Nhiều người có thói quen nấu cơm nhiều để dành cho bữa sau, cất vào tủ lạnh rồi hâm lại khi cần. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết rằng cơm nguội nếu bảo quản không đúng cách có thể trở thành “ổ vi khuẩn”, tiềm ẩn nguy cơ ngộ độc thực phẩm. Vậy cơm nguội để trong tủ lạnh được bao lâu là an toàn và nên bảo quản như thế nào để vừa giữ được vị ngon vừa đảm bảo sức khỏe?
Nhiều người nghĩ rằng chỉ cần để cơm trong tủ lạnh là vi khuẩn không thể phát triển. Thực tế không hẳn như vậy. Cơm – dù đã nấu chín – vẫn chứa nhiều tinh bột, độ ẩm cao, là môi trường thuận lợi cho một số loại vi khuẩn phát triển, đặc biệt là Bacillus cereus.
Bacillus cereus là loại vi khuẩn có khả năng sinh bào tử chịu nhiệt. Khi cơm còn nóng, phần lớn vi khuẩn bị tiêu diệt, nhưng bào tử của chúng có thể sống sót. Nếu cơm được để nguội ở nhiệt độ phòng quá lâu (hơn 2 tiếng), bào tử này sẽ nảy mầm, phát triển và sinh độc tố gây buồn nôn, nôn mửa, đau bụng, tiêu chảy.
Do đó, việc cho cơm nguội vào tủ lạnh đúng thời điểm là điều rất quan trọng để hạn chế sự sinh sôi của vi khuẩn.
Theo khuyến cáo của các chuyên gia an toàn thực phẩm, chỉ nên bảo quản cơm nguội trong tủ lạnh từ 1 đến 3 ngày.
Trong ngăn mát (nhiệt độ 4–5°C): Thời gian bảo quản an toàn nhất là tối đa 3 ngày. Tuy nhiên, chất lượng cơm sẽ giảm dần từ ngày thứ hai – hạt cơm khô, cứng và mất mùi vị đặc trưng.
Bảo quản cơm nguội trong tủ lạnh.
Trong ngăn đá (nhiệt độ dưới -18°C): Có thể bảo quản đến 1 tháng, nhưng chỉ nên dùng trong vòng 2 tuần nếu muốn đảm bảo hương vị. Khi rã đông và hâm nóng lại, cơm sẽ mềm hơn so với bảo quản trong ngăn mát.
Lưu ý: Nếu cơm có mùi lạ, chua, nhớt, hoặc xuất hiện vết mốc, tuyệt đối không nên ăn dù chỉ để “đỡ phí”.
Để giữ cơm nguội lâu mà vẫn an toàn, cần tuân thủ một số nguyên tắc cơ bản sau:
Bước 1: Làm nguội nhanh sau khi nấu: Ngay sau bữa ăn, nếu còn dư cơm, nên tản cơm ra đĩa hoặc khay rộng cho nguội nhanh. Không nên đậy kín khi cơm còn nóng, vì hơi nước ngưng tụ sẽ làm cơm dễ ôi thiu.
Bước 2: Chia nhỏ và cho vào hộp kín: Nên chia cơm thành từng phần vừa đủ cho mỗi bữa. Dùng hộp nhựa hoặc thủy tinh có nắp kín, tránh dùng túi nilon vì dễ tích tụ hơi ẩm.
Bước 3: Cho vào tủ lạnh đúng thời điểm: Khi cơm đã nguội đến nhiệt độ phòng (khoảng 30–35°C), lập tức cho vào tủ lạnh. Không để cơm ở ngoài quá 2 giờ.
Bước 4: Khi dùng lại – hâm kỹ: Trước khi ăn, nên hâm cơm thật nóng (trên 75°C). Có thể sử dụng nồi cơm điện, lò vi sóng hoặc hấp cách thủy. Nếu cơm được rã đông từ ngăn đá, hãy để qua ngăn mát 4–5 tiếng trước khi hâm lại.
Không ít người mắc phải các lỗi sau khiến cơm nguội dễ hỏng và gây nguy cơ ngộ độc:
- Để cơm nguội qua đêm ngoài trời rồi mới cho vào tủ lạnh. Nhiệt độ phòng là môi trường lý tưởng cho vi khuẩn phát triển, đặc biệt ở vùng khí hậu nóng ẩm như Việt Nam.
- Cất cơm trong nồi và cho cả nồi vào tủ lạnh. Hơi ẩm tích tụ trong nồi làm cơm dễ bị chua, khô và ám mùi tủ lạnh.
- Không đậy nắp hộp kín. Cơm dễ hấp thụ mùi thực phẩm khác, nhất là tỏi, cá, thịt.
- Hâm đi hâm lại nhiều lần. Mỗi lần hâm, cơm nguội lại được đưa vào môi trường nhiệt độ thích hợp cho vi khuẩn phát triển, càng dễ hư hỏng.
Dù bảo quản trong tủ lạnh, bạn vẫn cần chú ý đến cảm quan của cơm:
- Cơm có mùi lạ, vị chua hoặc mốc.Hạt cơm dính nhớt hoặc chuyển màu.
- Cơm đã hâm lại nhiều lần.Khi có các dấu hiệu trên, tốt nhất nên bỏ đi.
Việc ăn do “tiếc của” có thể gây rối loạn tiêu hóa, thậm chí ngộ độc.
Tủ lạnh giúp kéo dài thời gian bảo quản cơm nguội, nhưng không thể “bất tử hóa” thực phẩm. Nguyên tắc an toàn là chỉ nên giữ cơm nguội tối đa 3 ngày trong ngăn mát, hoặc 2 tuần trong ngăn đá, và hâm thật kỹ trước khi ăn. Hãy tập thói quen nấu vừa đủ, bảo quản đúng cách để bữa ăn gia đình luôn ngon miệng và an toàn.