Tùng BT: Người ta hay gọi mình là nhà khởi nghiệp nhỏ thất bại, nhưng thất bại nhiều nhất Việt Nam

Cuộc đời khởi nghiệp chưa bao giờ là con đường trải đầy hoa hồng. Với nhiều người, thất bại là nỗi sợ, là áp lực, là cảm giác mất mát không thể nguôi ngoai. Nhưng với Tùng BT - người được gọi vui là “nhà khởi nghiệp nhỏ thất bại nhiều nhất Việt Nam” thì thất bại chỉ là dữ liệu để học hỏi, đi tiếp và cũng là con đường “giải thoát” chính mình.

Trong tập phát sóng mới đây của The Break Up Room, Tùng BT đã chia sẻ một hành trình dài đầy cảm xúc, nơi anh phải buông bỏ một thương hiệu gắn bó với cả tuổi trẻ, cả tâm huyết, để tìm thấy hướng đi mới cho bản thân và sự nghiệp.

Thất bại chỉ là data

Cách đây 1 năm, Tùng BT thông báo đóng cửa chuỗi cà phê Monkey in Black (MiB) do anh làm chủ, khép lại hành trình 10 năm. Ra đời vào tháng 8/2014, MiB nổi tiếng vì nhiều chiến dịch marketing sáng tạo, các sản phẩm độc đáo như cà phê đổi vị, cà phê ăn luôn tách, trà sữa nguyên xô… Đặc biệt, Tùng BT còn biến MiB thành một “vườn ươm” cho những dự án khởi nghiệp sáng tạo.

Tuy nhiên sự thay đổi của thị trường, khiến mô hình kinh doanh của anh không còn phù hợp. Thời điểm công bố đóng cửa, nhiều người cũng bày tỏ sự bất ngờ bởi đây vốn là một thương hiệu nổi tiếng, ông chủ cũng là người dày dặn kinh nghiệm trong khởi nghiệp.

Song, Tùng BT thừa nhận bản thân là một người “go with the flow”, tức là đến đâu hay đến đó. Anh có những kế hoạch, có những dự định nhưng cuộc sống vốn nhiều bất ngờ và cả những sự thay đổi. Do đó, Tùng BT không đặt gánh nặng cho bản thân về hai chữ “thất bại”.

Trong kinh doanh, dù mất khách, giảm doanh thu hay đóng cửa chi nhánh, Tùng BT cho rằng những thất bại đó đều không phải là điều định nghĩa bản thân người làm khởi nghiệp. Từ cách đây 4 năm, Tùng BT cho biết đã nhìn thấy trước những dấu hiệu của sự “sụp đổ”, trước thời điểm đóng cửa hàng hoàn toàn. Tuy nhiên, đó là “đứa con tinh thần” nên anh vẫn lưu luyến mãi không rời, cố gắng không để nó lỗ.

“Một mô hình thì việc đập đi xây lại rất là bình thường. Cái chuyện đau đớn nhất đối với mình là cái việc đứa con tinh thần của mình chết, nó rất là đau đớn. Nó sẽ là sự mất mát của một mối liên kết với lại một dự án của mình coi là đứa con tinh thần. Mình đã chuẩn bị nó rồi. Tức là bản thân mình là một người kinh nghiệm với việc thất bại. Người ta hay gọi mình là một nhà khởi nghiệp nhỏ thất bại, nhưng thất bại nhiều nhất Việt Nam. Nên thật ra mình khá biết cơ chế hoạt động của mình”, Tùng BT nói.

Tùng BT cho rằng, trong kinh doanh có một lý thuyết chính là thất bại chỉ là data (dữ liệu). Và trong một công ty, sự thất bại thực tế diễn ra mỗi ngày, mỗi tháng, mỗi quý, mỗi năm. Do đó thứ quan trọng nhất là người làm chủ có được quy trình của sự thất bại và chịu được áp lực từ đó.

