Cô dâu trẻ em đối mặt án tử hình ở Iran nếu không trả “tiền máu”

Dây thừng tại một cuộc biểu tình phản đối án tử hình ở Iran diễn ra ở Paris. Iran là quốc gia hành quyết phụ nữ nhiều nhất thế giới. (Ảnh: Getty Images)

Một phụ nữ Iran từng là cô dâu trẻ em có nguy cơ bị hành quyết nếu không thể quyên đủ 10 tỷ Toman (khoảng 80.000 Bảng Anh) để trả cho gia đình nạn nhân trước tháng 12. Goli Kouhkan, 25 tuổi, đã ngồi tù suốt 7 năm tại nhà giam trung tâm Gorgan, miền Bắc Iran, sau khi bị kết án tử hình vì tội giết chồng trong một vụ xô xát năm 2018. Khi đó cô mới 18 tuổi.

Theo các tổ chức nhân quyền, vụ việc phản ánh sự bất bình đẳng giới sâu sắc ở Iran, nơi hôn nhân trẻ em vẫn hợp pháp và phụ nữ gần như không có cơ chế bảo vệ trước bạo lực gia đình. Ông Mahmood Amiry-Moghaddam, Giám đốc Tổ chức Nhân quyền Iran có trụ sở tại Na Uy, cho rằng bản án của Kouhkan là biểu tượng cho cách chính quyền sử dụng án tử hình để gieo rắc sợ hãi và duy trì các luật lệ mang tính phân biệt.

Kouhkan thuộc cộng đồng người Baluch - nhóm dân tộc thiểu số bị thiệt thòi chiếm khoảng 2% dân số Iran. Không có giấy tờ tùy thân chính thức, cô bị gả cho người anh họ năm 12 tuổi, sinh con trai đầu lòng năm 13 tuổi và nhiều năm bị chồng bạo hành. Khi tìm về nhà cha mẹ để trốn chạy, cô bị buộc quay lại vì “con gái chỉ được về nhà trong tấm vải liệm”.

Theo hồ sơ của Tổ chức Nhân quyền Iran, trong ngày xảy ra án mạng, Kouhkan phát hiện chồng đánh con trai 5 tuổi và gọi họ hàng đến giúp. Xô xát dẫn đến cái chết của người chồng. Kouhkan tự gọi xe cứu thương và trình báo cảnh sát, nhưng sau đó bị bắt cùng người anh họ. Không có luật sư và bị ép cung, cô ký vào bản nhận tội dù không biết chữ.

Theo luật qisas (báo thù tương ứng) của Iran, gia đình nạn nhân có thể tha thứ nếu nhận “tiền máu”. Hiện trại giam đã thương lượng để Kouhkan được ân xá nếu trả 10 tỷ Toman và rời khỏi thành phố Gorgan, song cô khó có khả năng huy động khoản tiền lớn này. Con trai cô, nay 11 tuổi, đang được ông bà nội nuôi dưỡng.

Các nhà hoạt động cho rằng trường hợp của Kouhkan không phải cá biệt. Bà Ziba Baktyari, thành viên tổ chức Brashm bảo vệ quyền phụ nữ vùng Balochistan, cho biết nhiều phụ nữ Baluch bị tước quyền cơ bản, bị ép kết hôn sớm và ít khi được tiếp cận giáo dục.

Theo dữ liệu của các tổ chức nhân quyền, Iran là quốc gia hành quyết phụ nữ nhiều nhất thế giới. Năm 2024, ít nhất 31 phụ nữ bị tử hình vì tội danh liên quan đến ma túy, giết người và an ninh; con số cao nhất trong hơn 15 năm. Từ đầu năm 2025 đến nay, ít nhất 30 phụ nữ đã bị hành quyết.