Bác sĩ Bạch Mai hé lộ “hạt giống” khởi nguồn cho ung thư, khuyên làm 1 việc để loại bỏ 90% nguy cơ

Ung thư đại trực tràng hiện đang gia tăng nhanh cả về tỷ lệ mắc và tử vong. Đáng lo ngại hơn, đây là một trong những loại ung thư có xu hướng trẻ hóa rõ rệt tại Việt Nam cũng như trên toàn thế giới. Thực tế tại Việt Nam ghi nhận ngày càng nhiều trường hợp ung thư đại trực tràng ở người dưới 40 tuổi, xóa tan quan niệm đây là “bệnh của tuổi già”. 

Theo báo cáo GLOBOCAN 2022, mỗi năm Việt Nam ghi nhận khoảng 16.835 ca mắc ung thư đại trực tràng mới. Nếu phát hiện bệnh ở giai đoạn sớm, tỷ lệ sống sau 5 năm có thể đạt trên 90%. Tuy nhiên, có đến 20–30% bệnh nhân được chẩn đoán ở giai đoạn di căn, làm giảm hiệu quả điều trị và thu hẹp cơ hội sống sót. 

PGS.TS.BS Phạm Cẩm Phương, Giám đốc Trung tâm Y học hạt nhân và Ung bướu, Bệnh viện Bạch Mai nhấn mạnh: “Việc phát hiện sớm thông qua tầm soát định kỳ là yếu tố then chốt để nâng cao hiệu quả điều trị ung thư đại trực tràng”.

“Hạt giống” âm thầm dẫn tới ung thư

Ung thư đại trực tràng thường bắt nguồn từ polyp tuyến – những tổn thương lành tính - nhưng có khả năng tiến triển thành ung thư nếu không được can thiệp. Quá trình này thường kéo dài từ 10 đến 15 năm. Việc phát hiện và loại bỏ polyp từ sớm giúp giảm nguy cơ ung thư tới 90%.

PGS.TS Phương ví von: “Polyp đại trực tràng giống như những "hạt giống" ung thư. Khi kích thước polyp còn nhỏ, việc cắt bỏ chúng bằng nội soi rất đơn giản và hiệu quả. Nhưng nếu để polyp phát triển thành khối u ác tính, việc điều trị sẽ trở nên phức tạp, tốn kém, thậm chí nguy hiểm hơn nhiều”.

Theo PGS.TS Phương, lối sống hiện đại là yếu tố thúc đẩy nguy cơ mắc bệnh ở người trẻ, bao gồm: ăn nhiều thịt đỏ, ít rau xanh, lười vận động, hút thuốc lá, uống rượu...

Ai nên sàng lọc và sàng lọc như thế nào?

PGS.TS Phương cho rằng người từ 45 tuổi trở lên, dù không có triệu chứng cũng nên tiến hành sàng lọc bệnh bằng cách:

- Xét nghiệm tìm máu ẩn trong phân (FIT) 1 lần/năm;

- Nội soi đại trực tràng 10 năm/lần nếu kết quả bình thường;

- Người có tiền sử gia đình mắc ung thư đại trực tràng nên bắt đầu sàng lọc trước 10 năm so với tuổi người thân được chẩn đoán bệnh;

- Người có polyp hoặc mắc bệnh viêm ruột mạn tính nên nội soi định kỳ 1–3 năm/lần tùy mức độ nguy cơ.

Hiện nay, ngoài nội soi đại trực tràng – tiêu chuẩn vàng trong chẩn đoán – còn có nhiều phương pháp sàng lọc hiệu quả khác như: FIT/FOBT, xét nghiệm methyl hóa DNA trong phân, xét nghiệm gen SEPTIN9, hoặc xét nghiệm chỉ dấu khối u.

PGS Phương cảnh báo: “Mọi người không nên đợi đến khi có triệu chứng như đau bụng, đi ngoài ra máu hay sụt cân mới đi khám vì khi đó bệnh có thể đã ở giai đoạn muộn”.

Để bảo vệ sức khỏe, phòng ngừa ung thư đại trực tràng, PGS.TS Phương khuyến nghị người dân nên:

- Duy trì chế độ ăn giàu chất xơ, giảm thịt đỏ và đồ chế biến sẵn;

- Tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày để kích thích nhu động ruột;

- Tránh xa thuốc lá, rượu bia;

- Tuân thủ lịch sàng lọc theo nhóm nguy cơ.

Ung thư đại trực tràng không phải “án tử” nếu được phát hiện sớm. Sàng lọc định kỳ kết hợp lối sống khoa học là "vũ khí" mạnh nhất để đẩy lùi căn bệnh này.

“Hãy hành động ngay hôm nay – vì sức khỏe không chờ đợi ai!”, PGS.TS Phương nhắn nhủ.