Chiến thần: Từ triệu view đến “bão gạch”

Có 1 sự thật nghiệt ngã: Càng vụt sáng nhanh chóng, càng dễ tan biến trong chớp mắt. Đặc biệt, với những "thần tượng" hay "thánh livestream" được cộng đồng mạng tung hô dựa trên cảm xúc bộc phát, họ thường bị chính đám đông ấy quay lưng không thương tiếc. Vì sao ư? Bởi một ngày đẹp trời, người ta chợt nhận ra: "Họ chẳng hoàn hảo như mình từng tưởng tượng”. 

Đây không phải ngẫu nhiên, mà dường như là “lời nguyền”.

Không phải ai nổi tiếng nhờ livestream bán hàng, hay ngược lại, bán hàng livestream rồi trở thành người nổi tiếng, đều đi theo một con đường "định mệnh" đầy drama này. Song, điều đặc biệt là phần lớn các idol livestream đang vướng vào lùm xùm hiện nay lại có những điểm tương đồng này.

Họ thường bùng nổ danh tiếng quá nhanh, quá dễ, nhưng rồi đến một ngày lại không thể kiểm soát nổi ánh hào quang của chính mình. Lý do? Có thể vì họ thiếu kiến thức nền tảng trong lĩnh vực mình đang làm, sẵn sàng nhận những "kèo" kiếm tiền mà không nắm rõ đầu cua tai nheo, hoặc liều lĩnh dấn thân vào những sân chơi mà họ chưa từng hiểu thấu.

Hằng Du Mục và Quang Linh Vlogs là 2 cái tên điển hình cho hành trình xây dựng thương hiệu từ thiện cảm, tình yêu của cộng đồng mạng.

Hằng Du Mục, một cô gái từng lang thang du mục ở Trung Quốc, quay về Việt Nam với vốn liếng là vài video TikTok kể chuyện đời và bán táo đỏ Tân Cương. Quang Linh thì từ một anh chàng làm thiện nguyện ở Angola, về quê nhà livestream chốt đơn. Cả hai đều khởi đầu với hình ảnh chân chất, gần gũi: Hằng thì “chị rọt” mộc mạc, Quang Linh thì “em rọt” thật thà. Cũng chính từ xuất phát điểm cực kỳ lợi thế này mà cặp em này “gặp thời” phất lên như diều gặp gió. Từ những buổi livestream giản đơn, họ nhanh chóng trở thành “chiến thần” với hàng triệu lượt xem và doanh thu khủng.

Cho những ai chưa rõ về xu hướng mua hàng qua livestream, thì yếu tố cảm xúc đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong quyết định mua sắm trên các nền tảng. Khác với mua hàng truyền thống, nơi người ta cân nhắc kỹ về giá cả và chất lượng, khi xem livestream của Hằng Du Mục và Quang Linh, khán giả thường bị cuốn theo không khí sôi động, những câu chuyện thú vị và sự tương tác trực tiếp. Việc mua hàng trong trường hợp này không chỉ để sở hữu sản phẩm, mà còn là cách để ủng hộ, bày tỏ tình cảm với thần tượng của mình. Chẳng hạn, nhiều người từng bình luận rằng họ “mua táo đỏ vì Hằng Du Mục” hay “chốt đơn bánh Trung thu vì thương Quang Linh”, cho thấy động cơ tiêu dùng không hoàn toàn dựa trên nhu cầu thực tế mà là sự đồng cảm và yêu mến.

Hiệu ứng đám đông và niềm tin vào cộng đồng cũng góp phần lớn. Hằng Du Mục và Quang Linh sở hữu lượng người theo dõi khổng lồ (hàng triệu trên TikTok và Facebook), tạo nên một cộng đồng fan trung thành. Khi thấy nhiều người cùng chốt đơn, khen ngợi sản phẩm, người xem dễ bị cuốn theo tâm lý “người khác mua thì mình cũng muốn thử”. Điều này càng được củng cố khi cả hai thường gắn sản phẩm của mình với những giá trị tích cực, như việc Quang Linh dùng lợi nhuận làm từ thiện hay Hằng Du Mục quảng bá đặc sản Việt Nam. 

