Lý Hải: "Tôi không hiểu tại sao chúng ta phải chia rẽ giữa phim nghệ thuật và thị trường"

Buổi sáng của một trong những ngày cận Tết, cặp vợ chồng đạo diễn Lý Hải và nhà sản xuất Minh Hà đang tất bật cho những công việc dọn dẹp nhà cửa đón Tết của mình sau khi trở về từ chuyến đi làm phim dài ngày cùng với đoàn phim Nhà Có Khách - Lật Mặt 4. Gia đình của hai vợ chồng năm nay ăn Tết khá truyền thống. Khuôn viên nhà riêng của cả hai được trang trí nhiều món đồ truyền thống như chiếc phản tre, nồi nấu bánh chưng giả... để tạo không khí tết truyền thống cho các bé.

Lý Hải và Minh Hà ngồi lại với chúng tôi và chia sẻ về những ý định, dự định trong ngày Tết, những quan điểm về điện ảnh... nhưng qua đó, điều nổi lên rõ rệt nhất lại chính là sự ăn ý của cặp vợ chồng này từ công việc đến những chuyện gia đình. Suốt buổi trò chuyện, cả hai thường xuyên thay phiên nhau trả lời câu hỏi, cùng xây đắp thêm cho câu trả lời của người còn lại được tròn ý chỉ sau những ánh mắt nhìn nhau vô cùng nhẹ nhàng.

Gặp nhóm phỏng vấn, Lý Hải vội gửi lời thứ lỗi chân thành đến mọi người và độc giả vì anh đang bị đau mắt khá nặng nên phải trả lời phỏng vấn trong tình trạng không nhìn vào ống kính trực tiếp được, phải đeo kính mờ.

Buổi gặp gỡ gia đình Lý Hải được sắp xếp ngay sau khi đạo diễn này đóng máy dự án Lật Mặt 4. Không may là anh trong quá trình quay, dựng, mắt anh đã có dấu hiệu đau nhẹ. Tuy nhiên, vì lịch quay kín và địa điểm ghi hình xa nhà nên đạo diễn Lý Hải đã không thể sắp xếp khám kịp. Nhiều ngày cùng đoàn quay đến sáng kéo dài nhiều ngày, không kịp nghỉ ngơi cho kịp tiến độ, khi về đến Sài Gòn, bác sĩ chẩn đoán thị lực của bị giảm xuống chỉ còn 5/10 và đề nghị phẫu thuật. Nhưng vì anh chàng rất... dao kéo nên đã năn nỉ bác sĩ theo dõi thêm một ngày vớt vát và tìm phương án khác. May mắn làm sao, đến ngày phỏng vấn, Lý Hải hồ hởi chia sẻ về phía mắt đã dịu cơn đau đi nhiều và chỉ đề nghị êkip cho anh được đeo kính ghi hình cho đẹp. Cuộc trò chuyện cũng nhờ tâm trạng anh phấn khởi mà diễn ra suôn sẻ.

Lý Hải: Có một điều tôi muốn bổ sung đó là, Lật Mặt 4 vì là phim ma nên phải hun khói rất nhiều, đoàn phim phải hun khói nghi ngút cả khu rừng luôn. Có thể là do mắt tôi vốn yếu nên đã bị ảnh hưởng khi bị hun khói quá lâu, quá nhiều.

Minh Hà: Người dân ở trên đó người ta đùa rằng đây không phải đoàn phim "Nhà Có Ma" mà như là "Nhà Có Khói" vậy! Vì lúc nào xung quanh đoàn phim cũng có khói nghi ngút.

Nếu như chị Minh Hà, nhà sản xuất không ở trường quay thường xuyên thì những vấn đề về sản xuất xảy ra trên trường quay sẽ phải xử lý thế nào? Hoặc anh Hải gặp trường hợp gì tệ hơn với mắt của mình thì sao?

Minh Hà: Được cái là phần tiền kỳ được hai vợ chồng lên kế hoạch rất kỹ từ mọi chi phí, đề mục hết, kể cả những đề mục nhỏ nhặt như máy tạo khói, tạo mưa mình đều đã lên kế hoạch, danh sách chuẩn bị đầy đủ rồi nên cũng ít có những vấn đề phát sinh. Ngoài ra anh Hải cũng là đồng sản xuất với tôi thì anh ấy cũng linh động hỗ trợ xử lý những vấn đề sản xuất.

