Vì sao châu Á liên tiếp hứng chịu mưa lớn cực đoan?

"Cloudburst" là thuật ngữ để chỉ những trận mưa xảy ra với cường độ và tần suất ngày càng lớn trong những năm gần đây do nhiệt độ toàn cầu phá kỷ lục.

Hơn 10 ngôi làng tại Pakistan đã bị lũ quét tàn phá, cướp đi sinh mạng ít nhất 321 người chỉ trong 48 giờ. Vẫn còn người được cho là đang mắc kẹt dưới lớp bùn và gạch vụn dày.

Trong khi đó, ở khu vực Kashmir do Ấn Độ quản lý, ít nhất 60 người đã thiệt mạng và hơn 200 người mất tích khi dòng lũ bùn ập xuống một thị trấn thuộc vùng Himalaya.

Chính quyền Pakistan và Ấn Độ cho biết phần lớn các trận lũ lụt và lở đất gây thiệt hại nghiêm trọng xuất phát từ những cơn mưa xối xả, bất ngờ và dữ dội rất khó dự báo. Cũng do tác động của biến đổi khí hậu, mưa gió mùa giờ cũng thất thường hơn, khi thời kỳ nắng nóng gây hạn hán xen kẽ với mưa cực đoan ngắn hạn.

Ông Muhammad Saleem - thuộc Bộ Biến đổi khí hậu và điều phối môi trường Pakistan - cho biết: "Nhiệt độ tăng cao khiến không khí ẩm hơn và đưa nhiều nước hơn lên khí quyển. Gần đây, mưa rào xuất hiện nhiều ở các vùng núi cao. Pakistan có khoảng 3.000 sông băng tại khu vực phía Bắc, trong đó một số con sông đang bên bờ vực quá tải, có thể tràn và gây ngập lụt tại các tỉnh miền núi.

Giới chức nên tính tới việc củng cố hệ thống cảnh báo sớm và về lâu dài là tăng độ che phủ rừng. Những điều này về cơ bản sẽ giúp tăng cường khả năng phục hồi trước những tác động tàn phá của biến đổi khí hậu đang ngày càng dữ dội hơn".

Không khí ấm hơn hút nước như bọt biển và toàn bộ độ ẩm dư thừa này có thể dẫn đến mưa cực đoan. Theo Viện Khí tượng nhiệt đới Ấn Độ, vùng núi đặc biệt dễ tổn thương bởi địa hình dốc, địa chất yếu và thung lũng hẹp, khiến nước lũ dồn thành dòng chảy hủy diệt. Bên cạnh đó, nạn phá rừng và phát triển ồ ạt thiếu quy hoạch tạo nên tổ hợp gây thảm họa. Điều này dẫn đến mức thương vong thường rất cao do phần lớn người dân sống ven sông suối, trong khi thời gian cảnh báo trước thảm họa rất hạn chế.

Ông Johnny Chan - Giáo sư chuyên ngành năng lượng và môi trường tại Hong Kong (Trung Quốc) - nói: "Điều đáng nói là mưa rất khó dự đoán vì chúng có thể diễn ra tức thời. Do đó, các dự báo chỉ có hiệu lực trong ngắn hạn. Trên phạm vi toàn cầu, những trận mưa cực đoan như thế này được dự báo sẽ tăng tần suất.

Hiệu ứng đảo nhiệt đô thị và hoạt động sản xuất của con người cũng làm trầm trọng tình trạng biến đổi khí hậu, góp phần gây ra mưa lớn ở các thành phố, đặc biệt là tại các siêu đô thị. Vì vậy, chúng ta cần sớm tính tới các chiến lược để giảm thiểu hậu quả từ lũ lụt nghiêm trọng".

Những thảm họa này chính là ví dụ rõ rệt của khủng hoảng khí hậu, khi nhiệt độ toàn cầu đang nóng lên hơn 1^oC và có khả năng tăng tới 3^oC vào cuối thế kỷ. Điều này đồng nghĩa những rủi ro và mức độ tác động tới các cộng đồng cư dân sẽ ngày càng khốc liệt.