Các quán cà phê nghĩa trang ở Berlin

Các quán cà phê xuất hiện nhiều thêm, bên trong các bức tường nghĩa trang và thậm chí cả trong một lò hỏa táng cũ. Quán Lisbeth nằm gọn trong một hội trường giáo xứ cũ, xung quanh là những cây anh đào Nhật Bản cổ thụ.

Quán do cô Chiara de Martin Topranin quản lý. Cô tìm thấy quán thông qua một quảng cáo trực tuyến khá mơ hồ, tìm kiếm “một người quản lý một địa điểm tuyệt vời ở quận Mitte với một khu vườn tuyệt đẹp”.

Vừa nhâm nhi tách cappuccino vừa ngắm nhìn cánh đồng bia mộ nhấp nhô của nghĩa trang Tin lành Sophien, cô Topranin kể rằng, ban đầu cô rất ngần ngại khi chủ sở hữu tòa nhà tiết lộ rằng cô sẽ làm việc trong một nghĩa trang.

“Với một người Ý như tôi, điều đó là không thể tưởng tượng được”, cô nói. “Đối với chúng tôi, cái chết là điều cần phải che giấu. Khi tôi nói với gia đình, họ nói, ‘Chiara, con mất trí rồi sao?’ Nhưng càng ngẫm nghĩ, tôi càng nghĩ rằng mình nên làm điều này”.

Cô Topranin sớm nhận ra rằng khách hàng đến với cô “với một năng lượng khác biệt so với một quán cà phê thông thường”. “Ngay khi họ bước qua cổng nghĩa trang, họ dường như đồng cảm hơn một chút, dịu dàng hơn một chút”.

Cô cố gắng tạo ra sự cân bằng tinh tế với khách hàng, vừa tôn trọng những người đang đau buồn nhưng không làm mất lòng những người tìm kiếm một nơi để tận hưởng giờ nghỉ trưa. “Tôi không bao giờ nhận tổ chức đám cưới”, cô nói. “Tôi sẽ tổ chức tiệc sinh nhật nhưng phải hợp lý - không bao giờ là một bữa tiệc lớn. Tôi đã có những vị khách mang theo rượu của họ ra giữa các bia mộ. Sau đó, tôi khá nghiêm khắc và nói rằng, có một giới hạn”.

Thay đổi hình thức an táng

Mặc dù các quán cà phê nghĩa trang ở Berlin đang trở nên phổ biến, nhưng ít người biết rằng chúng bắt nguồn từ cuộc khủng hoảng AIDS và những thay đổi trong tập tục liên quan việc chôn cất.

Ông Bernd Boßmann được công nhận là cha đẻ của phong trào quán cà phê nghĩa trang. Quán Finovo của ông - quán cà phê nghĩa trang đầu tiên tại Đức vào năm 2006 - tọa lạc tại quận Schöneberg của Berlin, một trung tâm của cộng đồng LGBTQ+ trong hơn một thế kỷ.

Là cựu chiến binh trong cuộc chiến chống HIV những năm 1980, ông Boßmann đã công khai xu hướng tính dục của mình trong thời kỳ mà ông thường bị coi là “dịch bệnh đồng tính”.

Ông đã chứng kiến vô số người bạn qua đời khi đang ở độ tuổi sung sức. Nhiều người trong số họ được chôn cất tại nghĩa trang Old St Matthäus, nơi mà anh em nhà xuất bản truyện cổ tích Grimm đã an nghỉ một thế kỷ trước.

“Tôi nhận ra rằng mặc dù đó là một nơi yên bình cho người chết, nó lại là một nơi khủng khiếp cho người sống”, ông Boßmann, hiện 65 tuổi, chia sẻ. “Không có nơi nào dễ chịu để ngồi xuống, không có nơi nào để mua hoa, thậm chí không có nơi nào để đi vệ sinh. Đó là lúc tôi để ý đến tòa nhà nhỏ bị bỏ hoang gần cổng”. Từ tòa nhà đó, Finovo đã ra đời.

Sau gần 20 năm, ông Boßmann chuyển giao quyền quản lý quán cà phê cho cửa hàng hoa Red Poppy, và điểm đến tương tự xuất hiện trên khắp thành phố. Khi thế hệ người Đức mới ngày càng lựa chọn hỏa táng thay vì chôn cất, các nghĩa trang vấp phải khó khăn trong việc duy trì khuôn viên trong bối cảnh nhu cầu ngày càng giảm sút.

Sự hoang tàn khiến nhiều nơi trở thành mục tiêu của phá hoại và tội phạm. Trong khi đó, giá bất động sản thương mại lại tăng vọt, khiến việc tái sử dụng các tòa nhà nghĩa trang bỏ hoang trở thành một triển vọng hấp dẫn.

Nhiều khách hàng cho biết họ thấy cảm giác gần gũi với cái chết là một trải nghiệm an ủi đến bất ngờ. “Cá nhân tôi thấy thật tuyệt nếu đám tang của chính mình cũng được như vậy, khi cuộc sống thường nhật vẫn diễn ra xung quanh tôi”, ông André, một nhân viên xã hội 37 tuổi, chia sẻ trong bữa sáng muộn tại quán Cafe Friedberg nằm trong nghĩa trang ở quận Kreuzberg.

Xa hơn một chút về phía nam, 21 Gramm ở Neukölln – một khu vực đa văn hóa rộng lớn – tự coi mình là một “ốc đảo nhỏ” nằm tách biệt khỏi con phố Hermannstraße đông đúc. Nhà nguyện theo phong cách kiến trúc La Mã cổ đại từng là một kho chứa đồ bỏ hoang trước khi nó trở thành một điểm nóng cách đây tám năm.

“Nơi đây thật xanh tươi và luôn tràn đầy sức sống. Vì vậy, nó mang nhiều ý nghĩa về sự sống hơn là cái chết”, giáo viên yoga Ieva Grigalavičiūtė, người sống trong một căn hộ nhìn ra nghĩa trang, cho biết. “Tôi đến từ Lithuania và chúng tôi có câu nói rằng mỗi khi có người trong gia đình qua đời, sẽ có người được sinh ra. Vậy thì ở đây cũng vậy, phải không? Cái chết và sự tái sinh đi đôi với nhau”.