"Trời Sáng Rồi, Ta Ngủ Đi Thôi" cầu cứu 150 ngàn vé: Lời giải nào cho bài toán doanh thu phim độc lập Việt Nam?

AA, Theo Helino 10:00 29/09/2019

Cùng đi tìm lời giải cho câu chuyện hễ phim độc lập ra rạp là kiệt sức, điển hình có trường hợp mới nhất là Trời Sáng Rồi, Ta Ngủ Đi Thôi.

Đối với khán giả đại chúng và truyền thông, 2019 có lẽ là một năm đáng mừng đối với phim Việt Nam khi chúng ta có liên tiếp 2 phim xô đổ được kỉ lục 171 tỉ đồng của Em Chưa 18Cua Lại Vợ BầuHai Phượng, chưa kể những thành tích quốc tế từ Hai Phượng mang lại. Cộng với những bộ phim đạt doanh thu trên 50 tỷ đồng khác suốt từ đầu năm, mặt tích cực mà phim nội địa đang có chính là những con số hấp dẫn. Tuy nhiên, nếu quan tâm sâu hơn thị trường, bạn sẽ nhìn thấy một vòng tròn ảm đạm khác với chu vi rất lớn đang bao trùm: những bộ phim Việt Nam "chết ngắc" khi vừa ra rạp.

Hai Phượng và Cua Lại Vợ Bầu đều có doanh thu vượt mặt Em Chưa 18

Có không hề ít trong số đó những phim ra rạp mà không ai nhắc đến, nhà sản xuất thua lỗ kêu than, âu cũng vì chất lượng quá tệ và đáng buồn, đáng quên. Nhưng cũng có những bộ phim được thực hiện chỉn chu, đàng hoàng, có màu sắc và chất liệu riêng, đáng xem và đáng khen nhưng vẫn chịu chung số phận với những thảm hoạ: phim độc lập.

Trời Sáng Rồi, Ta Ngủ Đi Thôi cầu cứu 150 ngàn vé: Lời giải nào cho bài toán doanh thu phim độc lập Việt Nam? - Ảnh 2.

Trời Sáng Rồi, Ta Đi Ngủ Thôi sắp có nguy cơ "ngủ thật" vì không có khán giả ra rạp.

1. Phim độc lập là thể loại phim gì?

Cụm từ này có lẽ hơi xa lạ với khán giả đại chúng nước mình, nhưng đã quá phổ biến với điện ảnh thế giới. Nói nôm na dễ hiểu thì phim độc lập - phim indie (independence film) là những bộ phim không có siêu sao, không có những cảnh kĩ xảo hay hành động đắt tiền và cũng không có một kế hoạch quảng bá hay truyền thông rầm rộ. Một bộ phim không khiến người ta cười hề hề (xong rồi thôi), không kinh dị giật gân (để bạn gái nắm chặt tay bạn trai), không ngôi sao phòng vé (để bản thân được yên tâm là xem phim không được thì xem thần tượng), không sốc, không sex chắc chắn sẽ khó lòng được công chúng chú ý, nhất là ở giai đoạn điện ảnh Việt chỉ mới phát triển mà chưa được phân hoá rõ ràng.

Trời Sáng Rồi, Ta Ngủ Đi Thôi cầu cứu 150 ngàn vé: Lời giải nào cho bài toán doanh thu phim độc lập Việt Nam? - Ảnh 3.

Cũng không hẳn vì nhà sản xuất không có tiền làm những điều trên dù phần lớn đều như vậy, mà chủ yếu vì nội dung của phim độc lập thường đứng ngoài phạm trù nội dung mà số đông muốn xem.

Những bộ phim mang tính tự sự, có dấu ấn của tác giả hay đòi hỏi sự chiêm nghiệm giống như một món ăn mà người ta còn chưa kịp để mắt đến chứ nói gì ăn thử. Nói thế cũng đủ hiểu, cái kết của phim độc lập thường sẽ là những sự ra đi trong nuối tiếc của nhà sản xuất, nhà phát hành mà khán giả thì chẳng có thời gian mà quan tâm. Từ đầu mùa hè đến nay, ngoài rạp đã có 3 bộ phim như thế: Tháng Năm Để Dành (đạo diễn Lê Hà Nguyên), Thưa Mẹ Con Đi (đạo diễn Trịnh Đình Lê Minh) và mới đây nhất là Trời Sáng Rồi, Ta Ngủ Đi Thôi (đạo diễn Chung Chí Công).