Cả 4 phần phim đều có tên lật Mặt, anh chị có thể giải thích về cái tên Lật Mặt có ý nghĩa gì trong mỗi phần? Và có sự liên kết nào giữa cả 4 phần?

Lý Hải: Cái tên Lật Mặt là để đặt cho phần 1 của phim. Sau khi phim thành công thì tôi và Minh Hà đã nghĩ rằng trước kia mình từng tạo được tên tuổi cho cái series Trọn Đời Bên Em thì giờ tôi cũng nên thử nên tạo thêm một thương hiệu như vậy nữa ở mảng phim ảnh. Tôi nghĩ rằng cái tên "Lật Mặt" rất là hợp cho mọi nội dung phim. Vì phim nào cũng vậy, cuối phim lúc nào cũng phải "lật qua lật lại" về nội dung để có cái cho khán giả xem. Dù là phim tình cảm, phim ma, phim hành động... đều phải có sự "lật" như vậy cho khán giả. "Lật Mặt" chỉ là cái tên của cả series thôi nhưng mỗi phần phim đều có nội dung, chủ đề hoàn toàn khác nhau. Riêng phần 4 sẽ là một phần phim có chủ đề mà Lý Hải chưa bao giờ làm đó là chủ đề ma, kinh dị.

Anh có ý định thành lập “Vũ trụ Lật Mặt” và cho các nhân vật từng đóng trong phim gặp nhau trong một phần phim nào đó trong tương lai không?

Lý Hải: Thực sự tôi chưa nghĩ đến vấn đề đó. Thứ nhất là những phần phim thứ hai của các phim điện ảnh đều chưa được phát triển kịch bản tốt và bản thân tôi cũng vậy nên chưa muốn làm tiếp phần 2. Còn lí do nữa là vì các diễn viên hiện nay nhận show rất nhiều, nên việc tập hợp tất cả diễn viên lại với nhau để quay một vài phân cảnh đều rất khó cho phía sản xuất và đạo diễn.

Còn việc phong độ của diễn viên cũng là một vấn đề, có phần này họ làm tốt nhưng sang phần sau họ lại làm không tốt. Nên không thể làm những phần "tiếp theo" của phim được. Tôi chỉ biết cố gắng tạo một thương hiệu thật tốt cho phim Lý Hải, để một khi poster hoặc thông tin được đưa lên thì khán giả sẽ tin tưởng vào chất lượng để ra rạp.

Trong năm mới đạo diễn Lý Hải có ý định thử sức với một phim nghệ thuật?

Lý Hải: Tôi chưa dám nói gì về phim nghệ thuật. Vì đối với tôi, phim mình đưa ra phải có người xem, đón nhận. Đó mới là quan trọng nhất. Phim nghệ thuật đối với tôi nó thuộc dòng phim để đi dự thi hoặc thường sẽ rất kén người xem. Tôi muốn sản phẩm của mình phải được 8 trên 10 người xem chấp nhận, trong khi phim nghệ thuật ra rạp chỉ được 2 hoặc 3 người xem trên 10 người. Có nhiều phim nghệ thuật rất được giới chuyên môn khen ngợi nhưng khi ra rạp lại chết yểu. Tôi không muốn phim của mình bị như vậy!

Ngay cả trên thế giới cũng vậy, có dòng phim nghệ thuật và phim thị trường. Tôi cũng đang suy nghĩ rất nhiều tại sao phim Việt lại phải chia ranh giới rõ ràng và xem thường phim thị trường? Ví dụ như Fast & Furious, là dòng phim thị trường nhưng nó vẫn là bom tấn của thế giới. Tại sao Việt Nam lại có những suy nghĩ như vậy? Đương nhiên về độ hoành tráng, chất liệu làm phim và mức độ đầu tư cho nội dung phim thì nước ta không có gì để so với Hollywood cả.

Đối với phim của Lý Hải thì luôn được đầu tư chỉn chu từ bối cảnh, máy móc cho đến các trang thiết bị. Và trong công việc ekip làm việc rất nghiêm túc. Đối với tôi phần tiền kì rất quan trọng. Khi xong kịch bản thì chúng tôi sẽ mời cả ekip đến đọc kịch bản, nhận góp ý của mọi người và kế hoạch quay. Các diễn viên phải thuộc thoại, muốn sửa thì sửa lúc tiền kì chứ lên hiện trường thì không được sửa thoại nữa.

Trong trường hợp diễn viên tự ý sửa thoại khi lên trường quay, thì đạo diễn Lý Hải xử lý ra sao?

