Tiến sĩ kể "sướng" chuyện học nội trú, tiết lộ: "Ít bác sĩ sống với nghề mà không xoay sở, nhưng bệnh nhân không có tiền tôi vẫn chữa với phí 200.000 đồng/tháng"

Những ngày đầu tháng 9 vừa qua, nhờ sức hút từ kỳ thi khốc liệt “một lần trong đời” Matching Day, cơ hội việc làm của bác sĩ nội trú bất ngờ trở thành chủ đề được thảo luận sôi nổi trên mạng xã hội.

Với Tiến sĩ, Bác sĩ Vũ Thái Hà - Giám đốc chuyên môn Phòng khám Da liễu Thái Hà, giảng viên Bộ môn Da liễu Trường Đại học Y Hà Nội, chương trình học bác sĩ nội trú mở ra cơ hội học tập và thực hành tốt cho người theo nghề y, nhưng không đảm bảo 100% thành công trong sự nghiệp. Trong quá trình gần 10 năm học Y, các bác sĩ phải không ngừng học hỏi, trau dồi năng lực dưới áp lực từ những kỳ thi, những ca bệnh khó và cả trở ngại về mặt thu nhập. 

Chia sẻ về chặng đường làm nghề của mình, Tiến sĩ Thái Hà nhắc đến những khó khăn nhưng luôn nhìn thấy cả những mặt thuận lợi trong mọi thử thách đã vượt qua. Trên thực tế, 10 năm đầu sau khi ra trường, bác sĩ Hà và vợ phải cực kỳ vun vén để trang trải cuộc sống, 20 năm anh theo nghề y là 20 năm gia đình anh luôn ăn tối lúc 21h và đến 2 năm gần đây bác sĩ mới có thời gian nghỉ ngơi vào cuối tuần. Dù vậy, Tiến sĩ Hà vẫn luôn khẳng định, có tình yêu với nghề, sẽ luôn có cách.  

Từng là một bác sĩ nội trú và tham gia giảng dạy, theo anh vì sao Matching Day của Trường ĐH Y Hà Nội năm nay lại có sức hút truyền thông mạnh mẽ đến vậy?

Hình thức Matching Day đã được Trường ĐH Y Hà Nội tổ chức khoảng 10 năm nhưng nay mới được đông đảo mọi người biết đến và quan tâm. Có thể do mạng xã hội hàng ngày ít đề xuất nguồn thông tin chính thống và đem lại nhiều giá trị, nên khi xem Matching Day mọi người lại cảm thấy có sự hấp dẫn đặc biệt. 

Có một số bình luận đề xuất phát sóng Matching Day thay thế cuộc thi Hoa hậu, nhưng theo tôi sự so sánh này là khập khiễng. Hai cuộc thi có những tiêu chí khác nhau, một bên là về văn hoá và sắc đẹp, một bên tuyển chọn tri thức làm nghề nên không cuộc thi nào có thể thay thế cho nhau.

Chương trình học nội trú thường được mô tả là rất khó khăn với khối lượng kiến thức và thực hành lớn. Trải nghiệm cá nhân của anh trong thời gian học nội trú ra sao? 

Thời điểm tôi học nội trú, cách chọn chuyên ngành khác bây giờ vì các thí sinh sẽ được đăng ký nguyện vọng trước khi thi. Tất nhiên không thể so sánh hình thức nào khó hơn, nhưng chúng tôi sẽ có phần chủ động hơn trong sự lựa chọn của mình. 

Trước đó tôi đã được học kiến thức về da liễu và được trò chuyện với các bác sĩ, anh chị đi trước trong các buổi trực tại bệnh viện. Trải nghiệm này giúp tôi hiểu về bệnh lý da liễu, nhìn thấy tiềm năng từ mảng thẩm mỹ và tự định hướng chuyên ngành cho chính mình.

