Phát hiện ca nhiễm trùng ăn não vì rửa mũi bằng nước máy: Loại ký sinh trùng nhỏ hơn sợi tóc, có khả năng vượt qua mọi khâu lọc khử trùng để xâm nhập vào cơ thể con người

Theo Live Science, Cơ quan y tế Floria tại Charlotte, Mỹ (DOH-Charlotte) vừa thông báo, một bệnh nhân được xác định nhiễm sinh vật chết người tên Naegleria fowleri, một loại amip ăn não.

Bản thông báo chỉ rõ nguyên nhân bệnh nhân bị nhiễm amip ăn não chết người là do tự súc rửa xoang bằng nước máy.

Tuy rằng tình trạng sức khoẻ của bệnh nhân không được tiết lộ nhưng dạng nhiễm trùng này có nguy cơ tử vong cao.

Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) Mỹ cho biết trùng ăn não là một loại amip có tên Naegleria fowleri, thường sống trong đất và nước ngọt ấm và đôi khi có thể phát triển trong bể chứa nước, lò sưởi và đường ống.

Bệnh nhân dùng nước máy để tự súc rửa xoang khiến ký sinh trùng ăn não xâm nhập vào cơ thể - Ảnh minh hoạ

Trong một số trường hợp hiếm gặp, loại vi trùng này xâm nhập vào cơ thể con người thông qua mũi, gây bệnh viêm não màng não tiên phát do amip.

Người mắc bắt đầu xuất hiện triệu chứng trong vòng 12 ngày bị nhiễm trùng và tử vong trong vòng 18 ngày sau đó.

Cục Thực phẩm và Dược phẩm (FDA) Mỹ sau đó đã đưa ra cảnh báo "nước máy không đủ sạch để làm nước rửa mũi do không được lọc hoặc xử lý kỹ càng". Theo đó, cục khuyến cáo mọi người nên đun sôi nước máy hoặc sử dụng bộ lọc nước để lấy nước dùng cho mục đích như rửa mũi.

Cơ quan y tế địa phương sau đó cũng đưa ra lưu ý cho người dân trong việc lấy nước rửa mũi:

- Nước dùng để rửa mũi phải là nước cất hoặc vô trùng. Nếu dùng nước máy rửa mũi, mọi người cần đun sôi ít nhất 1 phút và để nguội.

- Không để nước chảy vào mũi khi tắm, rửa mặt hoặc bơi.

- Không để trẻ em chơi với vòi phun nước mà không có sự giám sát.

- Giữ khô các bể bơi hơi hoặc nhựa cũng như các dụng cụ liên quan.

- Khử trùng hồ bơi trước và trong thời gian sử dụng.

AMIP ăn não được tìm thấy từ khi nào?

Theo thống kê của CDC Mỹ, từ năm 1962 đến 2018 đã có 145 người bị nhiễm Naegleria fowleri nhưng chỉ có 4 người sống sót.

AMIP ăn não có tên khoa học là Naegleria Fowleri. Đây là vi sinh vật đơn bào sống tự do trong đất và nước ngọt, nước ấm. Có rất nhiều loại vi sinh vật tên là Naegleria, nhưng vi sinh vật gây bệnh cho người là Naegleria fowleri.

Nhờ sở hữu trên 15.700 gen mã hóa protein, "amip ăn não người" có thể tồn tại trong tự nhiên ở 3 hình thái. Chúng thường săn đuổi và ăn vi khuẩn giống như các loại amip, hoặc cũng có thể chuyển sang dạng trùng roi để bơi đi tìm môi trường thuận lợi hơn; thậm chí "biến" thành dạng bào nang nếu gặp điều kiện khắc nghiệt. Chính vì khả năng biến hình linh hoạt này mà Naegleria fowleri rất khó bị tiêu diệt, có thể tồn tại dai dẳng ở những nơi ấm và ẩm ướt.

Trùng ăn não chỉ xâm nhập vào cơ thể người duy nhất bằng đường mũi - Ảnh: iStock

Loại vi sinh vật đơn bào này được phát hiện vào năm 1965. Ban đầu các nhà khoa học tin rằng vi sinh vật này chỉ tồn tại ở Australia, nhưng sau đó họ thấy rằng loại vi sinh vật này đã được tìm thấy nhiều ở Mỹ.