Lý Hải: Diễn viên khi làm việc với tôi thì phải theo yêu cầu của tôi đặt ra. Nếu có điều không đồng ý với lời thoại thì phải sửa ngay ở giai đoạn tiền kì, khi đã ra hiện trường thì tôi không chấp nhuận không thuộc thoại, lắp bắp hoặc đợi người đứng sau nhắc thoại. Trong Lật Mặt 3, cũng có một diễn viên chỉ tham gia khách mời với hai phân đoạn, nhưng thoại cũng khá nhiều. Tôi đã yêu cầu phải học thuộc thoại nhưng người đó, chắc có lẽ là đã đóng phim nhiều, cũng quen cách làm việc rồi nên chỉ học nắm ý thôi rồi ra hiện trường nói lại. Hôm đó tôi đã phải bỏ không quay. Vì người diễn viên đó đã không làm theo đúng quá trình tôi đặt ra. Khi một diễn viên ra hiện trường mà đọc thoại kiểu "nắm ý" thì thoại sẽ bị lặp từ rất khó chịu. Vì khi viết kịch bản tôi đã viết từng câu từng chữ và căn sao cho không một từ nào bị thừa. Bởi vậy tôi không thể hợp tác được với những diễn viên mà tôi cho là làm việc không có tâm.

Minh Hà: Thật ra anh Hải đã có thời gian khá dài trước khi bấm máy để làm việc với diễn viên. Thường anh ấy sẽ làm việc với từng cá nhân trước, các diễn viên sẽ ngồi tập thoại và tâm lý nhân vật cho từng diễn viên với Lý Hải. Sau đó sẽ có buổi tập thoại chung với các diễn viên và thoại chung với nhau. Trong quá trình đó các diễn viên sẽ thoại xen kẽ với nhau và anh Hải sẽ góp ý cho cách thoại. Bởi vậy phần tiền kì của chúng tôi rất mất thời gian nhưng khi một diễn viên đã đồng ý làm việc với chúng tôi thì phải bỏ thời gian để cùng chúng tôi tập trước khi bấm máy. Để cho phim được trọn vẹn thì mỗi diễn viên không chỉ làm tốt phần của mình là đủ mà họ còn phải biết phối hợp với nhau, vai này nâng đỡ vai kia và các nhân vật sẽ có sự khăng khít với nhau. Ví dụ như hai diễn viên vào vai anh em trong nhà mà lên trường quay mới nói chuyện với nhau vài lời thì không thể có sự thân thiết trước mắt khán giả được.

Vậy còn khi gặp những diễn viên quá thụ động với vai diễn của mình, đọc thoại như trả bài khi lên trường quay thì đạo diễn Lý Hải nghĩ thế nào?

Lý Hải: Khi tuyển chọn diễn viên thì tôi cũng đã nhắm và chọn diễn viên cho vai diễn. Thứ hai là khi làm việc tiền kì thì sẽ thấy nếu người đó quá thụ động hoặc diễn bị đơ so với những nhân vật khác thì mình phải thúc đẩy và góp ý. Đoạn nào phức tạp thì tôi cho mọi người diễn thử như thật luôn, tập tới tập lui nhiều lần để đẩy nhân vật lên. Cũng may là nhờ luyện tập nhiều như vậy mà các nhân vật của Lý Hải dù vai nhỏ hay lớn, hay diễn yếu thì khi lên phim đều được nâng đỡ lên rất là nhiều. Ngay cả khi làm hậu trường tôi cũng sẽ chọn những cảnh quay đẹp nhất, tốt nhất để nâng đỡ diễn viên.

Tất nhiên là mình vẫn thích làm việc với những người thông minh, bởi vì ngoài khả năng diễn xuất họ còn có những nhạy bén với cảm xúc nhân vật rất tốt nhưng quan trọng là không bị ngoài phạm vi mà tôi đặt ra cho nhân vật. Ví dụ như nhân vật ít nói thì không thể thoại quá nhiều và những vai diễn khù khờ thì phải nói những câu thoại của kiểu người khù khờ. Còn cái nữa là các bạn diễn viên thường hay sợ bị "lép" trước bạn diễn. Khi tập diễn bạn tập không kỹ cho nên khi lên trường quay bạn ấy thấy hai nhân vật bên cạnh nói quá nhiều nên bạn cố gắng nói nhiều hơn lúc tập. Khi về dựng phim thì sẽ thấy là bạn bị sai nhân vật, khiến cho nhân vật bị "gãy".