Trong suốt quá trình khởi nghiệp, Tùng BT đã nhiều lần chứng kiến mô hình của mình thay đổi, cải tổ và thậm chí là thất bại. Anh gọi đó là “chuỗi data thất bại”. Mỗi lần thất bại, mỗi con số thua lỗ, mỗi khách hàng rời đi, đều là dữ liệu để học hỏi, điều chỉnh và rút kinh nghiệm cho những dự án sau. Anh nói: “Cách để thoát ra khỏi hố là đừng tiếp tục đào. Khi không còn hy vọng, không còn chiến lược, phải dừng lại. Nỗ lực phải có, nhưng đôi khi biết buông tay cũng là cách giải thoát”.

Tùng BT còn thẳng thắn nhìn nhận nguyên nhân thất bại phần lớn không phải do thị trường, mà là do chính cách vận hành, mô hình kinh doanh và quyết định của người lãnh đạo. Anh dẫn khảo sát từ Harvard Business Review, 74% thất bại khởi nghiệp xuất phát từ chính nhà sáng lập. “Nếu chúng ta không thích nghi, không đổi mới mô hình theo dòng chảy xã hội và nhu cầu khách hàng, thất bại sẽ đến,” anh nhấn mạnh.

Với Tùng BT, thất bại là bình thường. Và như vậy, anh sẽ lựa chọn cho mình cách “giải thoát”. Nhiệm vụ của người làm khởi nghiệp là làm sao để “giải thoát” mình càng nhanh, càng nhiều càng tốt. Tùng BT bày tỏ: “Dĩ nhiên một số giai đoạn đó mà mình thực sự muốn công ty mình phát triển thì mình phải bay vào, rồi mình phải tác động cục bộ mang tính ảnh hưởng, rồi sau đó mình rút ra và hệ thống hóa cái quy trình đó. Nhưng mà giải thoát nó không phải chỉ là một cảm giác mà nó là cái giải pháp cho cái quá trình để người ta thoát khỏi những sự thất bại tầm thường mỗi ngày người ta đang mắc phải”.

Đó cũng là lý do mà dù tiếc nuối, anh vẫn dừng lại sớm mô hình kinh doanh quán cafe của mình.

“Thứ nhất, mình phải hiểu rõ định nghĩa của chính mình về thành công và thất bại trên con đường phía trước. Thứ hai, mỗi kết quả công việc dù tốt hay xấu chỉ là một khoảnh khắc. Không phải tôi thất bại, mà là công việc đó không diễn ra như kế hoạch; nó chỉ là dữ liệu để mình học cho chính mình. Và quan trọng nhất, đừng bao giờ gắn một thất bại nhất thời vào giá trị bản thân”, Tùng BT cho biết.

Nhà khởi nghiệp cũng cho rằng bản thân chấp nhận thất bại nhanh, sẽ đứng dậy nhanh. Tuy nhiên, không nên coi doanh nghiệp mới là nơi “chữa lành” cho nỗi đau cũ. Thay vào đó, mỗi người phải tiếp tục, làm những thứ mới mà biết rõ bản thân là một người khởi nghiệp, kinh doanh.

“Khi làm bất cứ điều gì, mình nghĩ điều quan trọng nhất để có được sự tự tin là hiểu rõ mình đang đặt niềm tin vào đâu. Đó phải là thứ giúp mình bước tiếp một cách vững vàng, bền bỉ, không bị tác động bởi yếu tố bên ngoài, thứ mà mình có thể kiểm soát và thuộc về chính mình. Sự tự tin nên được xây dựng từ nền tảng đó”, Tùng BT chia sẻ trong show.

Thất bại của người khác chỉ là tham khảo, thất bại của mình mới là bài học thật sự

Ở nửa cuối của buổi trò chuyện, khi được hỏi rằng trước mỗi dự án mới Tùng BT cảm thấy hào hứng, lo lắng hay vẫn còn chút sợ hãi, anh thừa nhận mình có đủ cả ba. Nhưng càng đi qua nhiều năm làm nghề, cảm giác dẫn dắt anh nhiều nhất lại là… sự thoải mái. Đó cũng là lời khuyên anh dành cho những bạn trẻ muốn khởi nghiệp: Đừng chọn một công việc khiến mình bùng cháy quá mức lúc ban đầu để rồi thất vọng về sau, cũng đừng chọn con đường chỉ toàn khó khăn không thấy kết quả. Hãy chọn một lối đi mà sau một khoảng thời gian làm việc, mình thấy thoải mái với nó.