Học nội trú áp lực thật nhưng tôi cũng thấy nhiều mặt thuận lợi so với những con đường khác. Bác sĩ nội trú sẽ được các thầy sát sao hơn, giao việc để thực hành, tạo điều kiện về báo cáo khoa học, có thể ở trong bệnh viện ngoài giờ trực để học hỏi thêm cũng như nhiều cơ hội học tập được ưu tiên hơn. Đi học mà được các giáo sư, bác sĩ đầu ngành cầm tay chỉ việc chắc chắn sẽ tiến bộ nhanh hơn đúng không?

Tôi không nghĩ phải làm nhiều việc khi học nội trú là vất vả vì nếu không tiếp xúc với bệnh nhân, không tích lũy kinh nghiệm trong quá trình học, bạn sẽ không bao giờ trở thành bác sĩ giỏi. Mọi người tưởng là khó khăn những thực tế đều là các lợi ích rõ ràng.

Quá trình học ngành Y thường kéo dài đến gần 10 năm, động lực nào giúp anh kiên trì như vậy? 

Rõ ràng khi bước chân vào ngành Y, tôi đã xác định sẵn chặng đường mình đi sẽ dài hơn người khác rồi. Đó là thời gian học cần thiết để làm nghề. Muốn đi nhanh hơn nữa, bạn phải là người xuất sắc để học chuyển tiếp thẳng lên Tiến sĩ. Phần lớn mọi người đều phải đi từ từ, học nội trú hoặc học cao học, học chuyên khoa I, II. 

Khi các bạn học trường khác học xong Thạc sĩ thì sinh viên Y mới tốt nghiệp đại học. Tôi tốt nghiệp nội trú năm 28 tuổi, bản thân mình đôi khi vẫn cần gia đình hỗ trợ tài chính nhưng nhìn sang các bạn đã kiếm ra tiền, lo cho bố mẹ thì chắc chắn sẽ áp lực. Học Y còn phải đi trực, ít thời gian để làm thêm bên ngoài nên chỉ có thể xin làm các công việc gần với nghề. Ngày xưa chúng tôi được thầy cô ở bệnh viện Việt Đức tạo điều kiện cho sinh viên đi trực với vai trò điều dưỡng để có thêm thu nhập.

Như vậy các gia đình có điều kiện mới nên học ngành Y?

Gia đình có điều kiện tốt thì học Y sẽ bớt vất vả hơn, nhưng không có nghĩa chỉ nhà giàu mới theo được ngành này. Sinh viên có thể lựa chọn vay ngân hàng để đi học, cũng là động lực để các bạn cố gắng đạt thành tích học tập tốt, có thu nhập cao sau khi tốt nghiệp. Hiện nay có chính sách vay vốn với lãi suất ưu đãi cho sinh viên hoàn cảnh khó khăn, nên tôi tin rằng ai cũng hoàn toàn theo đuổi được ngành mình đam mê.

Thời điểm mới vào nghề có nhiều khó khăn như thiếu kinh nghiệm, thu nhập chưa được như mong muốn. Bác sĩ đã làm gì để vượt qua giai đoạn đó?

Sau khi tốt nghiệp bác sĩ nội trú, tôi may mắn được các thầy nhận về bộ môn và làm việc tại Bệnh viện Da liễu Trung ương, khoa Phẫu thuật tạo hình thẩm mỹ và Phục hồi chức năng. Nhờ đó, tôi có cơ hội phát triển năng lực theo cả hai hướng là bệnh học và thẩm mỹ trong da liễu như ước mơ. Học nội trú là một tấm vé thuận lợi về đầu ra cho các bác sĩ, nhưng không phải chắc chắn 100%. Trong quá trình học bản thân mình đã phải “lăn lộn” để chứng minh được khả năng và nguyện vọng.

Các bác sĩ phải thực sự bản lĩnh mới vượt qua nhiều cám dỗ trong giai đoạn này, nhất là về mặt tài chính. Thực tế là, có đam mê mới có cách, tận dụng mọi nguồn lực có được để vượt qua khó khăn. 

Lương 2 triệu đồng bác sĩ trẻ cũng có cách chi tiêu của 2 triệu để sống được ở các thành phố lớn, đồng thời tìm cách kiếm thêm thu nhập mà không ảnh hưởng đến việc học. Nếu không yêu nghề thì lúc thấy khó, nhiều người sẽ từ bỏ luôn.