Điểm chung của cả 3 bộ phim này không chỉ là phim độc lập, mà còn là phim đầu tay. Cả 3 đều có những điểm chung được liệt kê bên trên - những điểm chung "không ăn khách" trên thị trường - nhưng đáng mừng lại đều là những phim đáng khen ngợi về chất lượng.

2. Phim kinh phí thấp nhưng chất lượng khá tốt?

Một câu chuyện không có yếu tố câu khách hay thời thượng không có nghĩa là vứt đi, nó hay hay không còn nằm ở khả năng của người dẫn dắt. Cả 3 đạo diễn Lê Hà Nguyên, Trịnh Đình Lê Minh và Chung Chí Công đều là những người trẻ, có đam mê và sự trải nghiệm nhất định với điện ảnh, trong đó có người còn kiêm luôn vai trò nhà sản xuất. Họ không làm phim vì được đặt hàng, không làm để kiếm tiền sống qua ngày, càng không phải làm để chứng tỏ bản thân mà họ làm phim đơn giản vì muốn làm phim, vì tinh thần yêu điện ảnh và muốn lan rộng nó ra công chúng. Xem cả 3 bộ phim đều dễ dàng thấy được sự chăm chút và đầu tư rất lớn vào nội dung để bù đắp cho hạn chế về tài chính, thể hiện được chất riêng của từng tác phẩm và cá tính của mỗi đạo diễn.

Trời Sáng Rồi, Ta Ngủ Đi Thôi cầu cứu 150 ngàn vé: Lời giải nào cho bài toán doanh thu phim độc lập Việt Nam? - Ảnh 5.

Sự trong trẻo của những ngày yêu đầu tiên thuở còn cắp sách, của giai đoạn dậy thì mà người ta hay gọi là thanh xuân được đạo diễn Lê Hà Nguyên thể hiện rất đáng yêu và nhẹ nhàng trong Tháng Năm Để Dành. Không ít những khán giả xem xong bày tỏ sự xúc động và hoài niệm vì những ngóc ngách tưởng đã ngủ quên trong quá khứ của mỗi người được chạm vào, khiến những kí ức về tình đầu lại một lần nữa thổn thức.

Trời Sáng Rồi, Ta Ngủ Đi Thôi cầu cứu 150 ngàn vé: Lời giải nào cho bài toán doanh thu phim độc lập Việt Nam? - Ảnh 6.

Hay như câu chuyện ít ai dám đề cập nhưng lại rất quen của hai chàng trai đồng tính trong Thưa Mẹ Con Đi khi phải đối mặt với những người mình yêu thương, những định kiến xã hội, những xung đột rất đậm chất Á Đông trong gia đình xoay quanh chuyện giới tính. Bộ phim tạo ra một cộng đồng người hâm mộ rất nhiệt tình và chân thành, những người đồng cảm lẫn cảm thông cho các nhân vật trong phim, là "bước khởi đầu" đầy hy vọng cho hai gương mặt diễn viên trẻ là Lãnh Thanh và Gia Huy gây được dấu ấn.

Trời Sáng Rồi, Ta Ngủ Đi Thôi cầu cứu 150 ngàn vé: Lời giải nào cho bài toán doanh thu phim độc lập Việt Nam? - Ảnh 7.

Nhưng tiếc thay cộng đồng ấy cũng không thể nào cứu bộ phim thoát khỏi tình trạng thua lỗ vì doanh thu.

Trời Sáng Rồi, Ta Ngủ Đi Thôi cầu cứu 150 ngàn vé: Lời giải nào cho bài toán doanh thu phim độc lập Việt Nam? - Ảnh 8.

Trời Sáng Rồi, Ta Ngủ Đi Thôi của đạo diễn Chung Chí Công cũng đang sắp rơi vào tình trạng tương tự.