Khi vướng lùm xùm về quảng cáo sai sự thật trong thời gian trước, sự chân thành trong lời xin lỗi và thái độ cầu thị của họ vẫn giữ được lòng tin từ một bộ phận lớn khán giả.

Nhưng cặp chị em này lại không biết điểm dừng.

Họ tiếp tục chọn dấn thân vào 1 lĩnh vực, ngành hàng cần nhiều kiến thức chuyên sâu, không chỉ là nhận thông tin rồi quảng cáo mà không cần hiểu sâu về sản phẩm. Ví như ở những sản phẩm, ngành hàng liên quan đến sức khỏe là kẹo rau mà họ đang dấn thân. Khi ở trong lĩnh vực cần kiến thức, kỹ năng đọc hiểu bao bì, định lượng hay cách nói sao chính xác nhất…. thì Hằng Du Mục và Quang Linh lộ ra khuyết điểm ngay. Hoặc như với hàm lượng yến trong mỗi lọ yến 70ml là bao nhiêu, thì Hằng Du Mục cũng không nhận ra điều vô lý khi phát ngôn “trong 1 hũ yến có 30g (mà đúng ra là 0,3g) yến tươi, đưa ra lý do “nhãn hàng nhắc bài sai” nên nói sai.

Việc “gặp biến” khi liều lĩnh dấn thân vào 1 lĩnh vực mà mình chưa đủ kiến thức, là sớm muộn. Như giọt nước tràn ly, một lúc nào đó người mua hàng cũng không đủ “bao dung” cho những lỗi sai của Hằng Du Mục hay Quang Linh Vlogs nữa.

Phạm Thoại lại khác.

Sự yêu quý và ủng hộ của khách hàng, cộng đồng mạng dành cho nhân vật này cứ lên xuống biến động theo biểu đồ hình Sin. Hiện tại, nó đang chạm đáy.

Thay vì đi lên bằng cảm tình số đông, Phạm Thoại chọn cách nổi tiếng khi gắn mình với “scandal”, thị phi và hiệu ứng đám đông. Dù gây ra nhiều tranh cãi, có người yêu có người ghét, song Thoại vẫn nổi tiếng và kiếm được nhiều tiền trong lĩnh vực này là điều không thể phủ nhận.

Từ đám cưới giả thu hút sự chú ý, cãi lộn tay đôi với khách hàng, đến những phát ngôn gây sốc, sau mỗi vụ việc Phạm Thoại hâm nóng tên tuổi để mở các megalive bán hàng. Không ít người chỉ vào xem cho vui, một phần trong số họ vẫn “chốt đơn” vì tâm lý bị cuốn theo không khí sôi động hoặc vì giá rẻ, khuyến mãi hấp dẫn (dù không biết có thật sự cần đến món hàng ấy không) điều mà Phạm Thoại thường xuyên tung ra để giữ chân khách hàng.

Vừa khác lại vừa giống với Quang Linh Vlogs, Hằng Du Mục, Phạm Thoại đang gây ra thất vọng lớn, uy tín gần như đi lùi về vạch xuất phát sau khi nổi tiếng, vì liều lĩnh dấn thân vào lĩnh vực mà mình không hiểu. Đó là: Từ thiện!

Từ thiện vốn là công việc phức tạp, cần có sự quản lý chặt chẽ và có đơn vị chuyên nghiệp, có kiến thức và hiểu biết sâu sắc thực hiện, Phạm Thoại đã không khôn ngoan khi lựa chọn đi vào con đường này và không thể minh bạch như tất cả kỳ vọng.