Với các mô hình mà anh đầu tư, “thoải mái” không có nghĩa là dễ dãi. Anh luôn chọn những mô hình mà qua tính toán và kinh nghiệm, bản thân anh chắc chắn khả năng thắng là rất cao, dù vẫn có một tỷ lệ thất bại nhất định. Hoặc đó phải là mô hình mà anh hiểu thật rõ "nỗi đau" của khách hàng: từ nỗi tự ti của những người từng thất bại trong chuyện tình cảm, đến nhu cầu được công nhận đúng với bản thể “nghĩ điên làm chất”.

Mỗi sản phẩm anh tạo ra đều gắn với một nỗi đau cụ thể mà anh thấu hiểu. Anh sợ hãi vì còn là con người thì còn sợ. Nhưng thứ giúp anh bước tiếp chính là thái độ: Thoải mái đối diện với nỗi sợ và đối xử với nó đúng như nó vốn là.

Nhắc đến thất bại, Tùng BT nói đó không phải chuyện hiếm. Mười mấy năm đi làm, anh thất nhiều hơn số người nghĩ. Nhưng điều anh học được là: thất bại của người khác chỉ cho mình một phiên bản tham khảo, còn thất bại của chính mình mới giúp mình hiểu mình sai ở đâu, đúng ở đâu, giỏi chỗ nào, dở chỗ nào. Mỗi lần ngã là một lần học và đó là lý do vì sao anh luôn thích tinh thần “đổi mới sáng tạo”.

“Mình biết ơn nhiều thứ. Mình biết ơn vì luôn tin tưởng bản thân, biết ơn mình vì không từ bỏ.. cố gắng ngày đêm để làm đúng những vai trò của mình tối đa có thể. Mình biết ơn vì không buông tay những cái kết nối ý nghĩa. Và mình cũng biết bản thân muốn trở thành ai, đóng góp gì và đi tiếp như thế nào”, Tùng BT bày tỏ về điều khiến anh biết ơn nhất sau hành trình đã đi qua.

Khi được hỏi về điều chắc chắn sẽ làm trong 5 năm tới, Tùng BT nhắc đến một người anh lớn trong giới khởi nghiệp. Đây là người mà anh từng lên kế hoạch cho một chuyến đi nhiều địa điểm nhưng người đó đã mất trước khi chuyến đi diễn ra. Vì vậy anh sẽ thực hiện nó, để hoàn thành lời hứa còn dang dở. Song song đó, anh muốn tiếp tục đổi mới sáng tạo cho đến khi “còn thở”, muốn tận hưởng bản thân nhiều hơn và trân trọng các mối quan hệ xung quanh.

Ở câu hỏi dành cho người trẻ muốn khởi nghiệp rằng điều gì giữ họ đứng vững giữa vô vàn mơ hồ?

Tùng BT trả lời không vòng vo: “Không giữ được đâu”. Vì phần lớn những người trẻ không hiểu bản thân bao nhiêu phần trăm, cũng không hiểu ngành nghề của mình. Nếu chính mình còn chưa rõ mình là ai, mình hợp với gì, thì chuyện “giữ được mình” là quá xa. Điều duy nhất có thể làm là đi từng bước một, liên tục soi chiếu, quan sát, nhận thức đúng với những gì đang diễn ra. Hiểu mình, hiểu nghề, hiểu đường mình đang đi mới có thể đứng vững.

Cuối cùng, Tùng BT nhắn gửi: “Khi mọi thứ được đặt lên bàn, nỗi sợ, nỗi đau hay khó khăn đều nhẹ đi. Mình tin buổi trò chuyện hôm nay giúp mọi người nhìn rõ hơn những gì đã và đang diễn ra để soi rọi lại cuộc đời mình, để bước ra khỏi cái ‘tôi’ của cảm xúc, của khởi nghiệp, của thất bại hay thành công. Cuối cùng, tất cả những ‘cái tôi’ đó cũng chỉ là vài mảnh dữ liệu trên hành trình cuộc đời mà thôi”.