Đã là một gia đình nhỏ cũng lâu, có bao giờ anh/ chị nghĩ đến những việc làm phim gia đình chưa?

Minh Hà: Thực ra thì những năm gần đây, kịch bản của phim Lật Mặt đã có sự thay đổi, hướng về gia đình nhiều hơn. Trong Lật Mặt 3 tuy thể loại là hành động nhưng chủ đề vẫn là về gia đình, qua Lật Mặt 4, thể loại phim ma nhưng chủ đề vẫn sẽ xoay quanh gia đình. Nói gì thì nói cái gu phim của anh Hải và tôi khá giống nhau. Khi xem phim thì tôi thích phải có cảm xúc một chút, và những đoạn hài phải đủ vui để mình cười bật ra được, phải có những đoạn lắng đọng và những đoạn căng thẳng. Nếu mà một phim quá êm ả như phim thanh xuân thì chắc không phải gu của mình, làm thì vẫn làm được nhưng không thích lắm. Hiện tại thì Hà và chồng vẫn thích làm phim hài và những sản phẩm của mình sẽ kết hợp với thể loại hài. Với tư cách là nhà sản xuất thì Hà thấy rằng hài là một thế mạnh của Lý Hải. Nếu khán giả để ý sẽ thấy rằng gần đây phim hài đã chuyển qua thể loại phim hài tình huống chứ không phải hài lời nữa. Như vậy khán giả vẫn sẽ bật cười chứ không phải chờ diễn viên đọc thoại nữa. Bản thân tôi thì thấy kiểu hài đó làm rất khó, tôi không thể nào nghĩ ra một tình huống hài được nhưng anh Hải lại viết ra được những tình tiết hài hước như vậy một cách dễ dàng. Hà nghĩ đó là thế mạnh và sở trường của anh Hải thì mình nên khai thác tối đa.

Minh Hà có can thiệp vào kịch bản của chồng, vậy có bao giờ Hà tác động đến chồng mình để làm ra những phim nữ tính hơn không? Những phim thuộc thể loại tình cảm - hài hoặc phim thanh xuân chẳng hạn?

Minh Hà: Thực ra thì mỗi đạo diễn có một cái gu và sở trưởng riêng. Mình làm nghệ thuật thì mình phải làm những gì thuộc về sở trường của mình. Tôi nghĩ mình nên khai thác dòng phim riêng và sở trường của mỗi đạo diễn. Khán giả thì cũng có nhiều gu phim khác nhau mà. Có người thích những phim nhẹ nhàng và cũng có người có gu phim nặng đô hơn. Tất nhiên mình sẽ cố gắng phục vụ càng nhiều khán giả càng tốt, nhưng vẫn phải tập trung phục vụ đối tượng khán giả của mình trước. Và nếu tập trung thực hiện một bộ phim nhắm đến quá nhiều nhóm khán giả thì phim sẽ... không ra gì cả, nó lại thành... tả pí lù. Tôi nghĩ nếu một phim có chất lượng tốt, về mặt kịch bản lẫn sản xuất thì khán giả vẫn sẽ đón nhận thôi.

Quay lại với những chuẩn bị cho ngày Tết, thường thì các công việc dọn dẹp đón Tết thì trong gia đình ai là người lo liệu?

Minh Hà: Thường thì tôi sẽ là người lo liệu đồ ăn thức uống, quần áo đón Tết. Nhưng còn về khoản dọn dẹp ngày Tết năm nào anh Hải cũng phụ trách. Dù năm nay anh Hải bị đau mắt nhưng ảnh cũng xuống dọn dẹp vì dù sao thì đó cũng là những công việc khá nặng. Năm nay anh Hải không dọn được nhiều thì ảnh rủ bạn bè qua chơi rồi... phụ ảnh dọn nhà. Ngày 23 là các bé được nghỉ Tết rồi, bây giờ đang có cả 4 bé ở nhà nên Hà cũng không thể quán xuyến hết được vì công việc khá nhiều. Hai vợ chồng cũng đang "đuối đuối" và hy vọng rằng sẽ "chống cự" được qua hết Tết này.

Gia đình mình có truyền thống ngày Tết nào mà cả nhà đều thực hiện cùng nhau mỗi năm không? Đi hái lộc hay đi xem pháo hoa, nấu bánh chưng chẳng hạn?

