Trong hoàn cảnh thiếu thốn và bất ổn, hơn 600.000 trẻ em Gaza đang phải vật lộn để tìm đường đến trường, tìm lại "con chữ". Việc học tưởng chừng như là điều đương nhiên với trẻ em nhưng ở đây lại trở nên xa xỉ.
Trong khuôn viên ngôi trường cổ ở trung tâm thành phố Gaza, những lớp học tạm bợ được ghép lại từ những gì còn sót lại của ngôi trường cũ. Dù cơ sở vật chất chật hẹp, mỗi ngày vẫn có thêm nhiều gia đình đưa con đến xin học. Ngôi trường này trở thành nơi hiếm hoi còn có thể mở lớp chính quy giữa lúc hàng trăm trường khác bị phá hủy hoàn toàn.
Bà Fayida al-Essi - Hiệu trưởng trường Al-Kamiliya ở Dải Gaza - cho biết: "Lượng học sinh tăng gấp nhiều lần so với khả năng của trường. Chúng tôi buộc phải từ chối rất nhiều vì không còn chỗ trống, dù biết các em không có lựa chọn nào khác".
Ngoài những lớp học còn hoạt động, khắp Dải Gaza xuất hiện nhiều "trường học đã chiến" - những dãy bạt dựng vội giữa đống gạch vụn. Tại đây, trẻ em ngồi ngay trên nền đất, cố gắng tiếp thu bài học trong tiếng gió lọt qua những mảnh vải rách. Với nhiều gia đình, đó là cơ hội đầu tiên để con họ nhìn lại sách vở sau 2 năm chỉ biết chạy trốn bom đạn.

(Ảnh: Asma Mustafa)
Việc không đến trường trong suốt khoảng thời gian dài khiến nhiều trẻ quên kiến thức cơ bản. Các bậc phụ huynh phải tự dạy con theo cách của riêng mình. Bà Bissan Younis - người vừa chạy nạn về từ thành phố Rafah - cho biết điều khó khăn nhất không phải là thiếu tài liệu mà là cố gắng giữ tinh thần cho con giữa nỗi sợ hãi kéo dài.
Bà Bissan Younis - người dân Dải Gaza - chia sẻ: "Chúng tôi ở trong tình trạng hoảng loạn liên tục. Tôi chỉ có thể dạy con những gì nhớ được, nhưng các cháu khó tập trung khi xung quanh luôn tiềm ẩn nguy hiểm".
Tình trạng đổ nát của các cơ sở giáo dục ở Dải Gaza được thể hiện rõ qua những con số. Trước chiến sự, khu vực có hơn 596 trường học thuộc Bộ Giáo dục, Liên hợp quốc và hệ thống tư thục. Phần lớn trong số này nay chỉ còn là đống gạch vụn hoặc đang bị trưng dụng làm nơi ở cho những người dân mất nhà.
Ông Mohammad Nassar - người phát ngôn Cơ quan Giáo dục Dải Gaza - cho biết: "Hàng chục nghìn học sinh bị thương hoặc mất người thân. Những mất mát đó không chỉ là con số, mà là những khoảng trống không thể lấp đầy trong các lớp học".
Tổn thất nhân lực giáo dục cũng hết sức nghiêm trọng - khoảng 800 giáo viên thiệt mạng hoặc mất tích. Nhiều trường vì thiếu giáo viên nên dù còn cơ sở vật chất vẫn không thể mở cửa trở lại.
Không ít trường bị biến thành nơi trú ẩn. Những căn phòng từng có bảng đen và bàn ghế nay chất đầy đồ đạc của các gia đình tản cư. Trong một lớp học đổ nát, bà Tahreer al-Oweini đang nhóm lửa nấu ăn cho con - điều mà 2 năm trước bà chưa bao giờ nghĩ sẽ xảy ra: "Bọn trẻ bị gián đoạn việc học tập quá lâu. Chúng quên dần chữ nghĩa và quen với việc chạy theo xe cứu trợ hơn là cầm bút".
Trong bối cảnh ngừng bắn tạm thời giúp tình hình bớt căng thẳng, các tổ chức nhân đạo đang dốc sức mở lại những điểm học tạm để hơn 630.000 trẻ em sớm trở lại lớp. Tuy nhiên, khi phần lớn trường học bị phá hủy và hàng chục nghìn gia đình vẫn chưa có nhà để về, hành trình khôi phục giáo dục tại Gaza chắc chắn sẽ còn rất gian nan.