Những ngày đầu mới khám chữa bệnh, tôi từng lo lắng vì không cầm máu được cho bệnh nhân. Dù đã được các thầy dạy kiến thức nhưng khi đối diện với bệnh nhân đang chảy nhiều máu, tôi vẫn có luống cuống. Trong tình huống này, các bác sĩ trẻ cần đến sự chỉ dẫn từ người có kinh nghiệm hơn để giải quyết nhanh vấn đề, khắc phục tình trạng khẩn cấp ấy cho bệnh nhân. Vậy nên sau khi tôi cũng luôn cố gắng hướng dẫn, truyền đạt lại kinh nghiệm cho đồng nghiệp trẻ hơn. 

Những ca bệnh nào khiến bác sĩ gặp khó trong quá trình điều trị?

Bác sĩ da liễu ít phải đối mặt với vấn đề sinh tử hơn so với các chuyên ngành khác, nhưng cũng không hiếm các ca bệnh nặng, đi kèm theo các bệnh lý gây suy nội tạng như tim, phổi, thận, gây ra biến chứng như nhiễm khuẩn huyết. Có thể kể đến dị ứng thuốc gây ra tổn thương da, nhiễm trùng nặng dẫn đến tử vong. Việc điều trị giữa các tổn thương có thể trái ngược nhau, gây ra khó khăn cho bác sĩ.

Da là biểu hiện của tất cả các cơ quan trong cơ thể. Cơ quan bên trong tổn thương đều có thể gây ra biểu hiện ngoài da. Ví dụ lupus ban đỏ gây ra tổn thương cả da, thận, khớp nhưng tổn thương nặng ở cơ quan nào thì chuyên khoa đó sẽ phụ trách chính, các chuyên khoa khác sẽ đến cùng hội chẩn để hỗ trợ.

Có những ca bệnh khó tôi chưa hài lòng về kết quả điều trị. Ví dụ như một số người bệnh có bệnh lý về tóc thường đi kèm các vấn đề về tâm lý. Dù đã bác sĩ giải thích và đưa ra liệu trình điều trị, bệnh nhân luôn luôn lo lắng, tự ti về mái tóc của mình, thậm chí ám ảnh và soi gương mỗi ngày. Tinh thần cũng ảnh hưởng đến quá trình trị bệnh, nếu tôi giải quyết được cả vấn đề tâm lý của họ thì kết quả sẽ tốt hơn.

Vượt qua gian nan trong chặng đường đầu vào nghề, anh lại bắt đầu hành trình mới khi mở phòng khám riêng. Anh nhận thấy cơ hội khởi nghiệp này từ đâu?

Sau 10 năm làm việc tại bệnh viện và cảm thấy vững vàng về mặt tay nghề tôi mới mở phòng khám chung, sau đó tự lập phòng khám riêng như hiện nay. Thời trước chúng tôi vẫn được gọi là “thợ sơn” vì thuốc khi ấy có đủ màu xanh, đỏ, trắng, tức là chỉ khám bệnh lý là chính. Sau này thẩm mỹ bắt đầu phát triển, tôi mới nhìn thấy cơ hội sống tốt bằng chính chuyên môn của mình.

Mở phòng khám là một câu chuyện hoàn toàn khác so với việc chỉ khám chữa bệnh tại bệnh viện khi tôi cần đảm bảo một hệ thống cả về mặt chuyên môn lẫn kinh doanh. Nếu ở bệnh viện xảy ra sai sót, vẫn có những người khác hỗ trợ bạn nhưng ở phòng khám thì không, bác sĩ phải chịu trách nhiệm toàn bộ nên càng cần thận trọng.

Ban đầu lượng khách hàng đến phòng khám chủ yếu từ truyền miệng và các mối quan hệ thôi. Thực tế, nhiều nơi cung cấp dịch vụ làm đẹp họ làm truyền thông tốt hơn, nhưng cũng hút khách bằng cách tư vấn chưa chính xác, viết cam đoan bảo hành dịch vụ 10, 20 năm thậm chí trọn đời. Bệnh nhân nghe quảng cáo vậy là sướng lắm, không chú ý đến việc chọn nơi có đủ giấy phép và chứng chỉ hành nghề. 

