Năm 1998, Hoàn Châu Cách Cách ra đời và trở thành hiện tượng văn hóa không chỉ ở Trung Quốc mà cả châu Á. Bộ phim đã đưa tên tuổi Triệu Vy, Lâm Tâm Như, Tô Hữu Bằng, Châu Kiệt… trở thành huyền thoại, đồng thời để lại trong lòng khán giả vô vàn ký ức tuổi thơ.
Trong ký ức đó, hình tượng Ngũ A Ca Vĩnh Kỳ - do Tô Hữu Bằng thủ vai - gần như là "người đàn ông trong mơ": Đẹp trai, quyền quý, si tình, hiền lành, vui tươi mà cũng rất nghĩa khí. Ba mươi năm trước, hàng triệu thiếu nữ từng thầm ước ao "giá như ngoài đời có một người như Ngũ A Ca".
Ngũ A Ca và Tiểu Yến Tử trong phim
Thế nhưng, 27 năm sau nhìn lại, tôi bỗng nhận ra: Người "giả dối" nhất trong cả Hoàn Châu Cách Cách lại chính là Ngũ A Ca. Giả dối không phải vì anh xấu xa hay mưu mô, mà vì anh… quá hoàn hảo. Một sự hoàn hảo đến mức phi thực tế, khiến nhân vật này giống như sản phẩm được nhào nặn để chiều chuộng trí tưởng tượng của khán giả, chứ không phản ánh bất kỳ kiểu đàn ông nào.
Vĩnh Kỳ là con trai của hoàng đế Càn Long, tức là sinh ra ở đỉnh cao quyền lực. Thực tế, trong xã hội phong kiến, con vua phải chịu muôn vàn ràng buộc: lễ nghi, chính trị, tranh chấp ngôi vị. Thế nhưng, Vĩnh Kỳ lại được xây dựng như một "hoàng tử ngoài đời thường": tự do rong ruổi, cười đùa, trêu ghẹo, chẳng vướng bận âm mưu cung đấu nào.
Ở ngoài đời, liệu có hoàng tử nào thoát khỏi vòng xoáy quyền lực để chỉ lo yêu đương và vui chơi? Rất khó. Nhưng trong Hoàn Châu Cách Cách, Vĩnh Kỳ tồn tại như một ngoại lệ "ngọt ngào" cho khán giả, để họ tin rằng vẫn có những kẻ ở trên cao nhưng chẳng hề kiêu căng.
Điểm sáng lớn nhất của Ngũ A Ca là tình yêu dành cho Tiểu Yến Tử. Anh dám yêu, dám bảo vệ, bất chấp địa vị và lễ giáo. Anh kiên quyết chọn hạnh phúc cá nhân thay vì hôn nhân sắp đặt. Anh sẵn sàng đối đầu với cha vua, với triều đình để che chở cho người con gái xuất thân thấp kém, ngỗ nghịch và nhiều lần phạm thượng.
Trong thực tế phong kiến, điều này gần như không thể. Hôn nhân của hoàng tử luôn gắn liền với lợi ích chính trị và quốc gia. Một cô gái vô danh như Tiểu Yến Tử sẽ không bao giờ có cửa bước vào cánh cửa hoàng tộc, chứ đừng nói đến chuyện "được yêu hết mình" như thế.
Nói cách khác, tình yêu của Ngũ A Ca là giấc mơ tập thể mà khán giả thời hiện đại gửi gắm vào nhân vật: khát khao được yêu tự do, vượt qua giai cấp, bất chấp luật lệ. Nhưng chính sự phi thực tế này khiến hình tượng Vĩnh Kỳ trở nên… giả dối.
Để ý kỹ, Vĩnh Kỳ gần như được biên kịch đắp lên mọi phẩm chất mà phụ nữ mong muốn ở đàn ông:
Ngoại hình khôi ngô, sáng láng.
Xuất thân cao quý, không lo miếng cơm manh áo.
Tính cách hiền lành, lãng mạn, hài hước.
Chung tình, không vướng bóng hồng nào khác ngoài Tiểu Yến Tử.
Nghĩa khí, sẵn sàng hy sinh quyền lợi cá nhân.
Đây là một "combo hoàn hảo" mà khó lòng tồn tại trong đời thật. Bởi thực tế, đàn ông thường phải đánh đổi: Người có địa vị cao thì khó tránh mưu toan; người hài hước, hồn nhiên thì đôi khi thiếu trách nhiệm; người si tình lại thường không dư dả quyền lực. Ngũ A Ca - một người hội đủ tất cả – chỉ có thể sống trong trí tưởng tượng của biên kịch và khán giả.
Khi gọi Ngũ A Ca là "giả dối", tôi không hề phủ nhận sức hút của anh. Thậm chí, chính sự giả dối ấy mới làm nên sức sống lâu bền của nhân vật. Nó giống như một viên kẹo ngọt: ai cũng biết không thể ăn mãi, nhưng vẫn muốn nếm một lần cho đỡ khát khao.
Ngũ A Ca là hình mẫu đàn ông mà phụ nữ luôn ước ao nhưng khó tìm thấy: Vừa mạnh mẽ vừa dịu dàng, vừa quyền lực vừa tôn trọng, vừa yêu say đắm vừa biết hy sinh. Một hình mẫu "phi thực tế" nhưng lại nuôi dưỡng bao thế hệ khán giả niềm tin rằng tình yêu đích thực vẫn tồn tại đâu đó.
27 năm sau khi Hoàn Châu Cách Cách ra đời, chúng ta có thể nhìn lại với một đôi mắt tỉnh táo hơn. Trong khi Tiểu Yến Tử là biểu tượng của sự nổi loạn, Tử Vy là biểu tượng của chuẩn mực, thì Ngũ A Ca chính là biểu tượng của sự tưởng tượng tập thể - nơi mọi khao khát về một người đàn ông lý tưởng được gói ghém và phóng chiếu.
Thực tế không có người đàn ông nào hoàn hảo như Vĩnh Kỳ. Chính vì thế, nếu nói nhân vật nào trong Hoàn Châu Cách Cách "giả dối" nhất, thì đó không phải là Hoàng thượng đầy mưu toan, cũng chẳng phải Nhĩ Khang từng do dự, mà chính là Ngũ A Ca - người đàn ông hoàn hảo đến mức không thể tồn tại ngoài đời thực.