3. Đi tìm lời giải cho việc phim độc lập ít suất chiếu

Truy cập vào bất cứ một website hay ứng dụng đặt vé nào của các rạp chiếu, bạn cũng sẽ thấy bộ phim có số lượng suất chiếu cực kì ít ỏi, dù số lượng khán giả trong từng suất không hề ít. Tình trạng này xảy ra khá nhiều, nhất là với những phim có chất lượng tệ hại, khiến không ít đạo diễn hay nhà sản xuất từng lên tiếng. Nhưng đây cũng là một điều dễ hiểu, nó đơn giản là một câu chuyện kinh doanh đặt doanh thu và cạnh tranh lợi nhuận lên hàng đầu.

Trời Sáng Rồi, Ta Ngủ Đi Thôi cầu cứu 150 ngàn vé: Lời giải nào cho bài toán doanh thu phim độc lập Việt Nam? - Ảnh 9.

Những người quản lý các cụm rạp sẽ quyết định số lượng, thời gian của suất chiếu dựa trên những kinh nghiệm, số liệu họ thu thập được. Phim nào nhiều suất, giờ đẹp hoàn toàn là do nhu cầu của khán giả mà ra, đó là hệ quả tất yếu của việc kinh doanh mà những kẻ làm nghệ thuật sẽ không bao giờ có cửa để chen vào mà đòi hỏi. Nó vừa là một sự thật hiển nhiên, vừa là một sự thật đau lòng.

Trời Sáng Rồi, Ta Ngủ Đi Thôi cầu cứu 150 ngàn vé: Lời giải nào cho bài toán doanh thu phim độc lập Việt Nam? - Ảnh 10.

Cua Lại Vợ Bầu là phim được tăng suất ở những ngày chiếu Tết.

Suất chiếu lúc 15h30 chiều của phim Trời Sáng Rồi, Ta Ngủ Đi Thôi ở một cụm rạp đông khách bậc nhất hiện nay tại Sài Gòn, số lượng vé trống gần như chỉ có 2 hàng đầu tiên. Suốt thời lượng phim phát trên màn hình, khán giả trong rạp không một ai bỏ về, tiếng cười vang lên nhiều lần, những khoảnh khắc im lặng để quẹt nước mắt cũng đôi lần, số lượng người ngồi đến khi những dòng chữ cuối cùng ở phần credit chạy xong cũng không ít. Nguyên nhân suất chiếu là một phần, nhưng sự quan tâm của khán giả mới là lý do quan trọng và mang tính quyết định.

Trời Sáng Rồi, Ta Ngủ Đi Thôi cầu cứu 150 ngàn vé: Lời giải nào cho bài toán doanh thu phim độc lập Việt Nam? - Ảnh 11.

Chúng ta có nhiều bộ phim ngoại quốc hấp dẫn hơn trước mắt mà nếu không tranh thủ xem sẽ lạc hậu với chúng bạn.

Trời Sáng Rồi, Ta Ngủ Đi Thôi cầu cứu 150 ngàn vé: Lời giải nào cho bài toán doanh thu phim độc lập Việt Nam? - Ảnh 12.

Thế là khán giả vô tình để những thứ hay ho chưa kịp thưởng thức rời khỏi "cuộc chiến phòng vé" mà yếu tố thắng thua được quyết định bởi lượng khán giả vào sân cổ vũ và thời gian chờ ở ghế dự bị.

4. Quan trọng nhất vẫn là ý thức khán giả

So với thời đại cách đây chừng 5, 6 năm, dễ dàng thấy được gout thưởng thức điện ảnh của số đông khán giả đã thay đổi rõ rệt. Rạp chiếu tăng lên, lượng phim tăng lên, thị hiếu cũng được nâng cấp. Những phim nội địa có chất lượng tạm bợ đã không còn đất sống, nhiều thể loại mới cũng được khai thác, các nhà phát hành cũng đã "mở lòng" hơn với những bộ phim độc lập, còn các đạo diễn cũng dũng cảm và quyết liệt hơn khi dám kể một câu chuyện theo cách của riêng mình. Đây là tín hiệu đáng mừng không thể chối cãi. Nhưng số phận của những bộ phim đó lại không hề may mắn.

Trời Sáng Rồi, Ta Ngủ Đi Thôi cầu cứu 150 ngàn vé: Lời giải nào cho bài toán doanh thu phim độc lập Việt Nam? - Ảnh 13.

