Củng Lợi được xem là biểu tượng sống của điện ảnh Trung Quốc và là số ít diễn viên châu Á có tầm ảnh hưởng mang tính toàn cầu. Sinh năm 1965 tại Thẩm Dương, hành trình của nữ diễn viên không hề trải đầy hoa hồng. Cô từng ba lần thi trượt Học viện Hý kịch Trung ương, thiếu tới 11 điểm nhưng cuối cùng vẫn được đặc cách nhận vào. Chính ngôi trường từng do dự ấy về sau lại lấy làm tự hào vì đã đào tạo ra nữ minh tinh với ánh mắt có thể làm rung chuyển cả Cannes lẫn Venice.
Năm 1983, khi còn là nữ sinh cuối cấp, Củng Lợi tham gia kỳ thi đại học với khát khao cháy bỏng được trở thành diễn viên. Gia đình phản đối, nhưng cô không vì thế mà từ bỏ ước mơ. Cô đăng ký thi vào ngành nghệ thuật tại Đại học Sư phạm Sơn Đông và Đại học Sư phạm Khúc Phụ, nhưng thiếu kinh nghiệm khiến lần đầu tiên thất bại. Không nản lòng, cô thử sức lần thứ hai tại Đại học Sư phạm Sơn Đông, song kết quả vẫn không như mong đợi.
Sau hai lần vấp ngã, Củng Lợi tưởng như mất niềm tin thì một bước ngoặt nhỏ xuất hiện. Bạn bè khuyên cô nên tìm sự chỉ dẫn từ những người thầy có kinh nghiệm. Nhờ vậy, cô đã gặp Doãn Thái Vi – giảng viên của Đoàn kịch Quân đội Tế Nam. Trước sự quyết tâm và chân thành của cô gái trẻ, ông đồng ý kèm cặp, chỉ dạy kỹ năng diễn xuất.
Đến năm 1985, Củng Lợi bước vào kỳ thi đại học lần thứ ba. Cô định chọn lại Đại học Sư phạm Sơn Đông, nhưng Doãn Thái Vi kiên quyết yêu cầu học trò phải đặt mục tiêu cao hơn: Học viện Hý kịch Trung ương. Nghe lời thầy, Củng Lợi dự thi. Dù thể hiện xuất sắc, cô vẫn bị giám khảo phê bình vì hàm răng có thể ảnh hưởng đến diễn xuất. Lời chê khiến cô chạnh lòng, nhưng nhờ năng lực nổi trội, Củng Lợi vẫn được tuyển thẳng, xếp hạng ba toàn kỳ thi. Chính cánh cửa này đã đưa cô đến hành trình chạm tới đỉnh cao sự nghiệp.
Con đường học tập của Củng Lợi không hề bằng phẳng.
Năm 1987, khi còn là sinh viên năm ba, Củng Lợi lọt vào mắt xanh đạo diễn Trương Nghệ Mưu - người đang tìm gương mặt mới cho tác phẩm Cao Lương Đỏ. Bộ phim đầu tay của cả hai không chỉ thắng giải Gấu Vàng tại LHP Berlin mà còn mở ra thời kỳ vàng son cho điện ảnh Trung Quốc.
Từ đây, Trương Nghệ Mưu và Củng Lợi trở thành cặp đôi nghệ thuật gắn liền với nhiều tác phẩm kinh điển như Thu Cúc Đi Kiện, Đèn Lồng Đỏ Treo Cao, Hoàng Kim Giáp… Những vai diễn của cô luôn được nhớ đến bởi ánh mắt, cử chỉ và sự im lặng có sức nặng hơn cả ngàn lời thoại.
Gần hàng chục năm cống hiến, Củng Lợi nổi tiếng khắt khe với chính mình. Không ồn ào PR, không dựa vào scandal, nữ diễn viên chọn lối sống kín tiếng và làm nghề nghiêm túc. Suốt hàng chục năm, gần như không có vai diễn nào của cô bị chê bai. Giới chuyên môn lẫn khán giả quốc tế đều đồng tình rằng cứ có Củng Lợi là có một bộ phim mang chiều sâu.