Hiện nay các bệnh viện, phòng khám đều chú trọng marketing hơn, mọi người cũng biết đến các biến chứng nếu chọn sai nơi thẩm mỹ nên nhờ đó chúng tôi được biết đến nhiều hơn. Dù vậy, bác sĩ cũng sẽ tư vấn, chữa trị dựa trên tình trạng thực tế của bệnh nhân, không thể đánh đổi sự nghiệp bằng việc marketing “nói quá” được.

Tôi khuyên sinh viên dù ngành thẩm mỹ rất hot nhưng muốn làm thẩm mỹ đầu tiên vẫn cần kiến thức nền bệnh học da liễu phải thật vững. Đủ chuyên môn khi đứng riêng các bạn mới tự tin được, nếu không sẽ dễ mắc sai lầm và phải trả giá. 

Để vận hành hiệu quả phòng khám riêng, ngoài việc vững tay nghề các bác sĩ cần thêm yếu tố nào?

Bên cạnh chuyên môn tốt, bác sĩ cần chú ý đến yếu tố về kỹ năng mềm và trí tuệ cảm xúc. Vì mở phòng khám là kinh doanh dịch vụ có điều kiện. Điều kiện ở đây là bác sĩ có đủ chứng chỉ được cơ quan quản lý Nhà nước cấp phép. 

Thế nhưng tôi không thể giữ nguyên cách làm việc trong bệnh viện để áp dụng với bệnh nhân tại phòng khám riêng. Bác sĩ không chỉ khám bệnh mà còn cần nắm bắt được tâm lý người bệnh, tư vấn các biện pháp thẩm mỹ phù hợp để đẹp nhưng vẫn an toàn. 

Đôi khi kỳ vọng của khách hàng vượt quá thực tế, tôi cần phân tích ưu và nhược điểm, biến chứng có thể xảy ra từ biện pháp làm đẹp họ muốn, so sánh với các phương pháp khác. Ví dụ sau khi điều trị hết khả năng, khách hàng có thể đạt điểm 5 nhưng họ mong muốn 9, 10 điểm. 

Nếu bác sĩ không giải thích kỹ ngay từ đầu mà bắt tay vào làm luôn, khách hàng có thể bị thất vọng, mất tự tin về ngoại hình, thậm chí là gặp các vấn đề tâm lý nặng. Trong khi đó, vẫn có những người làm thẩm mỹ đẹp, chiều theo yêu cầu của khách nhưng lại không tư vấn trước về biến chứng có thể xảy ra, như vậy rất nguy hiểm.

Vừa khám chữa bệnh, vừa tham gia giảng dạy, nghiên cứu, anh làm thế nào để sắp xếp thời gian hoàn thành tốt những công việc này?

Để làm được toàn bộ việc này, tôi luôn có đồng đội đi cùng. Có mảng tôi cần trực tiếp thực hiện kỹ thuật chính, cũng có mảng cần đồng nghiệp hỗ trợ. Nếu làm mọi thứ một mình sẽ cực kỳ vất vả mà chưa chắc đã hiệu quả.

Tôi may mắn có vợ là người đồng hành, “cánh tay phải” trong cả công việc ở phòng khám và gia đình. Ngoài giờ hành chính, các bác sĩ như tôi vẫn phải đi trực, làm thêm. Trong trường hợp con ở nhà ốm sốt, vợ sốt ruột mà trách chồng là mình áy náy ngay. Hay như những buổi trực đêm, các bác sĩ như tôi cũng cần được vợ tin tưởng và cảm thông cho tính chất công việc.

Để theo đuổi ngành Y cần nhiều nỗ lực và quyết tâm như vậy, anh làm thế nào để “truyền lửa” cho các sinh viên, bác sĩ trẻ?