Sự thật mất lòng nhưng lại rất nên đối mặt, đó là khán giả chỉ đang ra rạp vào cuối ngày, cuối tuần để tìm sự giải trí triệu đô thay vì thưởng thức điện ảnh đúng nghĩa.

Điều đó khiến cho những bộ phim lép vế hơn về tầm vóc (nhưng không hề thiếu chiều sâu) bị tước đi đất sống một cách trầm trọng. Vòng đời của chúng ở rạp chỉ vỏn vẹn vài ngày và kết quả sau đó là tiền sản xuất "như nước trôi qua cầu, như đàn trỗi cung sầu, còn gì nữa đâu"?

Nói đi cũng phải nói lại, nếu đó đã là những thứ mang tính quy luật của thị trường thì chẳng ai có thể tác động trong ngày một ngày hai. Nhưng, cũng không hẳn là không thể làm gì, nhất là khi cộng đồng những khán giả yêu thích dòng phim này đã và đang thành hình. Nếu chúng ta yêu thích những tác phẩm như Trời Sáng Rồi, Ta Ngủ Đi Thôi thì việc chúng ta làm được chính là mua vé xem phim ngay lập tức, không phải để những nhà sản xuất thu hồi được vốn mà là cho chính chúng ta cơ hội để xem những bộ phim tốt.

Trời Sáng Rồi, Ta Ngủ Đi Thôi cầu cứu 150 ngàn vé: Lời giải nào cho bài toán doanh thu phim độc lập Việt Nam? - Ảnh 14.

Một tác phẩm chạm được đến các ngóc ngách, vấn đề riêng tư của tâm hồn nhưng cũng khơi lên sự tích cực về cuộc sống chắc chắn chỉ có lợi cho khán giả sau khi thưởng thức xong, những người làm phim cũng có lợi vì họ có được doanh thu, nói chung là ai cũng có lợi.

Được biết, ekip Trời Sáng Rồi, Ta Ngủ Đi Thôi còn có dự định sẽ thực hiện một chiến dịch "Chống trầm cảm cho người trẻ" nếu như phim thu được lợi nhuận. Mà thôi, đó là chuyện sau khi phim có lời, còn bây giờ nó thậm chí còn đang là phim có lượng đặt vé thấp một cách kỉ lục, có khi chính những người làm phim sẽ trầm cảm trước cũng không chừng. Đùa thôi, nhưng cũng là một nhắn gửi rất chân thành: hãy xem phim ngay khi có thể, vì bản thân mình chứ không vì ai khác.

5. Tóm lại, thấy "phim độc lập" cứ mạnh dạn xem!

Trời Sáng Rồi, Ta Ngủ Đi Thôi cầu cứu 150 ngàn vé: Lời giải nào cho bài toán doanh thu phim độc lập Việt Nam? - Ảnh 15.

Bây giờ và cả sau này cũng vậy, khi bạn đang có ý định xem một bộ phim Việt Nam độc lập thì hãy đặt vé ngay, vì chần chừ một hai hôm có khi chẳng còn suất nào để xem. Đừng nghĩ rằng mình làm thế là ban ơn ban phước gì cho những đạo diễn trẻ đó, họ không cần kiểu ân huệ ấy đâu, bỏ tiền ra rạp và xem phim là một sự trao đổi sòng phẳng đầy văn minh và văn hoá. Nếu ai làm phim dở thì ế vé là ráng chịu. Nhưng phim hay mà ế vé chỉ vì một hai lần chần chừ của chúng ta thì ai cũng sẽ cảm thấy mất mát, thị trường dần dà cũng sẽ mất đi sự đa dạng. Cộng đồng những người yêu mến các tác phẩm indie tuy chưa bao giờ là một cộng đồng lớn, nhưng luôn là một cộng đồng mạnh. Mà đã mạnh, thì không nên để nó tắt thở, rồi nó sẽ vừa mạnh, vừa lớn, vì chính mỗi cá nhân trong đó.

Trailer "Trời Sáng Rồi Ta Ngủ Đi Thôi"

Trời Sáng Rồi, Ta Ngủ Đi Thôi đang công chiếu trên toàn quốc (độc giả nên kiểm tra suất chiếu trước khi xem vì đang rất giới hạn).