Naegleria Fowleri có kích thước từ 8 đến 15 micromet. Kích thước này phụ thuộc vào giai đoạn sống và môi trường của chúng. Để dễ hình dung, bạn hãy so sánh với một sợi tóc có đường kính từ 40 đến 50 micromet. Như vậy, Naegleria fowleri còn nhỏ hơn sợi tóc của chúng ta.

AMIP ăn não sống ở đâu?

Ký sinh trùng Naegleria Fowleri tồn tại khá phổ biến trong tự nhiên. Loài này rất thích sống ở trong nước ấm. Chúng có thể tồn tại ở vùng nước có nhiệt độ lên đến 45 độ C.

Chúng có thể được tìm thấy ở những vùng nước ấm khắp quả địa cầu này chẳng hạn như ao, hồ, hốc đá, vũng bùn ấm áp; những con sông có dòng chảy chậm, ấm; hồ bơi và các khu ngâm nước chưa được khử trùng; giếng nước hay hệ thống cung cấp nước chưa qua khử khuẩn; suối nước nóng hay những nguồn nước ấm khác; nước từ nhà máy không qua xử lý; thủy cung.

Những loài này không thể sống ở vùng nước mặn, cũng như không thể tồn tại trong những bể bơi đã được xử lý hay trong hệ thống nước máy đã qua khử trùng.

AMIP ăn não thâm nhập vào cơ thể người bằng cách nào?

Các nghiên cứu cho thấy Naegleria fowleri bị quyến rũ bởi những mùi hóa chất mà các tế bào thần kinh dùng để liên lạc với nhau. Một khi đã vào mũi, những vi sinh vật này sẽ đi xuyên qua hệ thần kinh khứu giác vào phần thùy trán của não.

Điều nguy hiểm là amip này có thể vượt qua mọi khâu lọc khử trùng, nhiễm vào hệ thống nước sinh hoạt của các gia đình. May mắn, amip này không gây bệnh thông qua uống nước, trừ khi súc miệng mà nước nhiễm amip xộc lên mũi.

Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh của Mỹ, bình thường Naegleria fowleri chỉ ăn các vi khuẩn khác. Nhưng một khi đã vào cơ thể người, nó thường lấy não là nguồn thực phẩm, sinh sôi nảy nở, ăn các tế bào thần kinh và tiến triển nhanh ở dạng bệnh viêm não, viêm màng não.

Mũi là con đường để AMIP thâm nhập vào cơ thể, khi người đó lặn, trượt nước hay chơi những môn thể thao dưới nước khiến cho nước vào mũi. Nhưng những vụ nhiễm khuẩn đã xảy ra ở những người đã nhúng đầu xuống nước khi tắm suối nước nóng hay rửa mũi với nước chưa được sát khuẩn.

Khi xâm nhập vào cơ thể, Naegleria fowleri sẽ lấy não làm nguồn thực phẩm để sinh sôi, nảy nở

Người bị nhiễm vi sinh vật Naegleria fowleri không truyền bệnh này sang cho người khác.

Thường sẽ mất từ 2 đến 15 ngày để triệu chứng xuất hiện sau khi Naegleria Fowleri xâm nhập vào mũi. Tình trạng tử vong thường xảy ra từ 3 đến 7 ngày sau khi triệu chứng xuất hiện. Thời gian tử vong trung bình là 5 ngày từ khi xuất hiện triệu chứng. Chỉ một số ít bệnh nhân trên toàn thế giới được báo cáo là đã sống sót sau khi bị nhiễm khuẩn.

Những triệu chứng của PAM (viêm não do triệu chứng Amebic nguyên phát) không phổ biến đối với căn bệnh này. Ban đầu, PAM có thể giống như viêm màng não do virus gây nên.

Các triệu chứng bao gồm: Đau đầu; sốt; cứng cổ; ăn không ngon; nôn mửa; trạng thái tinh thần thay đổi; co giật; hôn mê.

Ngoài ra, người bị nhiễm còn có thể bị ảo giác, sụp mí mắt, mờ mắt và mất vị giác.