Tôi trò chuyện với các sinh viên rất nhiều, vừa giảng bài vừa kể những câu chuyện làm nghề. Tôi mong các bạn có thể hiểu một phần được vì bây giờ cơ chế thị trường rất khác rồi. Sau này khi ra trường, đối diện với cơm áo gạo tiền, các bạn trẻ có thể sẽ thay đổi nhưng hy vọng họ vẫn nhớ những điều tôi chia sẻ về nghề y.

Thế hệ trẻ hiện nay rất giỏi tiếng Anh nên có thể tiếp thu kiến thức, dễ dàng học hỏi từ các bác sĩ trên thế giới. Chưa kể các điều kiện về trang thiết bị trong nước đã hiện đại hơn, nguồn bệnh nhân nhiều, các bạn có khả năng thực hiện nghiên cứu lâm sàng tốt. Vậy nên nếu được định hướng tư duy đúng, các bác sĩ trẻ sẽ phát triển rất nhanh.

Sau 20 năm theo nghề, thành quả khiến anh tự hào nhất là gì?

Tôi nghĩ điều tự hào nhất là cảm thấy mình có thể thực sự sống với công việc mình yêu thích, tận tâm với bệnh nhân và không phải làm gì phải áy náy về lương tâm. 

Tôi không kê thêm đơn, quảng cáo quá mức hay chỉ định bệnh nhân mổ sớm hơn. Làm vậy thì có thể kiếm thêm thu nhập được, nhưng tình trạng bệnh nhân như thế nào tôi đưa ra đúng chỉ định như vậy, không làm khó khăn cho họ. Có bệnh nhân nói không có điều kiện, tôi điều trị khỏi mụn trứng cá cho bạn với chi phí chưa đến 200.000 đồng/tháng. 

Hiện nay có lẽ chỉ các bác sĩ làm việc ở bệnh viện công lớn hoặc bệnh viện tư mới có thể sống được bằng nghề, đủ trang trải cuộc sống mà không cần làm thêm thôi. Chính vì điều này, tôi mong muốn có thể tạo dựng một cộng đồng bác sĩ thịnh vượng, nơi những người làm nghề y có thể cùng chia sẻ kinh nghiệm, kỹ năng và cơ hội việc làm.

Ý tưởng tạo dựng cộng đồng bác sĩ thịnh vượng đang được Tiến sĩ thực hiện như thế nào?

Đây là kế hoạch dài hơi trong khoảng 5-10 năm nữa và chúng tôi đang trong quá trình thực hiện từ những bước đầu, trước mắt là với bác sĩ ngành da liễu. Các bác sĩ đều phải trải qua giai đoạn đầu làm nghề vất vả, hy sinh nhiều thời gian cho công việc nhưng vẫn chưa thể có đủ thu nhập vững vàng lo cho gia đình. Trong khi đó không phải ai cũng có thể ngay lập tức vừa tốt nghiệp đã đi làm thêm bên ngoài bệnh viện hoặc mở phòng mạch riêng.

Tôi muốn thông qua cộng đồng này, các bác sĩ có thể cởi mở chia sẻ kinh nghiệm chuyên môn, kỹ năng mềm, sở thích để cùng phát triển, nâng cao chất lượng cuộc sống. Ví dụ một bác sĩ mở phòng khám riêng có thể hỗ trợ nhận những người trẻ vào làm việc, giúp họ đi nhanh hơn về mặt chuyên môn và thu nhập mà vẫn có thời gian dành cho bản thân. 

Chắc chắn các bác sĩ trẻ chưa thể giàu có ngay, nhưng sẽ thịnh vượng cả về vật chất và tinh thần hơn trước đây. Mọi người được thỏa đam mê với nghề, giải quyết vấn đề trở ngại về tài chính nhiều bạn trẻ gặp phải khi mới bắt đầu sự nghiệp. Điều quan trọng nhất là thay đổi tư duy của các bác sĩ, khơi gợi tình yêu nghề để họ vượt qua được những khó khăn bước đầu trên hành trình trở thành một bác sĩ giỏi.

Cảm ơn bác sĩ về những chia sẻ này.