Loại cây mọc dại đầy bờ ruộng, được đồn là có thể "nuốt trọn" tế bào ung thư gan: Thực hư thế nào?

Loại cây đang được nhắc tới là bạch hoa xà thiệt thảo, hay còn gọi là lưỡi rắn hoa trắng, lưỡi rắn trắng, bòi ngòi bò. Cây có tên khoa học Hedyotis diffusa Willd. Bạch hoa xà thiệt thảo mọc hoang nhiều ở bờ ruộng, bờ mương, sườn núi, hai bên đường đi,...

Liên quan tới tin đồn "bạch hoa xà thiệt thảo có thể 'nuốt' hết tế bào ung thư, giúp khỏi K gan", bác sĩ Chu Thị Dung – Bệnh viện Đại học Y Dược TP Hồ Chí Minh (Cơ sở 3) - cho rằng thực tế, đến nay chưa có nghiên cứu lâm sàng chất lượng cao nào chứng minh vị thuốc này có thể chữa khỏi ung thư gan ở người. Các nghiên cứu trong phòng thí nghiệm và trên động vật cho thấy bạch hoa xà thiệt thảo có khả năng ức chế sự phát triển của một số dòng tế bào ung thư, giảm viêm, chống oxy hóa.

“Tuy nhiên, đây chỉ là bằng chứng tiền lâm sàng, chưa đủ để khuyến cáo dùng như phương pháp điều trị thay thế cho phác đồ y học hiện đại”, bác sĩ Dung nói.

Bộ Y tế Việt Nam đã đưa bạch hoa xà thiệt thảo vào "Danh mục 70 cây thuốc nam" với công năng thanh nhiệt, giải độc, lợi tiểu, hỗ trợ tiêu khối kết. Tuy nhiên, không có hướng dẫn chính thức nào của Bộ Y tế về việc dùng bạch hoa xà thiệt thảo để điều trị đơn độc ung thư gan.

Bác sĩ Dung khẳng định: “Bạch hoa xà thiệt thảo có tiềm năng hỗ trợ trong điều trị ung thư gan nhưng tác dụng này cần được đầu tư nghiên cứu thêm. Loại cây này không phải thuốc đặc trị và không nên thay thế phác đồ y học hiện đại như phẫu thuật, hóa trị, xạ trị”.

Tác dụng được công nhận của bạch hoa xà thiệt thảo

Theo y học cổ truyền, bạch hoa xà thiệt thảo vị ngọt, tính hàn, có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, lợi niệu, tiêu viêm. Cây thường dùng hỗ trợ điều trị trong các trường hợp: mụn nhọt, viêm nhiễm, áp-xe; viêm đường tiết niệu, tiểu buốt, tiểu rắt; viêm gan, vàng da, viêm dạ dày ruột và một số bệnh viêm nhiễm đường hô hấp như viêm họng, viêm phổi.

Bác sĩ Dung cho biết, y học hiện đại cũng ghi nhận các nhóm hoạt chất trong bạch hoa xà thiệt thảo như flavonoid, iridoid, anthraquinon, acid phenolic có tác dụng kháng viêm, chống oxy hóa, ức chế tăng sinh tế bào bất thường. Tuy nhiên, tác dụng này mới dừng ở mức hỗ trợ, chưa thể coi là thuốc đặc trị.

Bác sĩ Dung lưu ý, mọi người không tự ý dùng bạch hoa xà thiệt thảo thay thế thuốc điều trị ung thư hoặc các bệnh mạn tính mà không có chỉ định của bác sĩ. Ngoài ra, cần chọn nguồn dược liệu rõ ràng.

Theo khuyến cáo của Bộ Y tế, khi sử dụng dược liệu, cần dùng những loại được kiểm nghiệm chất lượng, tránh mua hàng trôi nổi vì dễ bị nhầm lẫn với các loại khác. Đặc biệt, bạch hoa xà thiệt thảo dễ bị nhầm với bạch hoa xà (Plumbago zeylanica) – một loại cây có độc, dễ nhiễm tạp chất, thuốc bảo vệ thực vật, kim loại nặng.

Liều dùng bạch hoa xà thiệt thảo theo kinh nghiệm y học cổ truyền là 15–60g dược liệu khô/ngày, sắc uống; có thể giã đắp ngoài da. Tuy nhiên, liều lượng chính xác và cách dùng nên do thầy thuốc y học cổ truyền chỉ định, tùy tình trạng sức khỏe.

Khi sử dụng bạch hoa xà thiệt thảo, mọi người cần thận trọng khi phối hợp với thuốc tây (đặc biệt là thuốc hóa trị, thuốc chống đông máu) vì có nguy cơ tương tác, làm thay đổi hiệu quả hoặc tăng tác dụng phụ của thuốc.

Phụ nữ mang thai, cho con bú, trẻ nhỏ dưới 6 tuổi; người thể hàn, tỳ vị hư hàn (dễ tiêu chảy); nam giới yếu sinh lý nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng bạch hoa xà thiệt thảo.

Đặc biệt, nếu nếu xuất hiện các triệu chứng bất thường như tiêu chảy, dị ứng, vàng da tăng, mệt mỏi nhiều khi đang sử dụng, cần ngưng và đi khám ngay.

Bạch hoa xà thiệt thảo là vị thuốc nam được Bộ Y tế công nhận, có nhiều tác dụng hỗ trợ sức khỏe, đặc biệt trong thanh nhiệt, giải độc, kháng viêm. Tuy nhiên, không có bằng chứng khoa học đủ mạnh để khẳng định có thể chữa khỏi ung thư gan. Người dân nên sử dụng vị thuốc này đúng hướng dẫn, dưới sự giám sát của bác sĩ và tuyệt đối không bỏ điều trị y học hiện đại, bác sĩ Dung tư vấn.

Điều quan trọng nhất để phòng ngừa ung thư

Bác sĩ Dung cho hay để phòng ngừa ung thư, điều quan trọng nhất mà mọi người cần làm đó là duy trì lối sống lành mạnh. Theo đó, người dân nên:

- Ăn uống cân đối, ưu tiên rau xanh, trái cây tươi, hạn chế rượu bia, thuốc lá và thực phẩm chế biến sẵn.

- Tập luyện thể dục ít nhất 150 phút mỗi tuần với các hoạt động phù hợp như đi bộ nhanh, đạp xe, bơi lội hoặc các môn thể thao ưa thích giúp tăng sức đề kháng và giảm nguy cơ mắc nhiều bệnh, trong đó có ung thư.

- Khám sức khỏe định kỳ và tầm soát ung thư theo khuyến cáo của bác sĩ để phát hiện sớm bệnh khi chưa có triệu chứng, từ đó nâng cao hiệu quả điều trị và cơ hội khỏi bệnh.