nông kết hợp.

Là cây ưa bóng, bạch đậu khấu không cần chặt phá cây lớn để lấy ánh sáng. Người dân có thể tận dụng tán rừng tự nhiên hoặc rừng phục hồi để trồng xen, vừa tạo sinh kế ổn định, vừa hạn chế áp lực lên rừng. Nhờ thu nhập từ loại gia vị đắt đỏ, cộng đồng địa phương có động lực gìn giữ rừng, giảm thiểu khai thác gỗ trái phép và hạn chế chuyển đổi đất rừng sang các mục đích kém bền vững.

Không chỉ mang lại giá trị kinh tế, cây bạch đậu khấu còn giúp giữ ẩm, hạn chế xói mòn, tạo lớp phủ thực vật tầng thấp, tăng độ phì và hữu cơ cho đất. Đây là yếu tố quan trọng trong bối cảnh nhiều vùng núi đang đối mặt với suy thoái đất và biến đổi khí hậu.

Các nghiên cứu về đa dạng sinh học ghi nhận, việc trồng cây dược liệu dưới tán rừng trong đó có bạch đậu khấu góp phần duy trì hệ sinh thái rừng tự nhiên, hỗ trợ quá trình tái sinh rừng và tăng khả năng hấp thụ carbon.

Trong bối cảnh nhu cầu gia vị tự nhiên, nguyên liệu dược liệu và tinh dầu trên thế giới tăng cao, bạch đậu khấu được dự báo tiếp tục là một trong những mặt hàng có tiềm năng lớn.