Củ năng - loại củ xấu xí quen thuộc nhưng ít người biết, ăn đều có thể mang lại 5 lợi ích cho cơ thể

Trong nhiều gia đình Việt, củ năng (còn gọi là củ mã thầy) thường chỉ xuất hiện như một món ăn giải nhiệt mùa hè, dùng kèm chè, nước mát hay các món tráng miệng. Tuy nhiên, ít ai ngờ rằng loại củ nhỏ, giòn ngọt này lại sở hữu giá trị dinh dưỡng đáng kể và mang đến nhiều lợi ích sức khỏe nếu được sử dụng hợp lý, đều đặn trong chế độ ăn hằng ngày.

Củ năng là phần củ của một loài cây thủy sinh, có hàm lượng nước cao, giàu chất xơ cùng nhiều vitamin và khoáng chất cần thiết. Trong bối cảnh lối sống hiện đại khiến nhiều người gặp vấn đề về tiêu hóa, tim mạch hay chuyển hóa, củ năng ngày càng được các chuyên gia dinh dưỡng đánh giá cao như một thực phẩm tự nhiên hỗ trợ sức khỏe toàn diện.

1. Hỗ trợ hệ tiêu hóa, giảm nguy cơ táo bón

Một trong những lợi ích nổi bật nhất của củ năng là tác động tích cực đến hệ tiêu hóa. Nhờ giàu chất xơ và nước, củ năng giúp kích thích nhu động ruột, làm mềm phân và giảm nguy cơ táo bón. Điều này đặc biệt có ý nghĩa với người trung niên, cao tuổi hoặc những người thường xuyên ăn nhiều đạm, dầu mỡ nhưng thiếu rau xanh.

Theo các nghiên cứu dinh dưỡng, chỉ cần tăng thêm khoảng 5g chất xơ mỗi ngày có thể giúp giảm đáng kể nguy cơ táo bón. Việc bổ sung củ năng vào bữa ăn phụ hoặc dùng kèm bữa chính không chỉ giúp no lâu mà còn hỗ trợ duy trì hoạt động ổn định của đường ruột.

2. Góp phần kiểm soát đường huyết

Dù có vị ngọt tự nhiên, củ năng lại sở hữu chỉ số đường huyết tương đối thấp. Hàm lượng chất xơ trong củ năng giúp làm chậm quá trình hấp thu đường vào máu, từ đó hạn chế tình trạng tăng đường huyết đột ngột sau bữa ăn.

Với người có nguy cơ tiền tiểu đường hoặc đang kiểm soát đường huyết, củ năng có thể trở thành lựa chọn thay thế lành mạnh cho các món tráng miệng nhiều đường. Tuy nhiên, các chuyên gia vẫn khuyến cáo cần kiểm soát khẩu phần và không nên lạm dụng, đặc biệt với bệnh nhân tiểu đường.

3. Bảo vệ sức khỏe tim mạch

Củ năng chứa kali - khoáng chất quan trọng giúp điều hòa huyết áp và cân bằng điện giải trong cơ thể. Nhiều nghiên cứu cho thấy, chế độ ăn đủ kali có thể giúp giảm nguy cơ tăng huyết áp và các biến cố tim mạch.

Bên cạnh đó, củ năng gần như không chứa chất béo, lượng calo thấp, phù hợp với người đang kiểm soát mỡ máu hoặc có bệnh lý tim mạch. Các chất chống oxy hóa tự nhiên trong củ năng còn góp phần làm chậm quá trình lão hóa mạch máu, giảm stress oxy hóa – yếu tố liên quan mật thiết đến các bệnh tim mạch mạn tính.

4. Thúc đẩy lợi tiểu, hỗ trợ đào thải độc tố

Nhờ hàm lượng nước cao cùng một số hợp chất lợi tiểu tự nhiên, củ năng có tác dụng hỗ trợ cơ thể đào thải nước dư thừa và các chất chuyển hóa. Điều này đặc biệt hữu ích với những người hay bị phù nhẹ, ít vận động hoặc có chế độ ăn nhiều muối.

Việc bổ sung các loại thực phẩm giàu nước như củ năng giúp tăng lượng nước tiểu một cách tự nhiên, từ đó giảm gánh nặng cho thận và hỗ trợ quá trình “giải độc” sinh lý của cơ thể. Tuy nhiên, tiêu thụ quá nhiều cũng có thể gây mất cân bằng điện giải, do đó cần ăn ở mức vừa phải.

5. Tăng cường miễn dịch, giảm viêm

Củ năng cung cấp nhiều vi chất như vitamin C, kẽm, sắt - những thành phần quan trọng đối với hệ miễn dịch. Ngoài ra, các chất chống oxy hóa trong củ năng giúp trung hòa gốc tự do, giảm nguy cơ viêm mạn tính.

TS.BS Nguyễn Thị Lan Hương - chuyên gia dinh dưỡng lâm sàng cho biết: Củ năng là thực phẩm có giá trị sinh học tốt, phù hợp với nhiều đối tượng. Khi được sử dụng đúng cách, kết hợp với chế độ ăn đa dạng, củ năng có thể góp phần cải thiện tiêu hóa, hỗ trợ tim mạch và tăng cường sức đề kháng. Tuy nhiên, người có tỳ vị yếu hoặc rối loạn tiêu hóa nên dùng với lượng nhỏ và ưu tiên chế biến chín.

Lưu ý khi sử dụng củ năng

Dù mang lại nhiều lợi ích, củ năng có tính mát nên không phù hợp để ăn quá nhiều với người dễ tiêu chảy, lạnh bụng. Củ năng cũng dễ nhiễm khuẩn nếu môi trường nước không đảm bảo, vì vậy cần rửa thật sạch, ngâm nước muối loãng và hạn chế ăn sống.

Với người mắc bệnh tiểu đường, củ năng không nên dùng thay thế thực phẩm chính mà chỉ nên coi là món ăn bổ trợ.

Để đa dạng bữa ăn và tận dụng tối đa giá trị dinh dưỡng, có thể chế biến củ năng thành nhiều món như: Canh củ năng nấu sườn hoặc nấu tôm thanh mát; Củ năng xào nấm, xào rau củ; Chè củ năng hạt sen, củ năng nấu đậu xanh; Salad củ năng trộn mè rang hoặc sữa chua