Sản phẩm bảo hiểm nhân thọ phổ biến
Thông thường, hợp đồng bảo hiểm nhân thọ có mức phí từ vài triệu đến vài chục triệu đồng mỗi năm, tùy theo độ tuổi, sản phẩm và số tiền bảo hiểm. Với những người chi 10–20 triệu đồng mỗi năm, sau 25 năm, tổng số tiền đã đóng có thể lên tới 250-500 triệu đồng, một con số không nhỏ. Vậy giá trị nhận lại có tương xứng?
Thực tế, câu trả lời phụ thuộc vào nhiều yếu tố: loại sản phẩm, thời gian đóng phí, quyền lợi bảo hiểm, hiệu quả đầu tư và các khoản chi phí âm thầm trong hợp đồng.
Hiện nay, bảo hiểm nhân thọ phổ biến với hai dòng sản phẩm chính, mỗi loại có đặc điểm và cơ chế tích lũy khác nhau:
Bảo hiểm truyền thống (định kỳ hoặc trọn đời): Đây là dòng sản phẩm có tính ổn định cao, với lãi suất cam kết cố định, thường vào khoảng 4%/năm. Giá trị hoàn lại chủ yếu đến từ phần phí được tích lũy đều đặn theo thời gian, kết hợp với lãi suất bảo toàn vốn. Phù hợp với người ưa an toàn, ưu tiên bảo vệ dài hạn.
Bảo hiểm liên kết đầu tư: Không có cam kết lãi suất cố định, mà giá trị hoàn lại phụ thuộc vào hiệu quả đầu tư thực tế của các quỹ liên kết (như quỹ trái phiếu, cổ phiếu...). Trong điều kiện thị trường thuận lợi, người tham gia có thể nhận được mức lợi nhuận cao hơn đáng kể so với bảo hiểm truyền thống. Tuy nhiên, đi kèm đó là rủi ro biến động thị trường, khiến giá trị hoàn lại có thể thấp hơn kỳ vọng.
Rất ít người để ý rằng trong những năm đầu, phần lớn phí bảo hiểm được trừ cho chi phí ban đầu, phí quản lý hợp đồng, phí bảo hiểm rủi ro... Phần còn lại mới được đầu tư. Điều đó có nghĩa: 3–5 năm đầu gần như không có giá trị hoàn lại, thậm chí nếu hủy hợp đồng sẽ mất trắng gần toàn bộ số tiền đã đóng.
Kỳ vọng và thực tế: Khoảng cách không nhỏ
Một trong những phần thường gây nhầm lẫn nhất đối với người mua bảo hiểm nhân thọ chính là bảng minh họa quyền lợi. Trên thực tế, các công ty bảo hiểm thường đưa ra hai kịch bản minh họa cho dòng tiền của người tham gia:
Quyền lợi đảm bảo: Đây là mức quyền lợi tối thiểu mà khách hàng chắc chắn nhận được nếu đóng đủ phí theo đúng cam kết. Các con số này thường thấp, nhưng an toàn và được quy định rõ ràng trong hợp đồng.
Quyền lợi không đảm bảo: Đây là phần hấp dẫn hơn, được tính toán dựa trên lãi suất đầu tư kỳ vọng, thường ở mức 6–8%/năm. Tuy nhiên, đây chỉ là con số mô phỏng, không cam kết, và có thể biến động lớn tùy vào tình hình thị trường, hiệu quả quỹ đầu tư, cũng như các loại chi phí phát sinh trong hợp đồng.
Ví dụ cụ thể, giả sử bạn tham gia một sản phẩm bảo hiểm nhân thọ có yếu tố liên kết đầu tư ở tuổi 30. Hợp đồng có các điều kiện sau: Phí bảo hiểm định kỳ: 20 triệu đồng/năm. Thời gian đóng phí: 20 năm. Thời hạn hợp đồng: 25 năm. Quyền lợi bảo hiểm tử vong: 1 tỷ đồng.
Sau 20 năm, bạn đã đóng tổng cộng 400 triệu đồng (đây là con số minh họa, trong thực tế, nhiều công ty bảo hiểm sẽ quy định phí đóng gia tăng dựa trên mốc tuổi của bạn).
Theo kịch bản tích cực, nếu thị trường thuận lợi và quỹ đầu tư đạt được lãi suất kỳ vọng khoảng 6-7%/năm, thì sau 25 năm, bạn có thể nhận lại giá trị hoàn lại dao động từ 600 đến 750 triệu đồng.
Tuy nhiên, trong kịch bản thận trọng hơn, khi lãi suất thấp hoặc hiệu quả đầu tư không như kỳ vọng – giá trị hoàn lại sau 25 năm có thể chỉ ở mức 450 – 500 triệu đồng, tức xấp xỉ hoặc chỉ nhỉnh hơn số tiền đã đóng.
Đáng lưu ý, nếu vì lý do nào đó bạn hủy hợp đồng trong 10 năm đầu, số tiền hoàn lại có thể chỉ dưới 30% tổng phí đã đóng, do phần lớn đã bị trừ cho các loại chi phí ban đầu, quản lý hợp đồng, và phí bảo hiểm rủi ro.
Bảo hiểm nhân thọ không phải sản phẩm tài chính sinh lời "siêu lợi nhuận"
Nhiều người kỳ vọng bảo hiểm nhân thọ như một hình thức đầu tư, đó là gửi 1 đồng nhận lại 2–3 đồng. Tuy nhiên, đây là sản phẩm thiên về bảo vệ, có yếu tố đầu tư, nhưng không phải là "kênh sinh lời tối ưu".
Chuyên gia tài chính khuyến cáo: "Nếu mục tiêu chính là tích lũy hoặc đầu tư, bạn nên cân nhắc song song với các kênh khác như quỹ mở, trái phiếu doanh nghiệp hoặc tiết kiệm dài hạn. Bảo hiểm nhân thọ chỉ nên chiếm một phần trong chiến lược tài chính toàn diện."
Bỏ ra hàng trăm triệu đồng để mua bảo hiểm nhân thọ là quyết định mang tính cam kết lâu dài không chỉ về tiền bạc mà còn về tư duy tài chính. Sau 25 năm, số tiền bạn nhận được có thể nhiều hơn số phí đã đóng, nhưng không phải lúc nào cũng như kỳ vọng nếu thiếu hiểu rõ sản phẩm.
Trước khi ký hợp đồng, hãy chắc chắn rằng bạn đã đọc kỹ bảng minh họa quyền lợi, hiểu rõ các loại chi phí và lựa chọn sản phẩm phù hợp với mục tiêu tài chính cá nhân.