Tin KOC cũng như tin lời crush, mở đầu ngọt ngào kết thúc đắng chát: Để mua hàng thông thái có khó?

Sân khấu hài của các “chiến thần”

"1 hộp như này như 1 bó rau, hay 1 đĩa rau luộc luôn đó. Mỗi ngày mọi người ăn giúp mình 2 - 3 viên sau bữa ăn là được", Quang Linh Vlogs từng hồn nhiên tuyên bố trong một buổi livestream, khiến khán giả tưởng tượng cảnh mình nhai kẹo mà bụng no như ăn buffet rau củ. 

Ngó sang Hằng Du Mục, tay cầm hũ yến sào 70ml, hào sảng khẳng định chứa tới 30g yến tươi -  nghe xong ai cũng muốn mua ngay để hóa thành tiên nữ trường sinh bất lão. Chưa kể giá thị trường tổ yến xịn đã vài triệu đồng/lạng, vậy mà Hằng bán rẻ hơn cả trà sữa trân châu.

Nhưng đời không như mơ, khách hàng nhận hàng về mới ngã ngửa: kẹo thì ngọt lịm chẳng thấy rau đâu, còn yến thì chắc chỉ đủ nuôi... một con kiến.

Đó chỉ là một vài ví dụ nhãn tiền trong các vụ ầm ĩ gần đây. Xin cam đoan, ai từng u mê bộ môn lướt livestream chốt đơn thì đều đã nghe qua những câu giới thiệu sản phẩm kiểu như này:

"Máy massage này nhỏ xíu mà đánh tan mỡ bụng trong 3 ngày, không cần tập gym luôn! Chị ơi em nói thật, không mua cái này là tiếc cả thanh xuân" - Thực tế: Máy rung ì ạch, dùng xong mỡ vẫn nguyên mà tay thì mỏi.

“Uống trà này 1 tuần giảm 5kg, vừa ngon vừa rẻ, không hiệu quả tui livestream ăn trà luôn!” - Thực tế: Trà toàn đường với hương liệu, uống xong tăng cân chứ giảm gì nổi.

"Cái vòng tay phong thủy này đeo vào là tiền vô như nước, tuần trước tui đeo thử đã trúng Vietlott rồi nha!" - Thực tế: Vòng tay nhựa giá 10K, đeo vào chỉ thấy nặng tay chứ tiền chẳng thấy đâu.

Nghe rồi ngồi đối chiếu với thực tế thì thấy đúng là hợm hĩnh thật. Như đúng ngay lúc xem trên live mọi thứ cứ gọi “nghe cũng hợp lý nhỉ”, “hay là mua 1 cái, hình như mình cũng đang thiếu…”. Với những chiêu thức khác nhau, nhưng ông hoàng ngôn ngữ - bà chúa chốt đơn qua livestream cứ “thôi miên” người mua và bán được những đơn hàng với số lượng không tưởng.

Livestream bán hàng giờ đây không chỉ là nơi chốt đơn mà còn là sân khấu hài bất đắc dĩ, nơi các KOC (Key Opinion Consumer) thi nhau "chém gió" để rồi khách hàng vừa cười vừa khóc khi mở hộp hàng.

Drama quảng cáo sai sự thật không phải chuyện mới.

Có 1 ai đó từng bình luận hề hước như thế này bên dưới 1 nội dung về livestream bán hàng nhưng bị… phốt, đó là: Luật chơi của KOC: Quảng cáo sai sự thật nhưng đừng sai người xem!

Tôi thấy thấm thật. 

Thực tế đã chỉ ra, các KOC chém gió càng to thì đơn hàng càng nhiều. Càng bị bóc phốt thì lại càng hot, một thời gian sau quay lại livestream bán tiếp như chưa có chuyện gì. Đó là trước khi có vụ kẹo rau ầm ĩ như hiện nay!

Tại sao khách hàng vẫn tin? 

Đó là vì tâm lý "mình thông minh hơn người khác" - ai cũng nghĩ mình sẽ không bị lừa, nhưng thực tế thì... tiền mất tật mang. Cộng đồng mạng từng cay đắng nhận xét: "Tin KOC cũng như tin lời crush, toàn ngọt ngào lúc đầu thôi."

Tại sao Hằng Du Mục, Quang Linh hay nhiều KOC khác vẫn "sống khỏe" sau drama? Vì "đánh kẻ chạy đi, ai đánh người chạy quảng cáo". TikTok, Facebook có quản lý, nhưng chỉ thỉnh thoảng khóa kênh, rồi vài hôm sau họ lại mọc lên như nấm với nick mới. Dù có quy định xử phạt quảng cáo sai sự thật, nhưng việc chứng minh và xử lý lại mất thời gian, trong khi KOC đã kịp kiếm vài trăm triệu từ đơn hàng.

Nếu bạn vẫn tin vào livestream kiểu "mua ngay kẻo hết", thì có lẽ bạn cũng tin "vé du hành vũ trụ giá 99K" là có thật. 

Làm sao để mua hàng thông thái hơn, không bị xoay như chong chóng?

