Loại virus bị xoá sổ gần 40 năm trước tại Anh bất ngờ "tái xuất": Dấu hiệu bệnh là gì?

Vương Quốc Anh, giống như nhiều đất nước phát triển khác, đã không ghi nhận bệnh bại liệt kể từ những năm 1980, do tỷ lệ phủ vaccine phòng bệnh cao.

Cho tới nay, vẫn không có trường hợp mắc bệnh nào được báo cáo.

Tuy nhiên, Cơ quan An ninh Y tế Vương Quốc Anh (UKHSA) cho biết họ đã tìm thấy dấu vết của virus bại liệt trong quá trình giám sát định kỳ các mẫu nước thải được thu thập từ Công trình Xử lý Nước thải London Beckton. Đây là nhà máy xử lý nước thải của gần 4 triệu dân số ở phía Bắc và phía Đông của thủ đô London.

“Các cuộc điều tra đang được tiến hành sau khi chúng tôi phát hiện một số loại virus trong mẫu nước thải được lấy từ tháng 2 tới tháng 6 năm nay”, các nhà chức trách cho hay.

Phát hiện cho thấy có khả năng “đã có sự lây lan giữa những người sống ở khu vực phía Bắc và Đông thủ đô London, bởi có sự xuất hiện của virus bại liệt loại 2 trong chất thải của những người dân này”.

Loại virus bại liệt loại 2 có nguồn gốc từ vaccine - trái ngược với chủng hoang dã - là một dạng virus sống, được giảm độc lực và sử dụng trong vaccine chống bại liệt đường uống. Nhiều quốc gia, bao gồm cả Vương Quốc Anh và Hoa Kỳ, hiện đã không sử dụng vaccine bại liệt đường uống.

Các quan chức y tế Vương Quốc Anh cho biết loại virus bại liệt có nguồn gốc vaccine được phát hiện ở Anh “trong một số trường hợp hiếm có thể gây bệnh nghiêm trọng, ví dụ như bại liệt, ở những người chưa được tiêm vaccine đầy đủ”.

Cho đến nay, virus bại liệt mới chỉ được tìm thấy trong mẫu nước thải, nhưng giới quan chức Anh đang tiến hành điều tra để xác định xem có sự lây truyền virus trong cộng đồng hay không.

Bệnh bại liệt đã bị xóa sổ ở nhiều quốc gia nhờ chiến dịch tiêm chủng mở rộng

Giả thuyết về nguồn gốc virus bại liệt "tái xuất" tại Anh

Giống như nhiều quốc gia khác trên thế giới, Anh cũng đang phải vật lộn với đại dịch virus corona và virus gây bệnh đậu mùa khỉ.

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã tuyên bố Vương Quốc Anh không còn bệnh bại liệt nguồn gốc hoang dã từ năm 2003. Trường hợp cuối cùng mắc chủng virus này tại Anh là vào năm 1984.

Bà Vanessa Saliba, chuyên gia dịch tễ học, tư vấn viên tại Cơ quan An ninh Y tế Vương quốc Anh (UKHSA), cho biết: “Virus bại liệt có nguồn gốc từ vaccine là rất hiếm và nguy cơ gây bệnh đối với cộng đồng là cực kỳ thấp”.

“Chúng tôi đang khẩn trương điều tra để hiểu rõ hơn về sự liên quan giữa các mẫu virus thu thập được cũng như mức độ lây truyền", nữ chuyên gia cho hay.

Bà nói thêm: “Cho đến nay chưa có trường hợp mắc bệnh nào được báo cáo hoặc xác nhận”.

Bệnh bại liệt là bệnh truyền nhiễm gây liệt và có khả năng gây tử vong. Virus gây bệnh bại liệt xâm nhập vào hệ thần kinh và lây truyền chủ yếu qua đường phân - miệng.

Bệnh bại liệt không có cách chữa trị nhưng tiêm chủng là biện pháp giúp nhiều quốc gia trên thế giới xoá sổ được chủng bại liệt hoang dã.

Công trình Xử lý Nước thải London Beckton được chụp vào tháng 6/2013 (Ảnh: CNN)

Chính phủ Anh cho biết tỷ lệ phủ vaccine của bệnh bại liệt tại quốc gia này lớn hơn 95%, phần lớn thông qua chương trình tiêm chủng định kỳ cho trẻ nhỏ.

Dịch vụ Y tế Quốc gia Vương Quốc Anh (NHS) cho biết họ thường phát hiện từ 1-3 “chủng virus bại liệt mỗi năm” trong nước thải, nhưng các mẫu thường đơn lẻ và không có sự liên quan tới nhau. 

“Trong trường hợp này, phân tích di truyền cho thấy các chủng được xác định từ tháng 2 đến tháng 6 năm 2022 có liên quan đến nhau. Điều này cho thấy việc điều tra mức độ lây truyền là cần thiết”, NHS cho biết thêm.

Kịch bản có khả năng xảy ra nhất là một người vừa uống vaccine bại liệt từ một quốc gia sử dụng vaccine bại liệt dạng uống, gần đây đã nhập cảnh vào Vương Quốc Anh. Các nhà chức trách cho biết Vương Quốc Anh đã ngừng sử dụng các loại vaccine đường uống như vậy vào năm 2004.

Vaccine bại liệt đường uống được sản xuất từ virus bại liệt sống đã được làm suy yếu. Do đó, việc đào thải virus qua phân trong khoảng thời gian ngắn là có thể xảy ra. Các chuyên gia cho rằng đây có thể là lý do khiến các mẫu nước thải có virus bại liệt.

Chung tay xóa bỏ bại liệt

Vaccine là phương pháp đặc hiệu phòng chống bại liệt (Ảnh minh họa)

Sau thông báo của Vương Quốc Anh, tổng giám đốc WHO, ông Tedros Adhanom Ghebreyesus, đã viết trên mạng xã hội rằng: “Giám sát, tiêm chủng và đầu tư cho chương trình  #EndPolio (Xóa bỏ Bại liệt) là rất quan trọng”. 

Theo "Sáng kiến Xóa bỏ Bại liệt Toàn cầu", một chương trình hoạt động nhằm chấm dứt tất cả các trường hợp mắc virus bại liệt hoang dã hoặc liên quan tới vaccine, mặc dù bại liệt đã được xoá bỏ phần lớn trên thế giới nhưng tại Afghanistan và Pakistan, căn bệnh này vẫn đang lưu hành. 

“Điều quan trọng là tất cả các quốc gia, đặc biệt là những quốc gia có sự giao thương, vận chuyển, đi lại lớn với các nước có lưu hành bệnh bại liệt cần tăng cường giám sát để phát hiện nhanh bất kỳ ca lây nhiễm nào, từ đó có phản ứng kịp thời”, chương trình nhấn mạnh.

Trong khi đó, các quan chức y tế ở London đang kêu gọi các bậc cha mẹ đảm bảo trẻ nhỏ được tiêm chủng vaccine bại liệt đầy đủ để ngăn chặn bất kỳ đợt bùng phát bệnh nào. Chính phủ Anh cho biết NHS sẽ vận động các bậc cha mẹ có con dưới 5 tuổi và chưa được tiêm chủng đầy đủ vaccine bại liệt ở London đưa con đi tiêm phòng.