Người đàn ông bị chủ nợ khởi kiện vì vay hơn 1,8 tỷ đồng nhưng không trả, tòa án tuyên bố: “Nợ thì phải trả nhưng được giảm khoản tiền này"

Tháng 4/2024, Viện Kiểm sát thành phố Long Tuyền, tỉnh Tứ Xuyên, Trung Quốc, đã phát hiện dấu hiệu bất thường trong một vụ án dân sự về tranh chấp cho vay tư nhân, từ đó yêu cầu tòa án địa phương xét xử lại và làm rõ hành vi lợi dụng vốn vay tài chính để trục lợi cá nhân.

Theo hồ sơ vụ án, vào năm 2023, nguyên đơn họ Trương đã kiện bị đơn họ Lý ra tòa vì không hoàn trả khoản vay 500.000 NDT (hơn 1,8 tỷ đồng) cùng với lãi suất 2%/tháng như hai bên đã thỏa thuận. Khoản vay được thực hiện thông qua hình thức chuyển khoản ngân hàng. Do anh Lý không trả đúng hạn, anh Trương đã yêu cầu tòa án địa phương buộc bị đơn trả toàn bộ số tiền gốc và lãi.

Tháng 5/2023, Tòa án ra phán quyết chấp nhận yêu cầu của nguyên đơn, buộc bị đơn họ Lý phải thanh toán toàn bộ khoản vay gồm 500.000 NDT tiền gốc và khoảng 580.000 NDT (hơn 2 tỷ đồng) tiền lãi. Tuy nhiên, trong quá trình giám sát hoạt động tố tụng dân sự trong lĩnh vực tài chính, các kiểm sát viên phát hiện có dấu hiệu bất thường trong luồng tiền giao dịch. 

Cụ thể, chỉ một ngày trước khi cho vay, họ phát hiện anh Trương đã vay đúng 500.000 NDT từ một ngân hàng thương mại bằng chính tài khoản đã dùng để chuyển tiền cho anh Lý. Điều này cho thấy nguồn tiền cho vay có khả năng đến từ khoản vay ngân hàng, chứ không phải tiền cá nhân của anh Trương như tòa án xác định ban đầu.

Theo quy định tại “Thông tư của Tòa án Nhân dân Tối cao Trung Quốc về việc áp dụng pháp luật trong xét xử các vụ án tranh chấp cho vay tư nhân”, nếu cá nhân vay vốn từ tổ chức tài chính để cho người khác vay lại nhằm hưởng chênh lệch lãi suất, thì hợp đồng cho vay sẽ bị coi là vô hiệu.

Qua điều tra xác minh, Viện Kiểm sát Long Tuyền kết luận anh Trương đã vay tiền từ ngân hàng với mục đích tái cấp vốn cho anh Lý và thu lợi bất chính từ chênh lệch lãi suất. Nếu anh Lý trả đủ và đúng hạn, anh Trương có thể thu về 320.000 NDT (hơn 1,1 tỷ đồng) lợi nhuận. 

Trên cơ sở này, Viện Kiểm sát Long Tuyền đã gửi kiến nghị xét xử lại đến tòa án địa phương. Đề xuất trên được tòa án chấp nhận, vụ án được đưa ra xét xử lại. Kết quả, hai bên đồng thuận giải quyết thông qua hòa giải. Bị đơn họ Lý được giảm 320.000 NDT tiền lãi – tương ứng với phần chênh lệch được xác định là không hợp pháp.

Viện Kiểm sát Long Tuyền nhấn mạnh hành vi vay vốn từ các tổ chức tài chính rồi cho vay lại nhằm kiếm lời không chỉ vi phạm quy định dân sự Trung Quốc, mà trong nhiều trường hợp còn cấu thành hành vi phạm tội hình sự. Theo Luật Hình sự Trung Quốc và các văn bản hướng dẫn, nếu khoản thu lợi bất chính từ hoạt động trên vượt 500.000 NDT, cá nhân liên quan có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

Thực tế cho thấy, việc phát hiện hành vi vay vốn từ các tổ chức tài chính rồi cho vay lại nhằm kiếm lời là rất khó nếu chỉ dựa trên hồ sơ vụ án. Từ vụ việc nói trên, Viện Kiểm sát Long Tuyền đã triển khai áp dụng công nghệ dữ liệu lớn trong công tác giám sát. Cụ thể, cơ quan này đã xây dựng mô hình phân tích dữ liệu để rà soát hàng loạt các bản án dân sự liên quan đến tranh chấp cho vay tư nhân, đối chiếu thông tin giao dịch tài chính và tìm kiếm các dấu hiệu khả nghi về nguồn vốn.

Từ đầu năm 2025 đến nay, mô hình này đã giúp phát hiện và xử lý ba vụ việc có dấu hiệu tương tự, giúp các bên liên quan giảm thiểu thiệt hại với tổng số tiền lãi giảm được lên đến hơn 850.000 NDT.

Đại diện Viện Kiểm sát cho biết, trong bối cảnh tín dụng tài chính ngày càng phức tạp, việc nâng cao năng lực giám sát, ứng dụng công nghệ và phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan tư pháp là cần thiết nhằm bảo vệ tính minh bạch, ổn định của thị trường tài chính và hệ thống tư pháp dân sự tại Trung Quốc.

(Theo Chiết Giang Pháp Trị Báo)