Thực ra thế giới bán hàng trên livestream bây giờ muôn hình vạn trạng, trở mặt còn nhanh hơn cả người yêu cũ của bạn. Thành ra muốn làm người tiêu dùng thông thái cũng khó hơn lên trời, không phải luôn có công thức rõ ràng như trong sách giáo khoa, mở ra là có thể áp dụng chốt đơn không hớ. 

Vấn đề to tướng ở đây là: Ai sẽ bảo vệ người tiêu dùng trước KOC “lắm chiêu”? Người tiêu dùng phải mua hàng thông thái thế nào? Làm sao cho khỏi bị lừa đây trời?

Câu trả lời hơi thô nhưng mà thật: Không có ai ngoài chính bạn, không có cách mua hàng nào gọi là thông thái, không có biện pháp tuyệt đối nào để tránh bị lừa. 

Vậy thì chính mình - chính tôi và chính bạn, những người đang mua hàng qua livestream, sàn TTĐT hãy tự “bật chế độ” bảo vệ mình, trước khi nghĩ đến các chính sách từ nền tảng hay cảnh báo từ ai đó.

Tiền trong túi bạn, niềm tin cũng ở trong tay bạn, trao hay không trao, bạn là người quyết định đầu tiên, cứ như thế đi cho chắc!

Bạn còn nhớ lần đầu tiên mình mua hàng trên mạng rồi nhận về cú "plot twist" đi vào lòng đất chứ? Bạn còn nhớ cái cảm giác giận cả cuộc đời khi cầm trên tay thỏi son dưỡng bóng môi thành dầu ăn, chiếc áo thời trang như nùi giẻ và lọ collagen thần thánh mùi bột giặt? Nếu vẫn còn nhớ cái cảm giác đó thì… hãy cứng rắn lên.

Tôi không bênh vực KOC, nhưng cái sai không hẳn ở KOC - họ chỉ tận dụng lòng tin mỏng manh của người xem, thứ vốn đã bị bào mòn qua hàng loạt lần "chốt đơn trong ba nốt nhạc".

Nếu bạn đã đủ tỉnh táo ở bước số 1, thì bước số 2, làm sao để không bị KOC xoay như chong chóng? 

Tôi từng biết đến 3 quy tắc vàng để sống sót giữa rừng livestream mà mình học được từ các “thánh săn hàng online” như sau: Phải luôn nghi ngờ sản phẩm thần kỳ/ "Càng hối chốt đơn, càng phải bình tĩnh/ Câu thần chú: "Để tao Google cái đã!" - không ai chết vì chậm tay, chỉ chết vì nhanh dạ tin lời KOC.

Và ở 1 nguồn chia sẻ uy tín hơn từ chuyên gia, thì anh Lê Minh Tâm - Founder TGM Media đã có những lời khuyên như sau, để tất cả chúng ta ngày càng trở thành những người tiêu dùng thông thái hơn.

Anh Tâm cho rằng với các sản phẩm mới, người tiêu dùng nên mua thử, đừng mua sỉ ngay từ đầu. Bên cạnh, mỗi người cũng cần có thời gian để tìm hiểu, đọc review kĩ càng trước khi xuống tiền.

“Thời chưa có KOC, chưa có MXH thì khi tiêu dùng chúng ta vẫn phải nghe lời giới thiệu của người quen, bạn bè,... tức là mình có các kênh tham khảo thông tin. Còn bây giờ có MXH, có KOC thì tần suất thông tin và những lời khẳng định về sản phẩm nhiều hơn so với trước đây, mình có nhiều lựa chọn hơn. Nhưng như mọi người đã thấy, điều đó cũng tiềm ẩn rất nhiều rủi ro. 

Vậy nên với sản phẩm mới, chưa trải nghiệm bao giờ hay sản phẩm đắt đỏ thì không nên đầu tư quá nhiều ngay từ lần đầu, mua thử nghiệm thôi. Chẳng hạn như vụ yến sào vừa rồi, mua 1 - 2 lốc về sử dụng trước thì được nhưng mua số lượng lớn ngay từ đầu để làm quà cho đối tác, khách hàng lại là câu chuyện khác. Nếu vấn đề chỉ là thay đổi hàm lượng yến như phía KOC đưa ra thì ăn vào cũng không sao nhưng sản phẩm vẫn dính tai tiếng quảng cáo sai sự thật mà lại được đem tặng, làm ảnh hưởng đến uy tín của mình. 

Thực tế không ai có thể mua sắm thông thái ngay từ đầu, về cơ bản, người tiêu dùng chỉ cần thêm thời gian. Nếu đó không phải cái gì cấp bách thì chưa cần mua ngay và luôn mà hãy dành thời gian tìm hiểu thông tin, đối chứng. Bây giờ lượng tiêu dùng lớn, sản phẩm mới ra 1 - 2 tuần thôi là đã có rất nhiều feedback ở các nền tảng TMĐT, website,... cung cấp thông tin rõ ràng rồi” - anh Tâm nói. 

KOC có thể thật thà, nhưng cũng có thể “diễn sâu” để chốt đơn. Những sự việc quảng cáo sai sự thật gần đây đem đến một bài học rõ ràng: tin ai cũng được, nhưng phải kiểm tra trước. Đừng để ví tiền và lòng tin bị cuốn theo mấy câu khen ngọt lịm trên livestream.

Bạn luôn tin rằng mình thông minh, nhưng biết đâu đấy…