Không chỉ gói gọn ở điện ảnh Trung Quốc, Củng Lợi còn ghi dấu ở Hollywood với các tác phẩm Memoirs of a Geisha, Miami Vice, Mulan (2020). Cô cũng là nữ diễn viên Trung Quốc đầu tiên ngồi ghế giám khảo tại cả ba LHP lớn nhất thế giới: Cannes, Berlin và Venice - một vinh dự hiếm có mà ngay cả nhiều minh tinh Hollywood cũng chưa từng chạm tới.
Trong giới, ai cũng ngầm công nhận uy tín của Củng Lợi. Nếu cô chưa hài lòng với một cảnh quay, cả đoàn sẽ sẵn sàng dừng lại chỉnh sửa. Đạo diễn lớn cũng phải nhường nhịn vài phần, bởi một khi Củng Lợi lên tiếng phản biện thì chắc chắn có lý do xác đáng. Người ta nể nhiều hơn là sợ.
Giữa làng giải trí vốn ồn ào, Củng Lợi vẫn giữ cho mình sự tỉnh táo hiếm có. Không mạng xã hội, không chạy theo xu hướng ngắn hạn, cô để tác phẩm tự nói thay bản thân. Trong khi nhiều ngôi sao nổi lên nhanh chóng rồi biến mất chỉ sau vài mùa phim, tên tuổi Củng Lợi vẫn đứng vững như một chương riêng biệt trong lịch sử điện ảnh thế giới.
Một nữ sinh từng ba lần trượt đại học, nhưng lại chưa một lần trượt phong độ trong sự nghiệp. Một người phụ nữ khiến cả showbiz chỉ cần nhìn thôi cũng đủ phải nể phục. Đó chính là Củng Lợi – “chị đại” của điện ảnh Trung Quốc, người mà bất kỳ ai cũng khao khát một lần được chung khung hình.
Củng Lợi là chị đại của showbiz Hoa ngữ.
Dính nhiều thị phi tình ái
Trong suốt sự nghiệp lẫy lừng, Củng Lợi không chỉ nổi bật bởi tài năng diễn xuất mà còn nhiều lần trở thành tâm điểm dư luận vì đời tư nhiều thị phi. Nổi bật nhất chính là mối tình ồn ào với đạo diễn Trương Nghệ Mưu - người thầy, người nâng đỡ cô từ những ngày đầu.
Khi ấy, Trương Nghệ Mưu đã có gia đình, còn Củng Lợi vẫn đang trong một mối quan hệ tình cảm khác. Việc cả hai đến với nhau đã tạo nên làn sóng chỉ trích dữ dội, khiến Củng Lợi mang danh “tiểu tam phá nát gia đình” suốt nhiều năm. Cuộc tình kéo dài gần một thập kỷ, gắn liền với những tác phẩm điện ảnh để đời, nhưng cuối cùng cũng kết thúc.
Cô từng dính drama tình ái với đạo diễn Trương Nghệ Mưu.
Sau mối tình sóng gió ấy, Củng Lợi bất ngờ kết hôn với tỷ phú ngành thuốc lá Singapore - Huỳnh Hòa Tường. Hôn nhân kéo dài hơn 10 năm nhưng lại kết thúc lặng lẽ bằng một vụ ly hôn. Người đẹp họ Củng từng chia sẻ rằng khoảng cách, công việc bận rộn và sự khác biệt trong lối sống khiến cả hai dần xa cách. Mãi đến khi gặp nhạc sĩ Pháp Jean-Michel Jarre - người đàn ông hơn cô 17 tuổi, Củng Lợi mới thực sự tìm được bến đỗ bình yên. Bất chấp những lời đàm tiếu, cặp đôi vẫn gắn bó và hạnh phúc, cho thấy nữ minh tinh cuối cùng cũng tìm thấy người tri kỷ sẵn sàng ở bên mình.
Dù trải qua nhiều sóng gió tình ái, Củng Lợi chưa bao giờ để scandal làm lu mờ ánh hào quang sự nghiệp. Chính bản lĩnh ấy khiến công chúng vừa tò mò, vừa nể phục, để rồi vẫn gọi cô bằng cái tên đầy quyền lực: “Củng Hoàng”.