Minh Hà: Truyền thống là nhà tôi thường hay đi chùa cùng nhau. Trước đây khi chưa có bé nào thì hai vợ chồng luôn đi chùa vào đêm 30. Có năm đi ít đi nhiều tùy theo năm, sau đó đi ăn một món chay rồi về nhà vào sáng mùng 1. Sau này có các bé rồi thì thời gian khó sắp xếp hơn, không đi đêm được nên phải đổi thành đi chùa vào buổi chiều. Tôi và anh Hải thường hẹn bạn bè và chở các bé đi chùa chung và tối về thì trở về nhà cúng giao thừa.

Theo quan điểm của gia đình thì anh/chị chú trọng Tết truyền thống hay Tết hiện đại?

Minh Hà: Cái này Hà không nghĩ là "quan điểm" vì mẹ của anh Hải vẫn ở Tiền Giang. Dù muốn hay không thì chúng tôi vẫn phải theo một cái Tết truyền thống. Đó là mùng 1 cả nhà sẽ về quê nội chúc Tết mọi người ở nhà. Rồi mùng 2 về Sài Gòn thăm nhà ngoại, những ngày sau thì lại đi... du lịch. Còn 25 âm lịch hàng năm thì anh Hải đều về quê để đi tảo mộ, không bỏ sót một năm nào. Chính vì có đủ mọi hoạt động như thế mà gia đình mình có thể gọi là theo cả Tết truyền thống lẫn hiện đại.

Lý Hải: Thực ra thì tôi rất thích không khí truyền thống của những ngày trước Tết hơn là trong Tết. Lúc nhỏ, những công việc chuẩn bị cho Tết đã ăn vào máu và ký ức của mình rồi. Hồi nhỏ nhà tôi có trồng dưa hấu thì phụ gia đình trồng và hái dưa hấu. Sau này, cứ đến ngày 14-15 âm lịch thì đi lặt lá mai. Dọn dẹp vườn tược dưới quê, đốt lá, gần cận Tết thì giúp ba mẹ gói bánh tét... Những công việc như vậy đã quen rồi chính vì vậy mà tôi rất thích Tết cổ truyền.

Anh chị mong người khác chúc Tết mình điều gì? Có thể “gợi ý” trước để khách khứa của anh chị Tết này biết trước để chuẩn bị chúc Tết không?

Minh Hà: Cái mà tôi mong được chúc nhất, đó là sức khỏe. Vì năm nào cũng mong rằng mình có sức khỏe thì mình sẽ làm được mọi thứ trong khi những điều khác vẫn sẽ đạt được. Phúc, lộc hay những thứ khác đều sẽ có được nếu chúng ta có được sức khỏe. Ví dụ như bữa giờ anh Hải đang bị đau mắt nè có làm gì được đâu? (Cười).

Thế Tết này hai người đã chuẩn bị được gì cho gia đình nhỏ của mình chưa?

Minh Hà: Năm nay không có nhiều thời gian chuẩn bị Tết như mọi năm, vì anh Hải đi quay tới gần Tết rồi sau đó còn làm hậu kỳ nữa. Cho nên năm nay cả nhà chỉ trang trí nhà cửa theo phong cách làng quê một chút để các bé có không khí Tết. Còn vẫn chưa mua sắm gì nhiều nhưng chắc tôi sẽ mua một ít bánh mứt, đồ ăn nhẹ. Kế hoạch thì mùng 1 Tết cả nhà về quê nội, mùng 2 về quê ngoại và mùng 3 Tết cho các bé đi du lịch.

Lý Hải: Thật ra thì tôi nghĩ chuẩn bị Tết như năm nay là hơi hoành tráng rồi! Tôi mới chỉ ngưng hát khoảng bốn năm nay thôi, năm nay đối với tôi còn có không khí Tết chút xíu. Hồi xưa là tôi đi hát hai mươi mấy năm, thì trước Tết cũng có chuẩn bị bánh trái đãi mọi người nhưng sáng mùng một Tết lại leo lên xe đi diễn xa. Hết tháng Giêng về thì dưa hấu hư, bánh chưng bánh tét ỉu, hoa thì héo hết. May mắn là mấy năm nay tôi còn được ăn Tết cùng gia đình chắc có lẽ mọi thứ vui và sum vầy hơn hồi xưa đi hát.

Cám ơn anh chị đã chia sẻ về ngày Tết của gia đình với độc giả, chúc cả gia đình một mùa Tết thật mạnh khỏe và hạnh phúc!