Phạm Thoại nghĩ rằng đứng ra mở 1 phiên live sao kê từ thiện giữa lúc cơn phẫn nộ của khán giả đạt đỉnh thì sẽ hoá giải được tất cả, như việc mở nút thắt sợi dây thừng đang rối hay bấm công tắc mở đèn khi tất cả đang chìm trong “bóng tối” của vạn câu hỏi thắc mắc… Nhưng điều Thoại không lường được là livestream sao kê không giải quyết được điều gì cả! Nhất là sau khi phiên live ấy, có quá nhiều thông tin khác được tìm thấy, như đập lại những lý lẽ mà Thoại đưa ra, khiến công chúng không thể ngồi yên, không thuyết phục được số đông và mọi thứ lại tiếp tục mất kiểm soát.

Phạm Thoại rõ ràng đã khoác lên mình chiếc áo quá rộng.

Có thể thấy, dù vì lý do này hay lý do khác, họ - những idol nổi lên từ livestream bán hàng, đã bước qua ranh giới ban đầu, dấn thân đầy liều lĩnh vào những “ngách” mới thiếu tính toán, dẫn đến những cú vấp ngã về uy tín, quên mất giá trị cốt lõi đã giúp họ thành công: Sự tin tưởng từ khán giả. Nếu không thay đổi, những “nước đi sai lầm” này có thể khiến họ đánh mất tất cả những gì đã xây dựng.

Tưởng là bước đi thông minh, ai ngờ lại thành “con dao hai lưỡi”. Đỉnh cao vinh quang giống như cái bánh kem ngon lành ăn nhiều thì ngọt, nhưng ăn quá đà là ngấy, thậm chí… ngộ độc. 

Khi KOC tự huỷ hoại mình vì sai lầm, khán giả có tàn nhẫn không khi hôm trước còn tung hô những người này là thần tượng, hôm sau đã kêu gọi tẩy chay? Trả lời câu hỏi này, anh Nguyễn Đình Thành - Đồng sáng lập kiêm Giám đốc điều hành Elite PR School nhận định:

“Người ta có câu ‘Cả đời làm tốt chỉ một lần làm việc xấu là bỏ đi’. Trong trường hợp này họ có thể mắc phải sai lầm và cung cấp thông tin không chính xác, từ đó mất đi phần nào lòng tin của công chúng mục tiêu.

Mà chúng ta đều biết, lòng tin trên mạng xã hội là những lâu đài trên cát, xây rất nhanh nhưng cũng rất dễ sụp đổ. Sự hâm mộ có thể đến nhanh và đi cũng nhanh, đã có những người nổi tiếng trên mạng không thể chịu nổi việc mất fan hoặc mất đi sự chú ý của xã hội.

Đừng quên rằng khi là một KOL/KOC thì mỗi lời bạn nói ra đều có tác động đến tâm lý, thậm chí là hành động của người khác. Bạn là người chịu trách nhiệm gián tiếp với hành động của người nhận thông tin từ mình. Nhiều khi, sai một ly, đi một dặm nên truyền thông là một nghề khắc nghiệt, nếu bạn không chịu trách nhiệm được với những gì mình nói ra thì không nên nói ra”.

Câu chuyện của Hằng Du Mục, Quang Linh Vlogs hay Phạm Thoại, đến thời điểm hiện tại vẫn đang gây tranh cãi, chưa thật sự có một kết luận ngã ngũ, song, với tất cả những gì diễn ra trong 2 tuần qua đã đủ để chúng ta nhìn nhận và đặt ra câu hỏi:

Vậy làm sao để các KOC, KOL livestream bán hàng thoát khỏi vòng xoáy “nổi tiếng - vướng phốt”? 

Đơn giản, nhưng không dễ làm.

Ở phía KOC, họ cần minh bạch như gương, chọn con đường phát triển kỹ lưỡng như chọn người yêu, và trên hết, đừng coi lòng tin của khán giả là khăn giấy - xài một lần rồi vứt. 

Còn khán giả? Đừng vội đội vương miện cho “thần tượng TikTok” nào quá sớm, đừng trao lòng tin quá sớm, phải biết cách đặt câu hỏi. Khi KOL ý thức được trách nhiệm của mình trong mỗi lời nói, mỗi việc làm, khán giả bớt mộng, may ra cái kịch bản drama này mới có hồi kết đẹp - chứ không phải tỉnh giấc trong tiếng chửi rần rần!