Bi kịch thực sự của Tào Tháo

Trong Tam Quốc Diễn Nghĩa của La Quán Trung, Tào Tháo được khắc họa như một trong những nhân vật kiệt xuất nhất thời loạn. Ông là biểu tượng của trí tuệ, mưu lược và bản lĩnh - một người dám nghĩ dám làm, biết tận dụng thời cơ để gây dựng cơ nghiệp hùng mạnh. Thế nhưng, ít ai để ý rằng bên cạnh IQ đỉnh cao, chính EQ lại là bi kịch lớn nhất đời Tào Tháo, khiến ông đi đến chỗ cô độc và mang tiếng xấu ngàn đời.

IQ đỉnh cao của một thiên tài chính trị quân sự

Không thể phủ nhận tài năng của Tào Tháo. Trong Tam Quốc Diễn Nghĩa, Tào Tháo sớm nổi danh với câu nói “Thà ta phụ người trong thiên hạ, chứ đừng để người trong thiên hạ phụ ta”, cho thấy tư duy khác biệt và sự quyết đoán lạnh lùng. Trong binh pháp, Tào Tháo nhiều lần xoay chuyển cục diện từ trận Quan Độ đánh bại Viên Thiệu với lực lượng ít hơn rất nhiều, đến việc chớp cơ hội thu phục nhiều nhân tài như Tuân Úc, Tuân Du, Quách Gia sau khi dẹp loạn Khăn Vàng.

Ông còn biết quản trị, khuyến khích sĩ khí bằng cách mở kho phát chẩn cho dân, ban hành lệnh “cấm quân sĩ xâm phạm dân thường”, từ đó thu phục lòng người. Với trí tuệ xuất chúng và khả năng quan sát nhạy bén, Tào Tháo trở thành “ông vua không ngai”, đặt nền móng cho nhà Ngụy sau này.

EQ thấp - gốc rễ của những bi kịch

Tuy nhiên, nếu IQ giúp Tào Tháo xây dựng cơ nghiệp thì EQ thấp lại khiến Tào Tháo liên tục mắc sai lầm trong ứng xử và nhân tâm. Bi kịch bắt đầu từ sự đa nghi và cách ông xử lý các mối quan hệ.

Một ví dụ điển hình là câu chuyện Lữ Bá Xa trong Tam Quốc Diễn Nghĩa hồi 4. Khi trên đường chạy trốn, được Lữ Bá Xa - một người dân hiền lành mời về nhà nghỉ chân, Tào Tháo bất chợt nghe thấy tiếng mài dao trong bếp. Lập tức, ông nghi ngờ gia chủ có ý hại mình. Không cần kiểm chứng, Tào Tháo liền ra tay sát hại cả nhà họ Lữ. Khi rời đi, ông phát hiện tiếng mài dao kia chỉ là chuẩn bị làm thịt lợn để đãi khách. Câu nói “Thà ta phụ người trong thiên hạ…” cũng gắn liền với sự việc này. Cái giá phải trả là ông mang tiếng “tàn nhẫn, phản bội nghĩa tình” suốt đời.

Trong việc dùng người, Tào Tháo giỏi phát hiện nhân tài nhưng thường thất bại trong việc giữ lòng trung thành của họ. Ông trọng dụng Quan Vũ, tặng ngựa Xích Thố và phong chức Hán Thọ Đình Hầu, nhưng không đủ tinh tế để giữ trọn niềm tin nơi vị tướng này, cuối cùng Quan Vũ bỏ đi.

Tương tự, vụ giết Hoa Đà ở hồi 60 cũng là một sai lầm lớn. Khi Hoa Đà đề nghị mổ não để chữa bệnh đau đầu, Tào Tháo nghi ngờ Hoa Đà có ý hại mình và ra lệnh giết danh y, dẫn đến mất người tài và tự đẩy mình vào ngõ cụt. Một trường hợp khác là Dương Tu, bị Tào Tháo giết vì nghi ngờ mưu phản, dù Dương Tu chỉ quá thông minh và thiếu khéo léo. Những vụ việc này cho thấy EQ thấp khiến Tào Tháo đánh mất cơ hội xây dựng lòng trung thành.

Trong đối nhân xử thế, Tào Tháo thường để sự ngờ vực và tàn khốc lấn át, khiến nhiều thuộc hạ vừa kính vừa sợ, nhưng khó mà thật lòng quy phục. EQ thấp khiến ông không thể xây dựng sự gắn kết và niềm tin bền chặt, mà chỉ dựa trên nỗi sợ hãi và quyền lực.

Bi kịch của kẻ “cô độc trong vinh quang”

Cả đời Tào Tháo sống trong cảnh đề phòng, nghi kỵ. Ông thắng trăm trận ngoài chiến trường nhưng thua trong lòng người. Trong Tam Quốc Diễn Nghĩa, Tào Tháo được khắc họa là kẻ vừa được kính nể vừa bị sợ hãi, nhưng thiếu đi sự yêu mến chân thành. Sự cô độc ấy chính là bi kịch lớn nhất khi một con người đủ trí tuệ để mở ra triều đại, nhưng không đủ sự đồng cảm và niềm tin để được hậu thế nhìn nhận công bằng.

Có lẽ, nếu Tào Tháo biết tiết chế sự đa nghi, nếu ông mềm mỏng và cởi mở hơn trong ứng xử, Tam Quốc Diễn Nghĩa đã có thể khắc họa một hình ảnh khác về Tào Tháo - không chỉ là gian hùng, mà còn là minh chủ. Nhưng như chính tác phẩm đã thể hiện, IQ đưa ông lên đỉnh cao quyền lực, còn EQ thấp lại trở thành nỗi bi kịch gắn liền với tên tuổi.